Camilerin mimarisi nasıl olmalıdır?

TİMETÜRK / Hayrunnisa Çiçek

Cami mimarisi konusunda yeni fikirler oluşmasına katkı sağlamak amacıyla Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi tarafından düzenlenen panelde, Türkiye’nin önde gelen mimar, akademisyen ve bilim adamları cami mimarisi konusunda değerlendirmelerde bulundu.
Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi tarafından cami mimarisi konusunda yeni fikirler oluşmasına katkıda bulunmak için “Cami Mimarisi Paneli” düzenledi.

Yıldız Teknik Üniversitesi Davutpaşa Kampusu Elektrik Elektronik Fakültesi’nde düzenlenen panele; Esenler Belediye Başkanı Mehmet Tevfik Göksu, Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki, Yıldız Teknik Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İsmail Yüksek, AK Parti İlçe Başkanı Umut Özkan, AK Parti İl Kadın Kolları Başkanı Özlem Topal ve çok sayıda davetli katıldı. Panel başlamadan konuşma yapan Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi Bilim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mazhar Bağlı, cami mimarisi konusunda yeni fikirler oluşmasına katkıda bulunmak için böyle bir paneli düzenlediklerini söyledi. Prof. Dr. Bağlı’nın ardından konuşan Esenler Belediye Başkanı Mehmet Tevfik Göksu, “ Cami bizim hem hayatımızın merkezinde hem şehrimizin estetiğini ortaya koyan, hem düşünce eksenimizdeki estetiği ortaya koyan çok önemli mimari yapı olmakla beraber, aynı zamanda düşünce iklimimizi de yansıtmaktadır” dedi.
CAMİLER ŞEHRE KENDİ MÜHRÜNÜ VURUYOR

Camilerin her dönemde mimarileriyle şehre kendi mührünü vurduklarını belirten Göksu, camilerin yeni dönemde yeni anlayışlara, hangi estetiği ve duyguyu katacağının yeni mimarlar tarafından geliştirilmesi gerektiğini söyleyen Göksu, “ Yeniden inşa edeceğimiz camilerimizde hem mimari estetiği hem de bu düşünce eserini yansıtan görsellerle şehirlerimize yeni bir ruh, yeni bir iklim kazandıracağız” dedi.
Göksu’dan sonra Yıldız Teknik Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İsmail Yüksek de bir konuşma yaparak panele ev sahipliği yapmaktan mutluluk duyduklarını belirtti.

Panel öncesinde son konuşmayı yapan Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki ise; “Ülkemizde insanlarımız o kadar önemli meselelerle meşguller ki yaşamın bir parçası olan camilerle ilgili ince ayrıntıları kaçırıyoruz. İster muhafazakâr bir yaşam seçin, isterseniz modern bir yaşam tarzına sahip olun. İsteseniz de istemeseniz de toplumsal hayatınızın bir parçası olan camiler karşınıza çıkar ve sizi ilgilendirir” dedi.
Çamlıca’ya yapılacak cami projesiyle ilgili değerlendirmede de bulunan Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki, “Sinan’a saygı, Sinan’ı sevmek, Sinan’ı önemsemek aynısını taklit etmek demek değildir. Ancak onu geçmeye çalışmak, onun yakalamış olduğu o güzelliği, değişimi bugünlere taşıyabilmek Sinan’a en büyük saygıdır diye düşünüyorum. Eğer sizler bugün adına daha iyi şeyler ortaya koyamıyorsanız, modernite adına daha güzel eserler ortaya koyamıyorsanız o zaman Sinan’ın taklidi bile bunlardan çok daha güzel olacaktır diye düşünüyorum” diye konuştu.

CAMİLERİN YÜZDE 81’İ RUHSATSIZ
Protokol konuşmalarının ardından başlayan panelde, Doç. Dr. Ebru Erdönmez’in yönetiminde Prof. Dr. Zekai Görgülü, Prof. Dr. Sadettin Ökten, Mimar Doğan Tekeli, Mimar Feyza Cansever, Mimar Can Çinici ve Diyanet İşleri Başkanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürü Kemal Uludağ cami mimarisi ile ilgili bildirilerini sunarak, cami mimarisinin tarihini ve mimaride esas alınması gereken noktalara dikkat çektiler.
Panelde ilk olarak söz alan Diyanet İşleri Başkanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürü Kemal Uludağ, camilerle ilgili istatistiksel verileri açıkladı. Ülkemizde yapılan camilerimizin yüzde 81’inin ruhsatsız olduğunu söyleyen Uludağ, 83 bin camiden yüzde 55’inin mimari projesinin olmadığını vurguladı.
MODERNİTEYİ TAKLİT EDERKEN HER ŞEYİ AYRIŞTIRIYORUZ

Uludağ’ın ardından konuşan Prof. Dr. Saadettin Ökten de 1950’lerden sonra Türkiye’nin sanayileşmesiyle birlikte yeni camiler yapıldığını, sadece Türkiye’de değil Almanya İsviçre’de de camiler inşa edildiğini belirtti. Türkiye’de o yıllarda camilerle ilgili bir problem olmadığını ifade eden Ökten, “Halk ayrı entelektüel çevre farklı yaşıyordu. Problem bazı kesimlerin saygın diye tabir edilen yerlere cami yapılmasıyla ortaya çıktı. Neden cami, nasıl cami? soruları ortaya çıktı. Neden cami? sorusunu tartışmayacağım. Nasıl bir cami? Bu bir üslup meselesidir. Peki, ne yapılmalı? Buradaki problem, bir medeniyet tercihi problemidir.” dedi.

Caminin bir sanat eseri olduğunu vurgulayan Mimar Doğan Tekeli de “Cami sosyal ve dini niteliklerinin yanında sanat eseridir. Ülkemizde mimarlık eseri nasıl yapılır, yaptırılır bunu bilmiyoruz. Son 30 yıldır kamuya yapı yapamıyorum. Çünkü bürokrasi içerinde çok zor hale geldi. İlk deneyimlerimi kamu için yaptım. Artık yapamadığım için üzüntü içerisindeyim” dedi.
“Eğer iş veren mimarlık eserini mimar kadar görmez hissetmezse ondan başarılı bir iş çıkmaz”diyen Tekeli, “Cumhuriyet döneminde bir üslup ortaya konulmamıştır diye söyleniyor. Bir kere istendi mi? diye sorulmadı. Diyanet İşleri de böyle bir talepte bulunmadı. Mimar bir işveren gibi kalkıp bir cami yapamaz ki. Soyut bir fikri yaratıyorsunuz. Bu zor bir şey. Mesele toplumun o bilince varıp onu istemesidir” diye konuştu.
Tekeli’nin ardından konuşan Mimar Can Çinici ise; cami mimarisinde üslup ve tarzı tartışmalarına dikkat çekerek, “Üslup ve tarzı tartışmak, demokrasinin altını oyan bir şey” dedi.

Panelde konuşan Mimar Feyza Cansever de modernitenin taklit edildiğini söyleyerek, “Moderniteyi taklit ederken her şeyi ayrıştırıyoruz” dedi. Cansever, “Sinan camini yeniden yapabilir miyiz? Bence bir Sinan camiyi yerinden söküp nasıl yapıldığına bakamdan asla yapılamayacağına inanıyorum. Ölçüsü, kullandığı malzemeyi bir tarafa bırakan onu yapacak yönetim, kullanacak halkın ruhuna bakın. Bir yapıyı hep birlikte oluşur” şeklinde konuştu.
GÖKSU’DAN KATILIMCILARA PLAKET VE ÇİÇEK

Panelde son olarak konuşan Prof. Dr. Zekai Görgülü de camilerin kentin çok önemli bir parçası olduğunu belirtti. “Biz hala çok büyük kubbeler yapalım peşindeyiz” diyen Görgülü, minarelerin uzaktan fark edilmek için bir sembol olduğunu söyledi. “Mimar Sinan’ın camilerine niye takılıp kalıyoruz” diyen Görgülü, sözlerini Çamlıca’ya yapılacak cami projesi ile ilgili değerlendirmelerde bulunarak tamamladı.
Panelin sona ermesinden ardından program Esenler Belediye Başkanı Mehmet Tevfik Göksu’nun Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki, YTÜ Rektörü İsmail Yüksek ve panele katılan tüm konuklara plaket ve çiçek takdim etmesiyle sona erdi.