Bilim adamlarından büyük buluş

Science Translational Medicine’deki makaleye göre, beyin, sanılandan daha hızlı ve etkin şekilde atık maddeleri arıtıyor. Bunu yaparken ‘kanalizasyon’ sistemi gibi bir sistem kullanıyor. Alzheimer veya Parkinson gibi hastalıklara neden olan, sağlığa zararlı atıklar, ‘kanalizasyon boruları’ tıkalı olmadığı sürece, beyin tarafından atılıyor. Beyin, özel hücrelerden oluşan kanalizasyon ağıyla beyin sıvısı ve atıkları, basınç yardımıyla temizliyor. Sistemin işleyişi vücuttaki lenf yollarınınkine benzer. Bugüne dek, atıkların dokudan kan damarlarına difüzyonunun çok yavaş ve pasif olduğu düşünülüyordu. Ancak yapılan keşif, beynin buna ek olarak, çok daha hızlı çalışan başka bir arıtma sisteminin bulunduğunu gösterdi.

Kanal tıkalıysa hücreler yıkılıyor

Araştırmayı yürüten, Rochester Üniversitesi bilim insanlarından Maiken Nedergaard, her organ için atık temizlemenin çok önemli olduğunu belirterek, beyin içinse bunun daha da büyük rol oynadığını kaydetti. Alzheimer veya Parkinson gibi tüm dejeneratif hastalıklarda beyinde atıkların biriktiğini hatırlatan Nedergaard, bunların da zaman içerisinde beyin hücrelerini öldürdüğünü ifade etti. Bugüne dek, beyinde bu atıkların temizlenmesi için sadece bir yol bulunduğunun düşünüldüğünü anlatan Nedergaard, bu sistemde de beyin sıvısının çok yavaş şekilde, içindeki atık maddelerle birlikte damar duvarından sızarak kana ulaştığını belirtti. Nedergaard, “Ancak şimdi görüyoruz ki beyin sandığımızdan çok daha organize, hızlı ve etkin şekilde kendisini arıtıyor” dedi.

Kapak açıldığında sistem duruyor

Beyindeki kanalizasyon sistemi eritrositlerden oluşuyor. Eritrositler beyindeki kan damarlarının etrafını sarıyor ve böylece hücre ile beyindeki sıvı kaynakları arasında köprü oluşturuyor. Bu hücreler de kendi pompalama sistemlerini kurarak, beyin dokusundaki sıvıyı emiyor, özel kanalcıklar üzerinden basınçla damarın içine püskürtüyor. Vücuttaki lenfatik drenaj sistemine benzediği için keşfe ‘glenfatik sistem’ ismi verildi. Keşfettiklerinin hidrolik bir sistem olduğunu vurgulayan Nedergaard, “Kapağı açtığınızda sistem duruyor, çalışmıyor. Bu yüzden yıllardır devam eden beyin araştırmalarında bu sistemi göremedik” dedi.Nedergaard, eritrositlerin basınçla işleyen pompalarının sadece yaşayan, çalışan, tam bir beyinde devrede olabildiğini söyledi. Fare deneylerinde keşfedilen sistemin insanlarda çok daha önemli olabileceği düşünülüyor.

Alzheimer’ın tedavisinde yeni dönem

Bilim adamları, arıtma sistemini keşfettikten sonra farelerin beynine, Alzheimer’a neden olan hasarlı beta amiloid proteinleri enjekte etti. Sağlıklı farelerde, beta amiloidlerin bir saat içerisinde büyük ölçüde beyinden temizlendiği görülürken, eritrosit kanalları kapalı olan farelerde aynı süre içerisinde beta amiloid oranının ikiye katlandığı tespit edildi. Drenaj sisteminin Alzheimer ve benzer hastalıklar için büyük önem taşıdığına inanan bilim adamları, Alzheimer’da bu sistemin çalışmasını hızlandırarak, hastalığı ağırlaştıran beta amiloidlerin beyinde daha fazla birikmesinin engellenebileceğini tahmin ediyor.

Beyin, özel hücrelerden oluşan kanalizasyon ağıyla beyin sıvısı ve atıkları, basınç yardımıyla temizliyor.

Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıklara yol açan atıklar kanal tıkalı değilse hızla atılıyor. (STAR)

Bilim adamlarından büyük buluş

ALZHEIMER ve Parkinson gibi hastalıkların nedenini arayan bilim adamları beynin yeni bir gizemini keşfetti.