Sosyal medya devlerinin değer kaybı endişelendiriyor
Büyük beklentilerle kısa süre önce halka arz edilen sosyal medya sitelerinin hisse senedi performanslarının beklentileri karşılamaması kaygı yaratıyor. Facebook, Zynga gibi sosyal medya şirketlerinin hisseleri düşmeye devam ediyor.
13 Yıl Önce Güncellendi
2012-08-18 12:48:37
İnternetin en dinamik alanlarından birini meydana getiren sosyal medya mecrasını oluşturan şirketlerin olumsuz hisse senedi performansları 2000 yılında yaşanan ünlü internet balonu (dot-com bubble) kaygılarını tekrar gündeme getirdi. Facebook başta olmak üzere yakın zamanda halka arz edilen sosyal medya şirketlerinin çoğu için ilk sonuçlar umut vermekten uzak. Geçtiğimiz mayıs ayında büyük beklentilerle halka arz edilen Facebook'un hisse senedi 38 dolardan bugün 21.81 dolara geriledi. Halka arz öncesinde piyasa değeri 100 milyar doları bulabileceğine dair spekülasyonların yoğun olarak yapıldığı Facebook'un hisselerinin kaydedilen en yüksek değeri 45 dolar olmuştu. Beklentilerin aksine Facebook'un hisselerindeki düşüşün devam etmesi şirketin piyasa değerini 46.7 milyar dolara kadar geriletirken, halka arz sırasında yaşanan spekülasyonlar ve teknik aksaklıklara dair tartışmalar ise halen devam ediyor. Ancak beklentileri boşa çıkaran tek sosyal medya ikonu Facebook olmadı. Reuters'ın analizine göre Facebook üzerinden oynanabilen ünlü online oyun yazılımı "Farmville"i üreten Zynga halka arz edildiği geçen yılın aralık ayından bu yana yüzde 68.5 değer kaybetti. Zynga'nın piyasa değeri halka arzın hemen öncesinde 7 milyar dolar olarak saptanmıştı. Bugün bu değer 2.24 milyar dolar. Şirketin Nasdaq endeksindeki hisse değeri ise 2.95 dolar seviyesinde seyrediyor. Yerel ticareti yeniden icat etme sloganıyla yola çıkan günlük fırsat sitesi Groupon'un hisseleri halka arz edildiği 9 ay önceki 20 dolar seviyesinden 7.55 dolara kadar geriledi. Bu da şirketin piyasa değerinde yüzde 71.5 değer kaybı anlamına geliyor. Müzik hizmeti şirketi Pandora Media'nın hisseleri Haziran 2011'deki halka arz fiyatı olan 16 dolardan bugün 9.6 dolara kadar gerilemiş durumda.
'Erken yatırım yapanlar hisseleri nakde çevirdi'
Sosyal medya şirketlerinin halka arz sonrası performanslarında gözlenen bu dikkate değer hisse senedi düşüşleri özellikle bu şirketlere yatırım yapmış olan yatırımcıları endişeye sevk ediyor. Halka arzlarda yatırımcı beklentisinin karşılanmamasına dair olarak Reuters'a konuşan yatırım danışmanlık şirketi Euro Pacific Capital CEO'su Peter Schiff, "Başlangıç aşamalarındaki risk sermayedarları hisse senetlerini nakde çevirip servet kazandılar. Bunun dışında fiyatların zirve yaptığı halka arza koşan herkes hayal kırıklığına uğradı. Bu şirketlerin çoğu çabuk para kazanıp sonra geri çekiliyor. Tıpkı 10 sene öncesinde olduğu gibi" yorumunu yapıyor. Nitekim Facebook'u desteklemiş olan Accel Partners gibi pek çok risk sermayesi şirketi halka arzlarda büyük kazançlar sağladılar. Pandora Media'yı da ilk önce destekleyen risk sermayesi şirketlerinin başlangıçta bu şirketin hisselerini 50 sent gibi çok düşük fiyattan satın almış olabilecekleri tahminleri yürütülüyor.
İş odaklı sitelerin performansı güçlü
Eğlenceden ayrı olarak iş-kariyer odaklı yeni halka arz edilen LinkedIn Corp. ise başarılı bir performans sergiledi. Mayıs 2011'de halka arz edilen şirketin piyasa değeri bugün 11 milyar dolar, hisse fiyatı ise 104.9 dolardan işlem görüyor. LinkedIn'in hisse değeri halka arzdan bu yana yüzde 12.71 değer kazandı. Veri analizi ve işletme yazılımlarına odaklanan yeni internet şirketlerinin de görece başarılı bir grafik çizdikleri belirtiliyor. Bununla beraber tüketici yönelimli sosyal medya şirketlerinde gözlemlenen değer kayıpları bir bütün olarak sektörün öngörüsüzlük ve geçici heves güdümlü ele alındığına dair kaygıları artırıyor. Halka açık şirketlerin ilk internet balonunun yaşandığı 1999-2000 dönemindekilerden farklı olarak güçlü büyüme gösterdiği ve daha karlı oldukları söz konusu olsa da, bu durumun ne kadar sürdürülebilir olduğu bilinmiyor. Reuters'a konuşan yatırım danışmanlık şirketi Destination Wealth Management kurucusu Michael Yoshikami, "İnsanlar bu şirketlerin nasıl para kazanabileceğini anlayamazlar ve bu kadar muazzam değerlemeleri açıklayamazlar. İnternet hisseleri etrafındaki kendinden geçme hali soluyor. Durum 6 ay öncesinden farklı" diyor. Reuters'ın analizine göre risk sermayedarları yüksek profilli hisse senedi iflaslarının halka arza hazırlanan bir sonraki şirketler dalgasında önemli ölçüde zarara yol açmasından endişe ediyor. Bu korkuların bir ölçüde gerçekleştiği de belirtiliyor. Yatırım danışmanlık şirketi Mayfield Fund'da işletme ortağı olan Tim Chang, "Bu, son derece ürkütücü etkiye yol açacak. Özellikle de bir şirketin niçin 1 milyar ya da daha yüksek bir değere sahip olması gerektiğine dair bir tartışma yürütmek son derece güç" yorumunu yapıyor.
'Açık pozisyon şüpheci yaklaşımın işareti'
Reuters'a göre ABD'nin finans merkezi Wall Street'in internet şirketlerine dair şüpheci bir tutum takındığına dair bir işaret de Facebook'ta açık pozisyona uygun hisselerin yüzde 63'ünün şu anda açığa satış işlemlerine tabi olması. Markit verilerine göre ise açık pozisyonda piyasa ortalaması yüzde 16. Reuters'a konuşan ve halka arzdan beri Facebook hisselerini açığa satan bir risk fonu yöneticisi, hisselerin halen çok pahalı olduğunu söylüyor. Yönetici, "Favori şekerinizi sevebilirsiniz, ama sizden onun için bin dolar isterlerse, muhtemelen onu satın almazsınız. Bu, açıkça muhteşem bir şirket. Ancak geçen yıl gelirleri yıllık bazda yüzde 107 arttı. En son çeyrekte ise gelirleri yüzde 32 yükseldi. Açıkça yavaşlıyor" diyor. Facebook iki hafta önce birinci çeyrek gelirini 1.18 milyar dolar açıkladı. Fakat şirketin yöneticileri, Facebook'un düşük performans sergileyen mobil uygulamasının sonuçlara zarar verdiğini, kullanıcı ve kazanç artışının üst üste beşinci çeyrekte yavaşladığına dikkat çektiler. Teknoloji şirketlerinin risk sermayedarı destekçilerinin halka arz yoluyla hisseleri satarak muazzam kazançlar elde etmeleri Wall Street'i sakinleştirmeye yetmiyor.
Facebook örneğinde risk sermayedarı Accel Partners, hisse 38 dolarken 49 milyon hisse satarak muazzam kar sağladı. Reuters'a göre üst düzey yöneticileri halen büyük paylarını elinde tutmaya devam eden Zynga ve Groupon'daki kıdemli hissedarlar da ellerinde tuttukları hisselerin büyük bölümünü paraya çevirdiler. Zynga CEO'su Mark Pincus ile diğer kıdemli hissedarlar hisselerinin küçük bir bölümünü geçen nisanda 12 dolardan satarak 500 milyon dolar civarında kazanç elde ettiler. Diğerleri ise daha az şanslıydı. Halka arzı izleyen iki günde T. Rowe Price şirketi Facebook ve Zynga'dan 61.4 milyon dolar zarar etti. En büyük Amerikan fonu Fidelity, iki günde 126 milyon dolarının buhar olduğuna tanık oldu. Facebook hisselerinin değeri düşmeye devam ettikçe, halka arzdan bu yana yatırım bankacılığı devleri Goldman Sachs'ın şirkette tutmaya devam ettiği 41.6 milyon hisse 624 milyon dolar, 11.24 milyon hissesi olan Morgan Stanley'nin kaybı ise 170.1 milyon dolar olacak. Pandora Media'daki hisselerini muhafaza etmeye devam eden risk sermayesi şirketleri Crosslink Capital ile Greylock Partners da kayba uğradı. Pandora Media'da 35 milyon hissesi bulunan Crosslink 210 milyon dolar, 21.5 milyon hissesi bulunan Greylock 129 milyon dolar kaybetti. Fakat her iki Silicon Vadisi şirketi de yıllar önce Pandora Media'ya yatırım yapmıştı. Crosslink Capital, bu şirketin hisselerini başlangıçta 51 sente, Greylock Partners ise 77 sente satın almıştı. Oyun şirketi Zynga'daki 21 milyon hissesinin arkasında sağlam bir şekilde duran Kleiner Perkins Caufield ve Byers'ın bugünkü kaybının 143.85 milyon dolar olabileceği belirtiliyor. En az 500 milyon hisseyi elinde tutan Facebook kurucusu ve CEO'su Mark Zuckerberg de kayba uğradı. Geçen 15 gün içinde 3 milyar dolardan fazla kaybetti. Zuckerberg'e yönelik CEO'luk görevini bırakmasına dair çağrılar arttı.
Zynga'da üst düzey yönetim değişikliği
Kötü performans bu yeni şirketlerde üst düzey görev değişikliklerine de yol açtı. Zynga bu yılın ikinci çeyreği için net zarar, yılın tamamı için de hisse başına kazanç tahminlerini düşürdüğünü bildirince şirketin hisse değeri yüzde 40 düştü. Hissedarlar ise Zynga'nın kendilerini yanılttığı gerekçesiyle şirkete dava açtı. Zynga ikinci çeyreğin kötü geçmesine gerekçe olarak Facebook'un algoritmalarındaki ani değişiklikleri gösterdi. Ancak bu olumsuz durum ünlü oyun firması Electronic Arts'tan baş işletme müdürlüğü (COO) için transfer edilen John Schappert'in Zynga'dan istifasıyla sonuçlandı. Facebook yöneticileri ise daha muhafazakar bir tutum takınarak özellikle ileriye dönük beklentilerini açıklamaktan kaçınıyorlar. Wall Street uzmanları tahmin eksikliğinin yatırımcı güvenini zedelediğini söylüyor. Yatırım danışmanlık sitesi "investingwithoptions.com" kurucusu Steve Place, "Tüm sosyal medya alanı bir felaket gibi görünüyor. Fakat bu belki de piyasaların doğru hisseleri henüz görmemesinden ileri geliyor. Groupon, Facebook ve Zynga gibi şirketler atak bir kullanıcı edinme politikası izliyor. Kullanıcı başına ortalama gelir ise çok düşük. Bununla beraber sosyal medya alanının farklı düzlemlerine bakılırsa bazı güzel fikirler olduğu görülür" diyor. Place, ABD'de çok başarılı olan online emlak sitesi Zillow Inc.'i örnek olarak gösteriyor.
'Daha disiplinli yaklaşım olacak'
Bununla birlikte Silicon Vadisi'ndeki hissiyatın şu aralar sessizlik olduğu belirtiliyor. Risk sermayesi şirketi ortağı Roelof Botha, "Özel yatırımlara dair bir şirketin sahip olduğu herhangi bir rekabet avantajının sürdürülebilirliğine odaklanmak dahil daha disiplinli yaklaşımlara tanık olacağız" diyor. Bay Partners ortağı Salil Deshpande de yeni kurulmuş şirketlerinin birkaç ay önce 5 milyon dolar değerinde olduğunu söyleyen başlangıç aşamasındaki girişimcilerin bugün 1 milyon doları kabul ettiğini söylüyor. Mayfield'den Chang, hantal iş modelleri olarak tanımladığı Facebook ve Zynga gibi reklam ve sanal eşyalara dayalı az tahmin edilebilir, müşteri odaklı girişimlerin darbe almasını bekliyor. Chang, bu tarz girişimlerin kararları değişken bir kullanıcı kitlesinden kaynaklanan popülariteye dayandığına dikkat çekerek, "En korkutucu olan şey kolay elde edilen ve kolay giden kazançtır. Örneğin Groupon gibi. Çabuk artabilir, ama çabucak gözden kaybolabilir de" diyor.
NYT: Yatırımcılar daha fazla düşüşten endişeli
Halka arz sonrası Facebook'un tartışmalı piyasa performansı ABD'nin önde gelen gazetelerinden New York Times'ta da (NYT) yankı buldu. Gazete bir süre sonra Facebook'un en az 1.6 milyar hissesinin daha dalgalar halinde piyasada işlem görmesinin bir sonraki test olacağını yazdı. NYT'ye göre yatırımcıların en büyük korkusu yeni bir satış dalgasının şirket hisse senedi fiyatlarını daha da aşağı çekmesi. Gazetenin görüşüne başvurduğu Harvard İşletme Fakültesi profesörlerinden David B. Yoffie, "Facebook giderek yenilmez bir şirket yerine incinebilir bir şirket algısı yaratıyor" diyor. Facebook yöneticilerinin büyümeye odaklanmaya devam ettikleri görüşünü aktaran gazete şirketin baş mali müdürü (CFO) David Ebersman'ın düşük hisse senedi performansından ötürü hayal kırıklığına uğradığını aktardı. Gazeteye konuşan ve adını vermeyen eski bir Facebook çalışanı, eski çalışma arkadaşlarının ellerindeki şirket hisselerini nakde çevireceklerini tahmin ettiğini söyledi. Eski çalışan, hisse senedi fiyatlarındaki düşüşün Facebook'un istihdam politikasını olumsuz etkileyebileceğini, işten çıkarmaların söz konusu olabileceğini de belirtti. Yine New York Times'ın konuştuğu ve Facebook hissesi elinde tutan varlık yönetimi şirketi Firsthand Funds'un CEO'su Kevin Landis, hisselerinin bugünkü değerinin alış fiyatının üçte ikisi seviyesinde olduğunu söylüyor. Landis'in satın alma şartlarından ötürü geçen yılın sonunda aldığı hisseleri bu yılın sonuna kadar satması yasal sorunlardan ötürü muhtemel görünmüyor. "İyi bir duygu değil" diyen Landis muazzam sayıda kullanıcı ve onlara dair verilerle Facebook'un kaderinde dünyadaki en cazibeli reklamcılık platformu olmak var. Şu anda Facebook yatırımcıları ikiye bölünmüş durumda. Bir bölümü, şirket heyecan yarattığı için yatırım yapanlardan, diğer bölümü ise teşebbüsün en değerli girişimlerden biri olabileceğine inananlardan oluşuyor" diyor.
Reklam cephesinde durum parlak değil
Yazılım devi Microsoft'un 5 yıl önce online reklam sitesi aQuantive'i satın almasının geçen ay hatalı ve değersiz bir teşebbüs olduğunu ilan etmesi ve zarar yazması online reklamcılık sektörünün eskisi kadar kazanç sağlamadığına dair görüşleri güçlendirdi. Microsoft, 2007 yılında reklam gelirleri konusunda rakipleri Google ve Yahoo'ya karşı aQuantive'i 6.3 milyar dolar gibi rekor bir fiyata satın almıştı. Ancak geçen süre zarfında yatırım beklenen kazancı sağlamayınca Microsoft tarihinde ilk kez çeyrek dönemlik zarar ilan etti. Bu yılın ikinci çeyreğinde Microsoft, 492 milyon dolar zarar bildirdi. Geçen yılın aynı döneminde şirket 5.9 milyar dolar kar etmişti. Reuters, analizinde Microsoft'un beyanı internet reklamcılığının potansiyeline dair beklentilerin ne kadar yanlış yönlendirildiğini ve bir dönemin en gözde faaliyetlerinden olan internet sitesi üzerinden reklam satışlarının bugün ne kadar zorlu bir işlem haline geldiğini ortaya koyduğunu belirtti. Analize göre Facebook ve diğer sosyal medya devlerinin sunduğu reklam alanı patlaması görece sabit duran talebi geçti. Otomatikleşmiş online değiş-tokuşlar, daha akıllı arama reklamcılığı fiyatların ve karların düşmesine yol açtı. Reuters'a konuşan online reklamcılık sektörünün en deneyimli isimlerinden olan Dave Morgan, "Reklam spotu miktarı ve envanteri o kadar büyüdü ki, talebi aştı. Bu da fiyatları muazzam bir biçimde aşağı çekti. Bu yüzden pek çok internet reklamcılığı gerçekten kötü doğrudan karşılık reklamcılığı için bir tür getto haline geldi" diyor. Morgan, AOL tarafından 2007'de 275 milyon dolara satın alınan online reklamcılık şirketi Tacoda'nın kurucusu olarak tanınıyor. Microsoft'un son dikkat çekici itirafı ise online reklamcılıktaki son başarısızlık halkasını meydana getiriyor.
İnternet reklam fiyatı 12 yılda yarıya indi
Reuters'ın verilerine göre internet reklam fiyatları 2000 yılında yaşanan birinci internet balonundan bu yana kabaca yarıya indi. Büyük bir web reklam teşebbüsü olan ValueClick, hisselerinin rekor düzeye yükseldiği Mayıs 2007'den bu yana değerinin yaklaşık yarısını yitirdi. Microsoft da daha sonra zarar ilan ettiği aQuantive'i aynı dönemde satın aldı. Google, online reklam şirketi DoubleClick'i, Yahoo da Right Media'yı satın aldı. Müzakere edilmiş reklam anlaşmalarını izleyen SQAD Inc'e göre bir online reklam yoluyla bin kişiye ulaşma maliyetinin 2009 sonundaki 13.35 dolardan 2011 sonunda 11.5 dolara geriledi. Wall Street Journal gazetesine göre Yahoo, Temmuz 1998'de reklam yoluyla bin kişiye ulaşmak için 25 dolar harcıyordu. İnternetin en güçlü oyuncularından olan Yahoo bugün Mayıs 2007'deki değerinin yarısına sahip. Online reklamcılığı izleyen eMarketer sitesinden David Hallerman, "İnternet reklamcılığı yok olmayacak. Ama bundan para kazanmak daha zorlaşacak" diyor. Öte yandan Google'ın DoubleClick'i 3.1 milyar dolara satın almasını bu alandaki az sayıdaki başarıdan biri olduğu belirtiliyor. Macquarie analisti Ben Schachter'e göre Google baskın olduğu arama teknolojisini DoubleClick'in reklamlarını daha geçerli ve daha iyi hedef bulan bir hale gelmesi için kullandı. Arama motoru Bing'e sahip olan Microsoft ise aynı şekilde aQuantive reklamlarının getiri sağlamasını başaramadı. Yahoo da aynı şekilde başarılı olamadı. İnternetin doğru zamanda doğru kişiye reklam sağlaması vaadi olduğunu hatırlatan Schachter, "Online reklamcılık henüz o noktada değil" diyor.
İlk internet balonu 2000'de patlamıştı
İnternetin 1990'lı yılların başından itibaren yaygınlaşmasına bağlı olarak bu yeni platformun sağlayabileceği yatırım fırsatları da yoğun bir şekilde değerlendirilmeye başlanmıştı. 1995'ten 2000 yılına kadar sanayileşmiş ülkelerin borsalarında internet şirketlerinin hisseleri ciddi beklentilerle yükselmeye başladı. Nasdaq endeksindeki yükseliş 10 Mart 2000 tarihinde ulaşılan 5,132.52 puanlık tarihi zirveye kadar sürdü. Ardından hisse senetlerinin değerinde düşüş başladı. O ana dek ciddi ölçüde değerlenen pek çok internet sitesinin kağıtları eriştikleri zirvenin ardından hızla değer kaybetmeye başladı. Örneğin internet üzerinden evcil hayvan malzemeleri satan ve Ağustos 1998'de kurulan "pets.com" şirketi Kasım 2000'de hisse senetlerinin rekor düzeyde değer kaybetmesinin ardından iflas etti. Ünlü Amerikalı telekomünikasyon şirketi Cisco'nun hisseleri 2000-2001'de yüzde 86 değer kaybetti. Ünlü online kitap perakende sitesi "Amazon.com" sitesinin hisseleri 107 dolardan 7 dolara kadar geriledi. Cisco ve Amazon daha sonra toparlansa da, o dönemde ABD'li internet hizmet sağlayıcısı WorldCom, internet radyosu "broadcast.com", moda sitesi "boo.com", sosyal ağ hizmeti "theGlobe.com", web sitesi sunuculuğu şirketi GeoCities ve online perakende sitesi webvan gibi çok büyük iflaslara tanık olundu.
Yeni halka arz olan büyük sosyal medya siteleri
Şirket Endeks Halka arz tarihi Halka arzdaki hisse fiyatı Bugünkü hisse fiyatı Piyasa değeri
Facebook Nasdaq Mayıs 2012 38 dolar 21.81 dolar 46.2 milyar dolar
Zynga Nasdaq Aralık 2011 9.5 dolar 2.95 dolar 2.2 milyar dolar
Groupon Nasdaq Kasım 2011 20 dolar 7.55 dolar 4.8 milyar dolar
Pandora Media NYSE Haziran 2011 16 dolar 9.6 dolar 1.6 milyar dolar(dünya gazetesi)
Haber Ara