Ahidname'nin 550. yıl dönümü

Ahidname Günleri" adıyla düzenlenen törene, Türkiye'nin Saraybosna Büyükelçisi Ahmet Yıldız, Rumeli Balkan Stratejik Araştırmalar Merkezi (RUBASAM) Başkanı Mesut Başkır, Saraybosna Kültür ve Tanıtma Müşaviri Cengiz Aydın, eski TBMM Milletvekili Hüseyin Kansu, Bosna Türkiye Kardeşliği Derneği Başkanı Rızvan Haliloviç, Fransisken Kiliseleri Derneği Başkanı Prof. Dr. Luka Markeşiç, Bosna Hersek'te görev yapan Türk Temsil Heyet Başkanlığı personeli ile Türkiye'den bazı sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri katıldı.

Türkiye'nin Saraybosna Büyükelçisi Yıldız, burada yaptığı konuşmada, Osmanlı devletinin Ahidname vasıtasıyla Bosna Hersek'te yaşayan halkla güven ilişkisi kurduğunu belirterek, "Fethi takip eden yıllarda, buradaki halkın bir kısmının Müslümanlığı kabul etmesi tamamen gönüllülük esasına dayalı olmuş. Bunu iyice benimsemişler, korumuşlar ve son dönemde bunun için savaşmışlar. Ahidname, Bosna Hersek halkının barış geleneği, barış içerisinde yaşaması demek, bütün etnik ve dini farklılıklara rağmen uzlaşabilmeleri demek" diye konuştu.

Ahidname'nin, Katolik mezhebine bağlı Fransisken tarikatı papazları tarafından sadece sandıkta saklanan bir belge olmadığını ifade eden Yıldız, papazların Ahidname'ye aykırı bir tasarruf yapıldığında İstanbul'a gidip haklarını aradıklarını söyledi.

Yıldız, Ahidname'nin, tarihte insan hakları konusunda kaleme alınan ilk belgelerden olduğuna işaret ederek, şunları kaydetti:

"Batılıların bu konudaki gelenekleri farklı. Onların feodal gelenekten gelen, daha sonra ulusçuluk, imparatorluk ve tekrar feodalite gibi farklı tecrübeleri var. Ahidname'nin, bizim tecrübemizin Batılılar'ınkinden farkı, bunun bir savaş ve mücadele sonucu verilmemesi. Bu, tamamen gönüllü bir şekilde, padişahın kendi içselleştirdiği değerlerle verilmiş bir şey. Batıdaki insan hakları ise genelde savaşlar sonrasında verilmiş. Onun için, Ahidname'nin değeri büyük. Bu nedenle, tanınmasında ve bilinmesinde çok fayda var. Görüyorum ki bunu fark etmişler, o bakımdan çok sevinçliyim. Ahidname, bir insan hakları ve demokrasi belgesidir."

"İnsanlığın, Ahidname'nin ruhuna ihtiyacı var"

Eski AK Parti İstanbul Milletvekili Hüseyin Kansu da insanlığın her zamankinden daha çok Ahidname'nin ruhuna ihtiyacı olduğunu ifade ederek, şöyle konuştu:

"Ahidname, Avrupa'da, insan haklarından söz edenlerin kıtasında, 550 yıl önce dedemiz Fatih Sultan Mehmet'in verdiği bir insan hakları beyanamesidir. Ne yazık ki onlar sadece sözünü etmişler. Bizim dedelerimiz ise söz etmekle kalmamış, fiilen gerçekleştirmişler ve tüm insanlara haklarını vermişler. Yeryüzünü, yeniden insan hakları bağlamında bir huzur dünyası, bir barış dünyası haline getirmenin özü Ahidname'nin içindedir. İnsanlar, Ahidname'nin ruhunu anlamış olsalardı Irak'ta bir milyon insan katledilmezdi, Afganistan'da binlerce insan katledilmezdi. Sultan Fatih'in torunları olarak, biz tüm insanları Ahidname'nin ruhuna davet ediyoruz."

Bosna Türkiye Kardeşliği Derneği Başkanı Haliloviç de son 8 yıldır düzenli olarak gerçekleştirilen "Ahidname Günleri" etkinlikleri çerçevesinde, Fatih Sultan Mehmet'in Bosna'ya gelişinin 550. yıl dönümünü de kutlamaktan duydukları mutluluğu ifade etti.Haliloviç, Osmanlı'nın Balkanlar'a gelişinin ardından çok sayıda insanın toplu şekilde Müslüman olduğunu hatırlatarak, "Osmanlı, Hristiyan ve Yahudiler'e de insan hakları ve özgürlükler bağlamında haklar verdiği için gururluyuz" dedi.

Katolik din görevlisi ve akademisyen Prof. Dr. Luka Markeşiç ise konuşmasında, Ahidname'nin kendileri için önemli bir belge olduğunu ve Bosna Hersekli Fransiskenler'in Ahidname'yi "Büyük İnsan Hakları Şartı" olarak nitelendirdiklerini kaydetti.Ahidname'nin Boşnakça ve Türkçe olarak okumasının ardından folklor gösterisiyle devam eden törenin düzenlenmesine katkıdade, Luka Markeşiç, Rizvan Haliloviç ve Bosna Hersekli Fatih Derneği temsilcisi Aliya Karo'ya plaket verildi.

Ahidname, ilk insan hakları beyannamesinde 313 yıl önce yazıldı

Fatih Sultan Mehmed'in Fransiskenlere özgürlük bahşeden fermanı, insanlık tarihindeki ilk insan hakları belgesi olarak kabul edilen, 4 Temmuz 1776'deki ABD Anayasası'ndan 313 yıl önce yazılmıştı.

Farklı inançlara özgürlük hakkı tanıyan ferman, yine 10 Aralık 1948'de Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda kabul edilen ''İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi''nden 485, 1 Şubat 1995'de kabul edilen Avrupa Konseyi Ulusal Azınlıkların Korunmasına İlişkin Sözleşmeden 532 yıl önce Fransiskenler'in hak ve hürriyetlerini güvence altına alması bakımından büyük önem taşıyor.

Ahidname'nin 550. yıl dönümü

Fatih Sultan Mehmet'in özgürlük bahşettiği Ahidname'nin yayımlanmasının 550. yıl dönümü dolayısıyla Bosna-Hersek'in Foynitsa kentinde tören düzenlendi