Kürkçü: İslam'la emek eksenli ortaklık olabilir

Türkiye sol hareketinin önemli figürlerinden BDP Mersin Milletvekili Ertuğrul Kürkçü, solun din ile arasındaki mesafesinin aşılması gerektiğini söyleyerek, İslam ile emek eksenli bir ortaklığın mümkün olabileceğini ifade etti. Kürkçü, ancak "Fethullah Gülen Cemaati ile bizim aramızda herhangi bir ortaklık arayışı olabileceğini düşünmüyorum" diye ekledi.

ANF'nin sorularını yanıtlayan Kürkçü, sol ile din arasındaki ilişki konusunda Kürt hareketinin çok deneyim kazandığını ve Türkiye solunun da bundan istifade etmesi gerektiğini düşünüyor. Müslüman inancı ile siyasal İslam'ı birbirinden ayrıştıran Kürkçü, İslam'ın hangi yorumu ile hangi esaslar üzerinden ortaklık kurulabileceğine ilişkin çarpıcı değerlendirmelerde bulundu. Kürkçü ayrıca artık herkesin işçi olduğu tespitinde bulunarak, işçi ile arasında mesafe koyanın sosyalizm için çalışmadığını kaydetti.

TÜRKİYE SOSYALİZMİNDE POZİTİVİST YAKLAŞIM VAR

Şimdi Türkiye solu, Kürtlerle ilişkilerini belirlerken kendisini yeniden gözden geçirebiliyor, bu çerçevede özeleştiri veriyor ve ortaklık kurabiliyor. İnançlar bazında ise Alevilerle ilişki kurarken bu çok kolay oluyor, hatta Türkiye solunun Alevilik ile neredeyse bir organik bağı var bile denilebilir. Ama Türkiye ve Ortadoğu'nun diğer bir gerçeği de İslam veya diğer dini inançlardır. Türkiye'nin de büyük bölümü Müslüman. Bu coğrafyada iddia sahibi olan solcu hareketlerin dine yaklaşımlarındaki "muhafazakar bakışı" artık değiştirmesi, yeni bir yorum getirmesi gerekmiyor mu?

Ben Türkiye'de esasen egemen bakışın, pozitivist olduğunu söyleyebilirim. Aslında Marks'ın dine bakış için geliştirdiği metodolojinin ne yazık ki Türkiye sosyalizminde tam olarak içirilmediğini, pozitivist bir yaklaşımın, yani insanları dininden kurtarma eğiliminin içten içe Türkiye'de yaygın olduğunu düşünüyorum. Bu tam olarak böyle olmasa da bir mesafe yaratıyor. Bu mesafenin aşılması şart.

Çünkü insanların öte dünyaya olan inançları, bununla ilgili olarak geliştirdikleri kültür bir şeydir, onların emekçi olarak hakları ve talepleri başka bir şey. Ben şöyle derim: dünya görüşü olarak hepsi benim karşımda yer alsa da ben işçilere hizmet etmeye mecburum. Dolayısıyla onlara gidecek yolu bulmak benim görevim, onların değil. Bu açıdan baktığımız zaman, pekala İslami inancın içerisinde bir çok eşitlikçi talebi görmemiz mümkündür, bunlar üzerinde çalışmak pekala mümkündür, dolayısıyla inançları yüzünden ya da inançları dolayısıyla kitlelerle yakın ya da uzak olmak bence bir devrimci için kabul edilecek bir şey değildi. Sınıfsal konumları bakımından insanlara uzak ya da yakın olmak sözkonusudur.

Ben doğrusu Müslüman emekçiyi, laik bir faşiste tercih ederim. Böyle bir şey olamaz. O açıdan baktığımda bizim Müslüman emekçilerin yanlarında olmamız ve böyle bir dili kurmamız gerekir. Kürdistan özgürlük mücadelesi bu konuda çok deneyim kazandı, bizim bu deneylerden istifade etmemiz lazım.

GÜLEN CEMAATİ İLE BİR ORTAKLIK ARAYIŞI OLAMAZ

Bu durumda solun, dinin hangi yorumu ile bir ortaklığı sözkonusu olabilir?

Burada bir ayrım yapmamız lazım. Şimdi Müslüman inancı ile siyasi İslam aynı değil. Mısır'da Müslüman Kardeşler iktidara geldi, Mübarek'i aratıyorlar. Aslında Mübarek'in mekanizmasını olduğu gibi devraldılar. Ama Tahrir meydanında bir araya gelenler arasında Müslümanlar, Kıptiler, laikler, kadınlar, erkekler hepsi vardı. Ama şimdi baktığımızda Müslüman Kardeşler'in siyaseti ile sokaktaki yoksul Müslüman arasında derin bir uçurum var. Dolayısıyla ben Türkiye'de kendisini anti-kapitalist Müslümanlar olarak duyuran eğilimi, böyle bir uç olarak görüyorum. İslam'ı yoksulların haykırışı olarak düşünmeye ve bunun etrafında bir kurgu yapmaya çalışan bir topluluk olarak değerlendiriyorum. Tabi bunlarla bir ortaklık aramamız lazım. Ama ben Fethullah Gülen Cemaati ile bizim aramızda herhangi bir ortaklık arayışı olabileceğini düşünmüyorum.

İşte ben mustazafın, yani yoksulların ve ezilenlerin en altında yaşayanların bize daha yakın olduklarını düşünüyorum. Tabi bu isim Kürdistan'da tüketildi. Yani Hizbullah kendisinin mustazaf olarak gösterdi ama ben küçük harfle mustazaf diyorum. Yani proloteryanın altında itilmiş, kakılmışlar dünyası. Onların itirazları bizim için çok önemli. Tabi burada da El Kaide'ye doğru açılan bir başka kapı var. Bu El Kaide kapısı da bence bizim için kapalı. Çünkü El Kaide bu dünyayı değiştirmek değil, bu dünyayı ortadan kaldırarak herkesi birden öbür dünyaya götürmek istiyor. Biz bu dünyada bir çözüm arıyoruz. Öte dünya meselesi herkesin kendi inancına kalmış.

EMEK EKSENLİ BİR ORTAKLIK OLABİLİR

Şu açıdan söylüyorum; çünkü laikliğin de, sosyalizmin de farklı yorumları var, ki laiklik dar anlamı ile İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ile de çelişiyor. (18. Madde: Herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır; bu hak din ya da inanç değiştirme; dinini ya da inancını tek başına ya da topluca, açık ya da özel olarak öğretim, uygulama, tapınma ve anma bağlamında açığa vurma özgürlüğünü içerir)

Tabi çok doğru, İslam inancı içerisinde yoksul hakkı peşinde koşan kesimlerle ortaklık kurmamız mümkündür. Çünkü Türkiye bir yandan da çok inançlı bir toplum. Bu açıdan benim hiçbir ön yargım yok. Onlar kimseye dinlerini, benimsetmeye çalışmaz, biz de onları dininden kurtarmaya çalışmazsak, pekala aramızda emek eksenli bir ortaklık olabilir.

Özgürlük mücadelesi çok başarılı bir sınav verdi bu konuda. Yani düşünün, çok kolay bir şey değildir, insanları "hadi camiden çıkıyoruz, sokakta namaz kılıyoruz" demeye teşvik etmek. Ama insanlar bunu takip ettiler. Çünkü yerinde ve zamanında bir hamleydi. Ama bunun için tabi camiye gitmeniz lazım. Camiye gitmezseniz ya da camiye gidenlerle aranızda bir irtibat olmazsa kimseyi camiden çıkartamazsınız, öyle değil mi?

KARL MARKS'IN DİN İÇİN SÖYLEDİKLERİ YENİDEN OKUNMALI

Avrupa'da da sol kendi örgütlenmesini temel olarak sendikalı işçi ve ekonomi endeksli olarak yürütüyor. Toplumun diğer kategorilerine inemiyor. Fabrikanın olmadığı köye indiğinde tıkanıyor, anlatamıyor, ya da Kilise'ye bağlı insanlara ya gitme gereği duymuyor ya da onlarla bir iletişim kanalı oluşturamıyor. Sorun nereden kaynaklı?

Şimdi işçi üzerine kurmanın bir sakıncası yok. Çünkü şu anda kapitalizmin yeni işleyişi, işi artık fabrikada toplamıyor, işi her tarafa dağıtıyor, işi evin içine sokuyor, işi sokağa taşıyor, parçalıyor. Bütün bu parçalılık içerisinde aslında herkes işçi. Dolayısıyla kafayı sadece işçiye ve ekonomiye takan aslına aslında işçiye yaklaşmıyor demektir. Çünkü işçi aynı zamanda kadın, işçi aynı zamanda işte Protestan veya Alevi, işçi aynı zamanda gay, lezbiyen veya heteroseksüel. Dolayısıyla cinsel kimlikler, vicdani kimlikler, sosyal kimlikler arasında dağılmış ve tek bir yerde çalışmayan bir işçi topluluğu var. Bunlara ancak yurttaşların tamamının ilgisi üzerinden seslenebilirsin. Lenin'in de söylediği buydu aslında: "Siyasetten konuşacaksın."

Şimdi bu siyaseti konuşmadığın zaman, iktisatçı, sendikacı gibi sürece yaklaştığın zaman, işçilerin sadece bir kesimi ile ve düzen içi bir ilişki kurabilirsin. Dolayısıyla ben Marks'ın din üzerine söylediği söylediklerinin şimdi yeniden okunmasının çok önemli olduğunu düşünüyorum. Marks tam olarak şöyle demişti: "İşçiyi yada yoksulu dine çeken şey, kapitalizmin insanı içine attığı hiçliktir."

İŞÇİ İLE ARASINA MESAFE KOYAN SOSYALİZM İÇİN ÇALIŞMIYOR DEMEKTİR

Ama biz işçinin orada kendisini kaybetmesini değil, kendi bilincini kazanmasını isteriz. Dolayısıyla biz oraya gitmiş olan işçinin kendi bilincini kazanması için, onun kapitalizmin altında debelenmesini değil, kapitalizme karşı bir mücadele sürdürmesini sağlamamız lazım. Onun olduğu yere gitmemiz lazım, onunla buluşmamız lazım, onunla aramıza mesafe koyamayız. İşçi ile arasına mesafe koyan sosyalizm için çalışmıyor demektir, bu kadar basit.