Kara paracıların gözdesi olan ada ülkeleri

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ndeki ekonomik krizin, buranın kara para aklama merkezi haline gelmesinden kaynaklandığına ilişkin iddialar, diğer küçük ada ülkeleri hakkındaki benzer tartışmaları da yeniden gündeme taşıdı. Tartışmalarda özellikle Cayman Adaları, Birleşik Krallık Virgin Adaları ve Bahamalar gibi küçük ülkelerin durumuna dikkat çekiliyor.

Geçtiğimiz günlerde, 60 kadar ülkeden 160 gazetecinin oluşturduğu Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'nun (ICIJ), kendilerine sızdırılan 2,5 milyondan fazla dosya sayesinde, Birleşik Krallık Virgin Adaları ve Cook Adaları gibi offshore cennetlerinde bulunan gizli şirketler ile özel fonların arkasındaki isimlerin ortaya çıktığını açıklaması, offshore tartışmalarını derinleştirdi.

Maliye Bakanlığı Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), kara para aklamanın genel amacını, "yasal olmayan faaliyetlerden elde edilen gelirlerin yasal olarak elde edilmiş gibi mali sisteme sokulması, bir başka deyişle, bu gelirlerin yasadışı faaliyetlerden elde edildiğinin gizlenmesi" şeklinde tanımlıyor.

Bilinen kara para aklama yöntemlerini sıralarken, vergi cennetleri ya da offshore merkezlerin de, suç gelirinin ekonomiye aklanmış olarak sokulması için kullanıldığına işaret eden MASAK, offshore merkezlerin sağladığı gizlilik, politik istikrar, sıfır ya da sıfıra yakın vergilendirme, sermaye hareketlerinde tam serbesti ve coğrafi konum olarak gelişmiş ülkelere yakınlığın, aklayıcılara amaçlarına sorunsuz ulaşmak için çeşitli olanaklar sunduğunu belirtiyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı'nın konuya ilişkin son raporlarından birinde, 2012'de kara para aklama ile ilişkilendirilen başlıca ülkeler arasında İngiltere'den Avustralya'ya, Rusya'dan Çin'e pek çok ülke yer alıyor. 70 ülkeyi kapsayan listede, önemli sayıda da küçük ada ülkesi bulunuyor.

ABD'nin raporu ile 1989'da G7 ülkeleri tarafından kurulan ve üye sayısı 36'yı bulan Mali Eylem Görev Grubu (FATF) gibi uluslararası yapılanmaların değerlendirmeleri, offshore merkezi konumundaki kimi ada ülkelerindeki koşulların, aklayıcılara neden cazip geldiği konusunda fikir veriyor.

Karayipler'de Birleşik Krallık'a bağlı 3 adadan oluşan ve offshore merkezi olarak bilinen Cayman Adaları'nda halkın yaşam standardının oldukça yüksek olduğu ifade ediliyor. Turizmin ülke ekonomisinde önemli yer tuttuğu Cayman Adalarındaki kara para aklama, genellikle dolandırıcılık ve uyuşturucu kaçakçılığıyla ilişkilendiriliyor.

Sıfır vergi rejimi nedeniyle, Cayman Adaları'nın, ülkelerindeki vergiden kaçınmak isteyenler için de cazip bir merkez olduğu ileri sürülüyor.

Cayman Adaları; bankacılık, yapılandırılmış finansman, yatırım fonları, şirket oluşturma gibi hizmetler sunsa da burada kumarhanelerin ve herhangi bir ülkede (fiziki) hizmet ofisi bulunmayan, web adreslerinden ibaret olan kuruluşlar olarak bilinen "tabela bankaları"nın yasak olduğu biliniyor.

Cayman Adalarında kara para aklama konusunda bazı yasal önlemler alınmasına rağmen, bu konudaki yargılama ve mahkumiyet sayısının son derece düşük olduğuna işaret ediliyor.

Karayipler'de Birleşik Krallık'a bağlı Virgin Adaları'nın istikrarlı ekonomisi ağırlıklı olarak turizme ve offshore faaliyetlere dayanıyor.

İyi yapılandırılmış bir offshore merkezi olan Birleşik Krallık Virgin Adaları'nda, kayıtlı sermayenin beyan edilmesinin gerekmemesi gibi etkenlerin, kara para aklama tehlikesini daha da büyüttüğü ifade ediliyor. Birleşik Krallık Virgin Adaları'nın para biriminin ABD doları olmasının ve adaların ABD Virgin Adaları'na yakınlığının da bu riski artırdığı düşünülüyor.

Uyuşturucu kaçakçılarının, Birleşik Krallık Virgin Adalarını, "ABD'ye bir giriş kapısı" olarak görmesinin de ciddi bir sorun olduğuna işaret ediliyor.

Küba'nın kuzeyinde, önemli bir offshore merkezi olan Bahamaların ekonomisi ağırlıklı olarak turizme, turizmle bağlantılı inşaat sektörüne ve offshore bankacılığa dayanıyor.

Karayipler'in en zengin ülkelerinden Bahamaların, ABD'ye ve Avrupa'ya kokain aktarma noktası olduğu öne sürülürken, burada kara para aklamanın emlak, ağır vasıta ve mücevher satın almayla ilişkilendirildiği belirtiliyor.

Bahamalar'da paranın ayrıca, offshore mali sektörüne kayıtlı karmaşık yasal ve uluslararası firmalar ağı aracılığıyla da işleme tabi tutulduğu biliniyor.

Uyuşturucu kaçakçıları ve suç örgütlerinin, bazı önlemlere rağmen, burada kayıtlı çok sayıda uluslararası firmadan ve offshore bankadan yararlandığı da ileri sürülüyor. Bahamalar'daki serbest ticaret bölgesinin ABD'ye en yakın offshore liman olmasının da kara para aklayıcılarının işini kolaylaştırdığına vurgu yapılıyor.

Bahamalar vatandaşlarına kumar oynamak yasak olsa da, adalar grubundaki Grand Bahama ve New Providence'ta turistler için büyük kumarhaneler olduğu biliniyor.

Yoksul ve siyasi istikrardan yoksun küçük ülkeler de kara para aklayıcıların işine yarayabiliyor. Son yıllarda "narko-ülke" olarak anılan Guinea Bissau'nun durumu bu konuda sıklıkla gündeme geliyor.

Afrika kıtasının batısında yer alan Guinea Bissau'daki yoksulluk, işsizlik, siyasi istikrarsızlık ile güvenlik sorunları bu ülkeyi Latin Amerika'daki uyuşturucu çeteleri ve onların bölgedeki işbirlikçileri için cazip bir konuma getiriyor. Uyuşturucu kaçakçılarının, dünyanın en yoksul ülkelerinden biri olan Guinea-Bissau'daki devlet kurumlarına dahi sızdığı öne sürülüyor. Yolsuzluğun büyük bir sorun olduğu ülkede, pek çok kamu kurumu, elektrik gibi temel ihtiyaçlarını bile karşılayamıyor.

Karayipler'deki ada ülkelerinden Haiti de yoksulluğuna rağmen, kara para aklama faaliyetlerinden nasibini alıyor. Ülkedeki yargı sisteminin sorunları, başta uyuşturucu kaçakçılığı olmak üzere, bu tür faaliyetlere kapı aralarken, ülkede 60'ın üzerinde ruhsatsız kumarhane bulunduğu belirtiliyor.

(AA)