Bankaların masrafları vatandaşları mağdur ediyor

Tüketicilerin en çok şikayetçi olduğu bankaların ücret ve komisyonlarını mercek altına alan TBMM Bankacılık Alt Komisyonu, önemli bir rapor hazırladı. Buna göre Türkiye'de 54 milyon kredi kartı, 90 milyon banka kartı bulunuyor.

Bankalar her yıl para bozma, şifre gönderimi ve kasa ziyaret ücretinin de dahil olduğu 64 ayrı masraf kalemiyle yaklaşık 26 milyar lira kazanç elde ediyor. Ortalama 50 lira aidat ücreti olan kartların bankalara yıllık getirisi 8 milyar lirayı aşıyor. Oysa 2012'de tüm bankaların personel gideri 10 milyar lira. Vatandaştan alınan kart aidatları bankaların personel giderini neredeyse karşılıyor.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'na gelen 225 bin şikayetin yüzde 54'ü bankalarla ilgili. Gelir düzeyi yetersiz kişilere kredi kartı verilmesi, aşırı kart limitleri, talep olmadan avans kredi hesabı açılması, konut kredilerinde gerçek olmayan gelir kalemleri üzerinden kredi verilmesi en çok şikayet edilen hususlar. Raporda yasal boşluklardan yararlanan bankaların masraf kalemleri ve miktarını her yıl artırdığı vurgulandı, yeterli denetim olmadığı için vatandaşın mağdur edildiği kaydedildi.

Habib Güler'in Zaman gazetesi'nde yer alan haberine göre, bankaların mevzuata uyması için Başbakanlık'ın düzenleyici idari işlem yapması önerilirken, BDDK'nın caydırıcı ve en üst sınırdan idari cezalar vermesi istendi. İlk ve ortaöğretimde müfredata para ve borç yönetimi gibi konuların eklenmesi, yükseköğretimde ise finansal okuryazarlık dersi verilmesi gerektiği belirtildi. Ayrıca mevzuata uymayan bankaların teşhir edilmesi teklif edildi.

Bankacılıkla ilgili alınan binlerce şikâyet doğrultusunda TBMM Dilekçe Komisyonu bünyesinde kurulan Bankacılık Alt Komisyonu, yaklaşık 1 yıl süren çalışmalarını tamamladı. Çok sayıda başvuru sahibinin yanı sıra bankacılıkla ilgili tüm kamu kurumlarının temsilcileri, sivil toplum kuruluşları ve akademisyenlerle görüşen Alt Komisyon, 58 sayfalık raporunda önemli tespitlerde bulundu.

AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Halil Ürün başkanlığındaki komisyonun raporuna göre, Türkiye’de halen 54 milyon kredi kartı, 90 milyon banka kartı bulunuyor. Ortalama 50 lira aidat ücreti olan bu kartların bankalara yıllık getirisi 8 milyar lirayı aşıyor. 2012 yılında tüm bankaların toplam personel giderlerinin 10 milyar lira olduğu düşünüldüğünde, vatandaştan alınan kart aidatlarının personel giderlerini büyük oranda karşıladığı, alınan diğer masraf kalemleri ve faiz gelirlerinin tümünün ise bankaların kasasına kaldığı ortaya çıkıyor.

Komisyonun tespitine göre, bugüne kadar bankaların vatandaştan tahsil ettiği masraf kalemi bilinenin aksine 31 değil 64 kalem. Bu kalemlerden yıllık elde edilen toplam gelir 2008 yılında 17 milyar lira iken, 2011 yılında 26 milyar liraya çıktı. Geçen yılın ilk 9 ayında elde edilen gelir ise 20 milyar lira. 2008 yılında 85 milyar lira olan toplam faiz gelirleri ise 2011 yılında 88 milyar lira olarak gerçekleşti. Bankaların tüketicilerden aldığı ücret ve komisyon gelirlerinin faiz gelirlerinin 4’te 1’ini aştığına işaret edilen raporda, bu gelirlerin birkaç yıl içinde yüzde 50’ler oranında arttığına dikkat çekildi.

Bankacılık Alt Komisyonu, bankalarla ilgili mağduriyetlerin en aza indirilmesi için eğitimin çok önemli olduğu sonucuna vardı. Buna göre, Milli Eğitim Bakanlığı’nın eğitim müfredatına çocukların ve gençlerin finansal okuryazarlığını artırmaya yönelik bütçe, birikim, tasarruf, para ve borç yönetimi gibi konuları eklemesi gerektiği kaydedildi. YÖK’ten ise şu talepte bulunuldu: “Üniversitelerin birinci sınıflarında, bölüm ayrımı yapılmaksızın finansal okuryazarlık eğitimi verilmeli, tüketim ve harcama bilinci oluşturulmasını sağlayacak katkılar sağlanmalıdır.'

Bir dizi talepte bulunulan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’ndan (BDDK) özellikle mevzuatın ihlal edildiği durumlarda ilgili kuruluşlara caydırıcı ve en üst sınırdan idari cezalar verilmesi istenirken, Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği’ne ilgili tüm usul ve esaslara riayet edilmesi gerektiği hatırlatıldı. Komisyon, Rekabet Kurumu Başkanlığı’ndan ise şu talepte bulundu: 'Bankaların, tüketicilerden edindikleri faiz dışı kazançların tutarlarının ve oranlarının belirlenmesinde, piyasa aksaklıklarına neden olacak şekilde ortak hareket edip etmediklerinin belirlenmesini sağlayacak şekilde bir soruşturma yürütülmeli.'

Tüketiciyi Koruma Kanunu Bakanlar Kurulu’na geliyor

Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, üzerinde çalıştıkları Tüketiciyi Koruma Kanunu Tasarı Taslağı’na son şeklini verdiklerini ve düzenlemenin pazartesi günkü Bakanlar Kurulu’nun gündeminde olacağını söyledi. CNBC-e’nin sorularını yanıtlayan Yazıcı, kanunu tasarısının dün Başbakanlık’a gönderildiğini belirtti. Yazıcı, kredi kartı veren bankaların ücretsiz bir tüketici kartından yükümlü olacağını bildirdi. Yazıcı ayrıca, “Maketten konut satışında yapıcıya sigortalama yükümlülüğü gelecek.” dedi.