İki yıldır üzerinde çalışılan tüketici haklarıyla ilgili kanun tasarısında son aşamaya gelindi. Bir ay içinde yasalaşması beklenen tasarı köklü değişiklikler içeriyor.
Buna göre bürokratik işlemler azaltılacak, sözleşmeler en az on iki punto büyüklüğünde yazılacak. Sözleşmedeki şartlar tüketici aleyhine değiştirilemeyecek. Bankacılık işlemlerinde faiz dışında hangi hizmetlerden ücret alınacağı, Gümrük Bakanlığı'nın görüşü dahilinde BDDK tarafından belirlenecek. Tüketiciye, ‘yıllık aidat' adı altında ücret tahsil edilmeyen bir kredi kartı sunulması mecburi olacak.
Kanunun 76 milyon tüketiciyi ilgilendirdiğini söyleyen Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, yapılan tüm çalışmaların ana hedefini ise iki cümlede özetledi: “Bilinçli tüketici, basiretli tacir.” İlk kez 1995 yılında yürürlüğe giren 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da 2003 yılında kapsamlı bir değişikliğe gidildi. Mevcut kanunun yetersiz kalması üzerine iki yıl önce Gümrük ve Ticaret Bakanlığı öncülüğünde Özel İhtisas Komisyonu oluşturuldu ve komisyon 6 Ekim 2011’de çalışmalarına başladı. Hazırlanan yeni kanun tasarı taslağı geçen yıl kamuoyunun görüşüne açıldı ve sivil toplum kuruluşları ve meslek örgütleri başta olmak üzere 96 kurum ve kuruluştan görüş alındı. Dün Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, Ankara’da gazetecilerle bir araya gelerek tasarı hakkında bilgi verdi. Kanunun 9 kısım 87 maddeden oluştuğunu belirten Yazıcı, taslağın mevcut kanunun hemen hemen tüm maddelerinde değişiklik öngörmenin yanı sıra hâlihazırda kanunda yer almayan birçok alanda da yeni düzenlemeler getirdiğini belirtti.
Yeni düzenlemeyle, bankacılık işlemlerinde faiz dışında hangi hizmetlerden ücret, komisyon ve masraf alınacağı hususu, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın uygun görüşü alınarak BDDK tarafından belirlenecek. Tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil edilmeyen bir kredi kartı sunulması mecburi olacak. Bankalar isterlerse bu kartlara da ilave hizmet sunabilecek.
Tasarıya göre, yapı ruhsatı alınmadan tüketicilere ön ödemeli konut satışı yapılmayacak. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen büyüklüğün üzerindeki projeler için ‘bina tamamlama sigortası’ yaptırılması zorunlu olacak. Tüketici, 14 gün içinde ön ödemeli konut satış sözleşmesinden cayma hakkına sahip olacak. Mevcut kanunda 30 ay olan konutun teslim süresi 36 aya çıkarılacak. Devir ve teslim tarihine kadar tüketiciye belli masrafları ve sözleşme bedelinin yüzde 2’sine kadar tazminat ödemek suretiyle sözleşmeden dönme hakkı verilecek. Bakanlığın verdiği ‘Kampanyalı Satış İzin Belgesi’ kaldırılarak konut satışlarının devlet garantisinde olduğu yönündeki yanlış izlenimlerin önüne geçilecek.
Cayma hakkı süresi 14 güne çıkarıldı
İşyeri dışında (kapıdan) yapılan satışlarda ve mesafeli satışlarda 7 gün, devre tatil sözleşmelerinde ise 10 gün olan cayma süreleri 14 güne çıkarılacak. Ön ödemeli konut satışları, tüketici kredisi sözleşmeleri ve finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşmelerde tüketicilere 14 günlük, taksitle satış sözleşmelerinde ise Borçlar Kanunu’na paralel olarak 7 günlük cayma hakkı olacak.
Mevcut kanunda olduğu gibi ayıplı mallarda satıcının sorumluluğu taşınır mallarda, malın tesliminden itibaren 2 yıl, taşınmaz mallarda ise 5 yıl olarak belirlendi. Ancak zamanaşımı süresi içerisinde kalmak kaydıyla, ilk 6 ay içinde ortaya çıkan ayıplarda malın ayıplı olmadığını satıcının ispat etmesi zorunluluğu getirildi. Tasarıya göre eğer ayıp, ağır kusur veya hile ile gizlenmişse zamanaşımı süresinden yararlanılamayacak.
Tasarıda tüketici mağduriyetlerinin en çok yaşandığı kapıdan satışlara yönelik önemli tedbirler de yer alıyor. Buna göre, işyeri dışında satış yapacaklar için Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ndan ‘yetki belgesi’ almak mecburiyeti olacak. İşyeri dışında kurulan sözleşmeler imzalanmadan önce, tüketici sözleşme şartlarıyla ilgili bilgilendirilecek. Mevcut 7 günlük cayma hakkı süresi 14 güne çıkarılacak. Satıcı ve sağlayıcı yükümlülüklere aykırı davranırsa tüketici cayma hakkını kullanmak için 14 günlük süreyle bağlı olmayacak. Sözleşme tarihi tüketicinin kendi el yazısıyla atırılacak ve sözleşmenin bir örneği tüketiciye verilecek.
Tasarıyla birlikte Tüketici Sorunları Hakem Heyeti’nin ismi ‘Tüketici Hakem Heyeti’ olarak değiştirilecek. İhtiyaca göre hakem heyeti kurulacak. Hakem heyetlerinin sayısı usul ekonomisi göz önünde bulundurularak yeniden belirlenecek. Tüketici hakem heyetlerinde raportör kadrosu ihdas edilecek. İlk etapta 500 raportör alınacak. Hakem heyetlerinin görev ve yetki alanları yeniden belirlenerek, tüketici mahkemelerinin iş yükü azaltılacak. Bu bağlamda heyetlerin karar alma sınırı 1.191,52 liradan ilçelerde 2 bin liraya, illerde 3 bin liraya yükseltilecek.
Reklam Kurulu yeniden yapılandırılıyor
Halen 29 olan Reklam Kurulu üye sayısı 11’e düşürülecek. Reklam Kurulu hem ticari reklamları hem de haksız ticari uygulamaları denetleyecek. Kurulun yetki vermesi halinde, kurul başkanı tüketicilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye düşüren reklamları tedbiren durdurmaya yetkili olacak. Kurul kararları, tüketicilerin bilgilendirilmesi, aydınlatılması amacıyla Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından kamuoyu ile paylaşılacak. Reklam Kurulu’nun karar almasına yardımcı olacak sektörel özel ihtisas komisyonları kurulacak. Ayrıca reklam politikalarının oluşturulması ve uygulanması ile ilgili olarak çağdaş iletişim uygulamalarını takip etmek amacıyla Reklam Konseyi oluşturulacak.
‘Devre tatil’ kavramı anlaşılır hale getirilerek devremülkler ve alternatif tatil üyelikleri (devre yat, kulüp üyeliği vb.) de kapsama dahil edilecek. Sözleşme kurulmadan önce, tüketici sözleşme şartlarıyla ilgili bilgilendirilecek. Sözleşme tarihi tüketicinin kendi el yazısıyla attırılacak ve sözleşmenin bir örneği tüketiciye verilecek. Devre tatillerde cayma hakkı süresi 10 günden 14 güne çıkarılacak.
Tasarıya göre elektrik, su, doğalgaz ve internette tüketici, belirsiz süreli veya süresi 1 yıldan daha uzun olan belirli süreli abonelik sözleşmesini istediği zaman iptal edebilecek. Süresi 1 yıldan az olan belirli süreli abonelik sözleşmelerini ise satıcı veya sağlayıcının sözleşmede değişiklik yapması halinde feshetme hakkına sahip olacak. Aboneliğe son verme isteği yönetmelikle belirlenecek süreler içinde yerine getirilmezse, abonelikten faydalanılmış olsa dahi tüketiciden herhangi bir bedel talep edilemeyecek. Feshin, sözleşmenin kurulmasından daha ağır şartlara bağlanamayacağı kuralı getirilecek.
İndirimli satışlara sınırlama geliyor
İndirimli satışlarla ilgili kapsamlı bir yasal düzenleme bulunmaması çeşitli suistimallere sebep olabiliyor. Örneğin, işyeri sahipleri senenin 12 ayı indirimli satış kampanyalarına ilişkin reklam yapabilmekte veya fiyat etiketleri üzerine önceden geçerli olmayan yüksek fiyatlar yazarak tüketicilerde indirim yapılmış izlenimi uyandırabiliyor. Yeni düzenlemeye göre, indirimli satışa konu edilen mal veya hizmetlerin indirimli satış fiyatı, indirimden önceki fiyatı ve indirim oranı etiketlerinde gösterilecek. İndirimden önceki fiyatın gerçekliğinin ispatı satıcı veya sağlayıcıya ait olacak.
Süreli yayının birden fazla sayıda satın alınmasını gerektiren ve belirli bir süreye yayılan promosyon uygulamalarının süresi günlük süreli yayınlarda 75 günü, haftalık süreli yayınlarda 18 haftayı, daha uzun süreli yayınlarda 12 ayı geçemeyecek.
Tüketiciye sunulan mallarla ilgili bakanlıkça belirlenen sayıda servis istasyonu kurma ve malın kullanım ömrü süresince servis hizmeti verme mecburiyeti devam edecek. Örneğin kullanım ömrü on yıl olan televizyonlar için her coğrafi bölgede en az 3 tane olmak üzere 7 bölgede toplam 40 servis istasyonu kurulması zorunlu olacak. Özel servisler, verdiği hizmetten sorumlu tutulacak. Herhangi bir markanın yetkili servisi olmayıp, özel servis olarak hizmet veren servis istasyonları da verdikleri hizmetten dolayı tüketicilere karşı sorumlu olacak.
HER BANKA ‘ÜCRETSİZ’ KREDİ KARTI VERECEK
- Bankacılık işlemlerinde faiz dışında hangi hizmetlerden ücret, komisyon ve masraf alınacağı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenecek.
-Tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil edilmeyen bir kredi kartı sunulması zorunlu olacak. Bankalar isterlerse bu kartlara da ilave hizmetleri ücretsiz sunabilecek.
RAKİPLER REKLAMLARDA KAPIŞACAK!
Taslağın 6. Kısmında ilginç bir yenilik yer alıyor. 61. Madde aynı ihtiyaçları karşılayan ya da aynı amaca yönelik rakip mal veya hizmetlerin karşılaştırmalı reklam yapabilmelerine olanak sağlıyor. AB ülkelerinde mümkün olan bu düzenlemenin Türkiye’de de uygulanacak olmasının rakip firmalar arasında kıyasıya bir reklam yarışı başlatması bekleniyor.
SİGORTA DA YOK HESAP İŞLETİM ÜCRETİ DE!
-Tüketici kredisi ve mortgage sözleşmelerinde kredi sözleşmesi imzalanmadan önce, tüketici şartlarla ilgili bilgilendirilecek.
- Tüketici sözleşmeden 14 gün içinde cayabilecek.
- Tüketicinin açık talebi olmadan, krediyle ilgili sigorta yaptırılamayacak. Tüketicinin sigorta yaptırması halinde istediği sigorta şirketi ile imzaladığı poliçe, kredi veren tarafından kabul edilmek zorunda olacak.
- Kredinin ödenmesi için açılan hesaplardan hesap işletim ücreti gibi herhangi bir ücret ya da masraf talep edilmeyecek
GAZETE, DERGİ PROMOSYONU
-Süreli yayınlarda birden fazla sayıda satın alınmasını gerektiren ve belirli bir süreye yayılan promosyonların süresi; günlük gazetelerde 75 günü; haftalık yayınlarda 18 haftayı; daha uzun süreli yayınlarda 12 ayı geçemeyecek
PAKET TURLAR, DEVRE TATİL!
- Paket tur sözleşmesinin esaslı unsurlarından birinin değişmesi halinde tüketici sözleşmeden dönebilecek.
-Ticari ve mesleki amaçla paket turlara katılanlar da tüketiciye tanın haklardan yararlanabilecek.
- Devre tatillerde cayma süresi 14 güne çıkacak; sözleşme tarihini tüketici kendi el yazısıyla atacak ZAMAN-AKŞAM
