'Gurbette vatansız kaldık'

MARDİN'in Midyat İlçesi'nde yaşarken, bölgedeki terör ve şiddet olayları nedeniyle 1980'li yıllarda Avrupa'daki çeşitli kentlere göç eden Süryani, Yezidi, Asuri, Mıhallemi ve Kürt aileler, 'çözüm süreci'nin başlamasıyla birlikte evlerine dönmeye başladı. Aileler, bakımsızlıktan harabeye dönen evlerini onararak, elektrik, yol, su, kanalizasyon, sağlık ocağı ve eğitim gibi eksikliklerin giderilmesi için de devletten yardım bekliyor.

Ajanslarda yer alan habere göre Yezidi vatandaşların yaşadıkları Oyuklu, Güven, Yenice ve Çayırlı köyleri ile Süryaniler'in yaşadığı Midyat merkeze bağlı Elbeğendi, Yemişli, Gülgöze, Altıntaş, Anıtlı köylerine dönüş hazırlıkları kapsamında evler onarılmaya başlandı.

'GERİ DÖNÜŞLER BİR VUSLATTIR'

Süryani ve Yezidi vatandaşların dönüşlerini bir vuslat olarak gördüğünü belirten Midyat Kaymakamı Oğuzhan Bingöl, "Avrupa’da yaşayan bu vatandaşlarımız staj gördüler, deneyim yaşadılar. Bu deneyimlerini gelip bize aktaracaklar, bu bölgeye aktaracaklar. Burada sadece bir insanın salt geri dönüşü değildir. Belki bu geri dönüşler ciddi anlamda bir ekonomi transferini beraberinde getirmeyecek ama, bir bilgi ve tecrübe transferi gerçekleşecek. Midyat için çok ciddi bir gelişme kaynağı olacaktır bu geri dönüşler. Bir hayvan çiftliğinin kurulması önemlidir. Ama Avrupa’daki bir çiftliğin nasıl işletileceğini eğer o gelen vatandaşımız biliyor ve o şekilde uyguluyorsa, asıl yatırım işte budur. Bilgi transferi dediğimiz de budur. Geri dönüşlerin olacağı tüm köylerdeki alt yapı sorununu da çözmeye hazırız" diye konuştu.

GELİR GELMEZ HAYVAN ÇİFTLİĞİ KURDU

Midyat’a bağlı Oyuklu Köyü’nden yaklaşık 30 yıl önce Almanya’nın Köln şehrine yerleşen 6 çocuk babası Yezidi asıllı Celal Delen, dönüş yaparak, köydeki evini onardı ve bin 500 kapasiteli küçükbaş hayvan çiftçiliği kurdu. Almanya’da 30 yıl çalıştıktan sonra köyüne geri dönüş yapan Delen, anavatanına büyük bir sevinç ve mutluluk yaşadığını belirterek, "Midyat’a gelir gelmez bin 500 küçükbaş hayvan kapasiteli çiftlik kurdum. Ben hayvanları çok seviyorum. Geri dönüş yapmaya karar verdiğim zaman çiftlik kurmaya ve kendi memleketimde yatırım yapmaya karar verdim. Kendi imkanlarım ve çabamla bu çiftliği yaklaşık 1 milyon lira harcayarak kurdum. Hiçbir yerden destek almadım. Şuan 5 kişi yanımda çalışıyor" dedi.

YEZİDİLER, GERİ DÖNÜŞ İÇİN KARAR ALDI

Yezidiler'in yaşadığı Oyuklu Köyü’ne geri dönüş için çalışmaların başladığını ifade eden Delen, "İnşallah devletimiz sayesinde bu barış sürecinin çok iyiye gideceğine inanıyorum. Hepimiz burada huzur içinde yaşarız. Ben kaçış yolu arıyordum köyüme geri dönmek için. Bu barış süreci ile birlikte artık Midyat’tayım ve kendi köyümdeyim. Köylerdeki evlerimizi de onarmaya başladık. Oyuklu Köyü’ne inşallah geri dönüş olacak. 1980’li yıllarda Midyat’taki sayımız 24 binin üzerindeydi. Şuan Midyat’ta bu sayı çok düşük ama Avrupa’da çok daha büyük rakama ulaşmış bizim nüfusumuz. Şuan için 5 aile dönüş için karar aldık ve çalışmalara başladık. Kaymakamlığımız'dan, devletimizden evlerin onarımı, yol, su, elektrik, altyapı ve tapu kadastro sorunlarımızın çözümü için yardım istiyoruz" diye konuştu.

'GURBETTE VATANSIZ KALDIK'

Almanya’ya geri gitmeyeceklerine dikkat çeken Delen, "Almanya’da kaldığım süre içinde çok yoruldum, vatansız kaldık ,gurbette kaldık. Ülkemize hasret kalmıştık. Kültürümüzden uzaklaştık. Bu durum bizi olumsuz yönden çok etkiledi. Şimdi vatanımıza geri döndük. Yurt dışında olan benim yaşımdaki Yezidiler, hatta 40 yaşın üstündeki herkes geri dönmek istiyor. Bunlar da yakında dönecekler. Kimi firmada çalışıyor, emekli olduğu zaman gelecek, kimisi de oradan kredi alıp buraya gelecek ve yatırım yapacak. Çoğu geri dönüş yapmayı düşünüyor, ben bu kanaatteyim. Biz yola çıktık artık Almanya’ya geri dönüş yok. Bizim arkamızdan çok sayıda kişi gelecek. Takriben bizim bütün köyler geri dönecek diye düşünüyorum" ifadesini kullandı.

YEZİDİLER BARIŞ SÜRECİNİ ÇOK SEVİYOR

30 yıl önce göç ettikleri köylerindeki bağların kuruduğunu, ormanlık alanların kesildiğini anlatan 7 çocuk babası 63 yaşındaki Yezidi asıllı Yusuf Erdem ise şöyle konuştu:

"Geri dönüş kararı aldık ama devletimiz daha hiçbir konuda yardım etmedi bizlere. Sadece elektriğimiz var. Ama suyumuz, yolumuz, altyapımız yok. Binalarımız harabeye dönmüşl, tamir etmemiz gerekiyor. Bu sene geri dönüş başladı. Yezidiler bu barış sürecini çok seviyor. Biz de hayırlı olmasını istiyoruz. Biz diyoruz ki artık kan dökülmesin. Kardeşlik, insanlık, huzur ve güzellik olsun. Herkes bu memlekette huzur içinde yaşamak istiyor. Çözüm güzel, devam ederse inşallah köyümüze yüzde 90 geri dönüşler sağlanmış olacak."

'AVRUPA’DA KALMAMIZIN ARTIK BİR NEDENİ KALMADI'

Midyat’ın Güven Köyü’ne geri dönüş yapan Yezidi Süleyman Akay ise köy meydanında Avrupa’da yaşayan tüm köylülerin katkılarıyla yaklaşık 1 milyon lira harcayarak kültür merkezi inşa ettiklerini belirterek, "Yezidilerin yaşadıkları köyde 2-3 aileden fazla kalmadı, hepsi göç etmişti. Köyümüzün hane sayısı 700’den fazla ama köyde sadece 2 aile kalmış. Yavaş yavaş bu sayı artacak, geri dönüşlerle birlikte. Bütün Yezidiler kendi köylerine sevdalı. Avrupa’da kalmamızın bizim için artık bir nedeni kalmamıştır" dedi.

'SÜRYANİLER AVRUPA’YA, AMERİKA’YA, AVUSTRALYA’YA AİT DEĞİL'

Merkezi Midyat’ta bulunan Süryani Dernekler Federasyonu (SÜDEF) Başkanı Evgil Türker de, barış sürecini can-ı gönülden desteklerini belirterek, sürecin hem bölge için hemde tüm Türkiye için hayırlara vesile olacak bir adım ve bir girişim olarak gördüklerini söyledi. Göç ettiği İsveç’ten Midyat’a geri dönüş yapanlardan birisi olduğunu hatırlatan Türker, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin 30 yıldır hem ekonomik olarak, hem de sosyal ve siyasal olarak Türkiye’nin diğer bölgelerine göre çok geri kaldığını hatırlatarak, şöyle konuştu:

"Başlayan çözüm süreci ile birlikte bazı Süryani köylere geri dönüşler oldu, evler onarılıyor veya sıfırdan inşa ediliyor. Mardin ve Midyat’a bağlı birçok köy boşaldı. Geri dönmek isteyen aileler kendi imkanlarıyla evlerini inşa ettiler, oturulacak olanlar tamir edildi. Devlet gerçekten Süryaniler'in geri dönüşünü dillendiriyorsa ve geri dönmelerini istiyorsa ki istiyordur, o zaman bir pozitif ayrımcılık yapması gerekir Süryanilere. Çünkü Süryaniler buranın en eski halklarındandır, 6-7 bin yıllık geçmişleri var. Başka yerlerden de göç etmediler buraya. Süryaniler, kültürleriyle, geçmişleriyle, tarihleriyle buraya aittirler. Avrupa’ya, Amerika’ya, Avustralya’ya ait değildirler."

Süryanilerin dönmesiyle birlikte bölgenin sosyal ve ekonomik yaşamına bir canlılık geleceğini kaydeden Türker, "Midyat’ta yaşayan diğer halklar, Kürtler, Mıhallemiler ve Yezidiler de böyle bir beklenti içerisindedirler. Benim hatırladığım 40 yıl evvelki Midyat gerçekten çok farklıydı. Bugüne göre daha sosyal, daha medeni bir Midyat vardı. Sanatkarlarıyla, işiyle, gücüyle her konuda Midyat bölgenin cazibe merkeziydi. Süryaniler, geri dönse Turabdin Bölgesi'nde tekrar kaynaşma ve canlanma olur. Şuan Süryaniler'in sayısı bölgemizde 2 bin 500’ü geçmemektedir ama 300 bine yakın Türkiye vatandaşı Süryani yurt dışında yaşıyor. Bunların bir kısmı dönerse biz inanıyoruz Midyat eski kimliğine kavuşur" diye konuştu.

'GERİ DÖNÜŞLER KAÇINILMAZ'

Fransa’dan kesin dönüş yaparak Midyat’a yerleşen Asuri asıllı Savo İde ise, barış süreciyle birlikte geri dönüşlerin kaçınılmaz olacağını savunarak, "İnsan hakları ve demokrasi alanında ilerleme kaydedilirse, inanıyorum ki halkımız yavaş yavaş dönmeye çalışacak. Ben buna tüm kalbimle inanıyorum. Bu geri dönüş heyecanını birere bir görüyor ve inanıyorum. Çocuklarımız, gençlerimiz Avrupa’nın sosyal yaşantısına, sistemine alışmış durumda. Türkiye'ye geri dönüşler için bu anlamda yeni bir takım projeler de hayata geçirmeli" dedi.

Mıhallemi Dinler Arası Diyalog Derneği Başkanı Mehmet Ali Aslan, boşalan köylerde yeniden huzurun tesis edilmesi durumunda Avrupa’dan Süryani, Asuri, Keldani, Yezidi, Kürt ve Mıhallemiler'in tersine bir geri döneceğine inandığını ifade ederek, "Şimdiden biz bu barış ortamının etkilerini görebiliyoruz. Barış, aslında ekonomiden kültüre, sanattan turizme kadar her alanda, her şeyin odağındadır" diye konuştu.

'Gurbette vatansız kaldık'

Süryani, Yezidi ve Asuriler'de geri dönüş heyecanı...