Yarı başkanlık sistemi geliyor mu?

Başbakan Erdoğan, ABD'de, "2014'te üç sandığa gidebiliriz... Başkanlık sisteminin tartışmaya açılmasını istiyoruz. Başkanlık olursa hangi zihniyet tasfiye olur? Herhalde kendi zihniyetlerinin tasfiye olmasından endişe ediyorlar. Şayet sonuç alınmazsa, C planı olur, biz kendi taslağımızı sunacağız. Bizim 326 milletvekilimiz var. Meclis'te gizli oylamaya sunarız. Biliyorsunuz kapalı oylama olacak. Belki arada parti baskısına rağmen civan mertler çıkar" açıklaması yapmıştı. Bu açıklama ile birlikte aslında AK Parti kurmaylarının bir süredir hazırlıklarını yürüttükleri paketin ip uçları ortaya çıkmaya başladı.

Sabah'ta yer alan habere göre; AK Parti kulislerine göre Uzlaşma Komisyonu'nun bir metin ortaya çıkartamaması halinde yeni bir yol haritası izlenecek. AK Parti önce, kendi anayasa metnini kamuoyu ile paylaşacak ve asıl getirmek istediği yenilikleri anlatacak. Parlamentoda destek bulamazsa bu kez "anayasa reform paketi" ile halkın karşısına çıkacak. Çerçeve anayasa değişikliği beklendiği kadar kapsamlı değil, muhtemelen 20-30 maddeden oluşacak. Bu paket içinde acil yapılması gereken özgürlükçü düzenlemeler ve idareye ilişkin yaklaşımlar yer alacak. AK Parti, aslında "başkanlık sistemini" istese de pakette yarı başkanlık formülü ağır basacak. Bu arada partili cumhurbaşkanı modeline ilişkin siyasi nabız yoklaması da yapılacak.

Bu aşamada başkanlık sisteminde ısrar edilmesi hem Meclis hem de halk zemininde riskleri de beraberinde getiriyor. Yarı başkanlık sistemine geçişin daha makul kabul edileceği, Erdoğan Köşk'e çıktıktan ve çözüm süreci başarı ile sonuçlandıktan sonra başkanlık sisteminin gündeme getirileceği belirtiliyor. AK Parti, yarı başkanlık sistemi için birkaç maddede küçük değişiklikler yapacak. Anayasa'daki "Cumhurbaşkanı devletin başıdır" ifadesi "Cumhurbaşkanı yürütmenin başıdır" şeklinde değiştirilerek aslında Türkiye'de uygulanan kapalı yarı başkanlık sistemi Fransa'daki şekline dönecek. Bu düzenlemeden sonra cumhurbaşkanı mevcut Anayasa'daki yetkilerini kullanarak başbakanı, bakanları atayabilecek, Bakanlar Kurulu'na, MGK'ya başkanlık edecek, tüm üst düzey bürokrat, yüksek yargı üyelerinin atamalarını yapacak. İkinci alternatif olarak düşünülen "partili cumhurbaşkanı" modeli için de "cumhurbaşkanının partisi ile bağı kesilir" ifadesi kaldırılacak. Böylece Cumhurbaşkanı, seçildiği partinin toplantılarına bile katılabilecek.

Pakette yer alacak bir başka düzenleme ise çözüm süreci açısından da önem taşıyan vatandaşlık maddesi olacak. Anayasanın vatandaşlık maddesi "Türk vatandaşlığı" yerine "Türkiye cumhuriyeti vatandaşlığı" olarak değiştirilecek. Pakette, temel hak ve özgürlükler başta olmak üzere bazı düzenlemeler de yer alacak. Uzlaşma Komisyonu, yeni anayasanın temel hak ve özgürlüklere ilişkin maddelerinde büyük oranda uzlaşma sağladı. AK Parti'nin, komisyonun uzlaşma sağladığı bu maddeleri pakete aynen aktarması bekleniyor. Bir başka olasılık ise temel hak ve özgürlüklerin yanında komisyonun uzlaşma sağladığı tüm maddelerin AK Parti paketinde aynen yer alması.

Yarı başkanlık sistemi geliyor mu?

Anayasa görüşmelerinden sonuç çıkmazsa AK Parti, yarı başkanlığa geçilmesine yönelik düzenlemeleri de içeren 20-30 maddelik bir paketi gündeme getirecek.