Alaylı mı, sınavlı mı? Taksicileri de sınava alırlar

Acil bir yere gitmek için yoldan geçen bir taksiyi çeviriyorsunuz. Yol hakkında bir bilginiz yok. Şoföre adresi gösteriyorsunuz. Tereddütsüz, navigasyona bile bakmadan, üstelik saatlerce trafikte bekletmeden, dolaştırmadan, hakkı kadar ücret alıp, sizinle münakaşaya girmeden, istediğiniz adrese sağ salim bırakıyor. Bahsettimiz bu taksi şoförleri Londra’da! Şehrin sokaklarında çok da popülerler. Bu şöhret kolay olmadığı gibi bir de bedeli var. İlk olarak ‘The Knowledge’ (Bilgi) isimli kitabı noktasına kadar bilmek. Sonrasında bu kitaptan yapılacak olan taksici seçme sınavını geçmek. Yanlış duymadınız. Londra’da taksi şoförleri Londra sokaklarına ve taksiciliğe dair bilgilerin yer aldığı bu kitaptan sınav oluyor. Navigasyona ya da haritaya bakmadan yolu bulanlar, nezaket kurallarını harfiyen uygulayanlar şoför olma hakkını kazanıyor. Bir de bu taksiciler başlıca yerleri özellikle bilmekle zorunlu; kiliseleri, polis istasyonlarını, müzeleri, parkları ve tiyatroları.

Sınavı kazanmak için 4 yıl boyunca hazırlananlar var. Anlayacağınız her yiğidin harcı değil Londra’da taksi şoförü olmak. Şoför adayları sınava elbette ki sadece ‘The Knowledge’ kitabını ezberleyerek girmiyor. Şehirde bu sınava hazırlanmak için kurslar var. Özel hazırlanmış CD’ler, internet siteleri ve bloglar ise en büyük yardımcı. Gören de üniversite sınavına hazırlanılıyor sanır!

Sınavı 6 bin kişiden bin kişi geçiyor

Bu söylediklerimiz ütopik gibi gelse de, taksi ve özel araç kiralama Londra direktörü John Mason’un sözleri bizi destekliyor. Mason, The Knowledge’da yapılan sınavın dünyanın en zor sınavı olduğunu söylüyor. Ona göre, tarih ve geleneğin iç içe geçtiği son derece zor bir sınav, ama bir o kadar da önemli. “Şoförlerin seviyesini her anlamda yükseltmeye çalışıyoruz.” diyor Mason. The Knowledge sınavına her yıl yaklaşık 6 bin kişi katılıyor. Ama sadece 700 ile 1000 kişi sınavı geçebiliyor. Anlayacağınız Londra’da taksicilik “Bari bir işim olsun” diye yapılan bir meslek değil.

Bu şehirdeki taksicilerin bir kariyer hedefi ve planlaması var. Özellikle ‘black cab’ diye adlandırılan siyah taksilerin şoförü olabilmek bu hedeflerden biri. Yolunuz bir gün Londra’ya düşerse ve oldukça ünlü bu ‘black cab’lere binerseniz, şanslısınız. Çünkü Londra sokakları onlardan soruluyor. Tom Marie, 15 yıldır yollarda. Ünlü bir black cab şoförü. Sırf siyah taksi şoförlüğü yapabilmek için Londra’nın binlerce sokağını, yolunu, caddesini ezberlemeye yıllarını veren Knowledge kız ve erkekleri olduğunu söylüyor. Sınava hazırlananlar scooterla binlerce mil kat ederek tek tek bütün sokakların ismini, yönünü ezberlemeye çalışıyor.

Londra’da hal böyle, bizdeki durum malumunuz. Yine de sokağa çıkıp, taksicilere sorduk. “Londra’daki gibi bir sınav sistemi olsaydı, yine de taksi şoförü olur muydunuz?” diye. Cevaplar hayli ilginç...

Sarat Toy (20): YGS-LYS doğru düzgün yapılamazken taksicilik sınavı nasıl yapılsın?

Bir buçuk yıldır taksicilik yapıyorum. İngiltere’deki gibi bir sistem bizde olsaydı ve gerçekten ihtiyacım olsaydı o sınava çalışır taksicilik yapardım. Yaşlı insanların ise bunu yapabileceğini sanmıyorum. Çünkü bizde emekli olan herkes altına bir araba alıp taksici oluyor. Aracımda navigasyon var ve geceleri özellikle kullanıyorum. Ama İngiltere’deki sistem Türkiye’de zor uygulanır. YGS’yi, LYS’yi doğru düzgün yapamazken taksicilik sınavı nasıl yapılsın?

Hasan Cırık (38): Bir sürü taksici var, hangi biri bu sınava girecek?

5 yıldır taksi şoförüyüm. Bu tecrübeye rağmen hâlâ yolları bulamadığımız oluyor. İngiltere’deki uygulamaya benzemese de İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 5 yıl önce taksicilere bir eğitim verdi. Sonrasında yeterlilik tespiti yapıldı. Ama zorunlu değildi, gönüllü olanlar katılmıştı. Anladığım kadarıyla İngiltere’deki daha sistemli ve zorunlu. Bizde aynı uygulama biraz zor gibi görünüyor. Sadece İstanbul’da bir sürü taksici var, hangi biri bu sınava girer ki? Ben de şoför olmak için 4 yılımı vermezdim herhalde.

Naim Cerah (45): Böyle bir sınav aslında bize de lazım

17 yıllık taksi şoförüyüm. Türkiye’de Londra’daki gibi bir sistem olsaydı yine taksici olurdum, çünkü ben bu işi seviyorum. Sevmesem 16 yıldır yapamam. Avrupa yakasında çoğu yeri biliyorum. Navigasyona falan öyle çok da bakmıyorum ya da yolda durup birilerine sormuyorum. Ama Anadolu yakasında kullanıyorum. Böyle bir sınav aslında bize de lazım. Gerçi bizde o iş biraz zor olur ama.

‘Taksici ehliyeti’projesi geliyor

İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Başkanı Yılmaz Yahya Uğur:

Türkiye’de böyle bir sistem olmadığı gibi ne yazık ki bizde daha geçen yıla kadar taksicilerden hiçbir şey istenmiyordu bile. Yani her önüne gelen taksici olabiliyordu. Geçen yılki bir kararla ilk kez İstanbul Büyükşehir Belediyesi taksicileri kayıt altına aldı ve sabıka kaydı istedi. Belirli sabıkası olanlar ayrıştırıldı. Londra’daki gibi bir sistem uzun vadede zor görünmüyor. Uzak değil ama zaman alabilir. Biz şimdilerde bir proje üzerinde çalışıyoruz, ‘taksici ehliyeti’ projesi. Bu ehliyete sahip olanlar taksi şoförü olabilecek. İlkyardım bilgisi, mesleki eğitim, öfke kontrolü ve mümkün olursa İngilizce gibi eğitimleri önümüzdeki 5 yıla kadar yapmayı planlıyoruz. Bunlar gerekiyor ve umarım muvaffak oluruz. Taksicinin biri bir şey yaptığında x kişisi denmiyor, taksiciler deniyor. Bu sebeple var olan önyargıyı temizlememiz gerekiyor. Taksicilerin tutardan fazla para istemesi sıkıntısı yaşanıyor mesela. Biz tespitte zorlanıyoruz. Problemlerin anlatılacağı bir şikayet hattı açtık, hem müşteri derdini anlatsın hem de şoförleri disipline olsun diye. Bu vesileyle şikâyetlerin tamamen bittiğini söyleyemesek de azaldığını söyleyebiliriz. Sırf İstanbul’da 18 bin taksi, 35 bin şoför var. Yani 50-60 bin kişilik bir ordu diyebiliriz. Bunların hepsine eğitim vermek ne kadar mümkün olur bilmiyorum. Ancak belirli periyotlarla bu yapılabilir. Şikayet hattı: 444 15 23 veya 325 15 15.

Taksicilere ne gibi eğitimler verilmeli?

-Sağlık tarama testi ile taksiciliğe elverişli olup olmadığını anlama.

-Öfke kontrolü seminerleri düzenlenmeli

-İlkyardım bilgisi verilmeli.

-Mesleki eğitim. (Yol ve araç bilgi tespiti.)

-Trafik kurallarına uyma. (Kırmızı ışık ve hız kuralını ihlal etmeme.)

-Ahlaki kuralları yerine getirme.

-Müşteriye karşı saygılı olma. (Gidilecek mesafeyi kısa bulup yolcuyu reddetmeme, güzergah pazarlığı yapmama, yüksek sesle müzik dinlememe, para üstünü verme, kendisinin veya aracın bakımlı olması.)

-Taksicilerin bu eğitimi alması zorunlu hale getirilmeli, yasal düzlemde yaptırımı olması şart.

-Taksicilerin sicili tutulabilmeli, hata yapanlar saptanabilmeli.

-Taksicileri sosyal güvenceye kavuşturmak, araçlarını yenilemelerini sağlamak.

-Taksilere navigasyon cihazları yerleştirip, ortak bir teknolojiyle araçların ve taksimetrelerin takip sistemleri geliştirilebilir.

(Tuğba KAPLAN / Zaman)