Tüketici haklarında devrim geliyor

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, tüketici haklarında reform niteliğinde değişikliklere gidiyor. 54 maddelik tüketici yasa tasarısıyla, kredi kartı ve hesap işletim ücreti gibi adeta soyguna dönüşen banka uygulamaları tarih olacak. Bankalar artık 'borcu yoktur yazısı ücreti' gibi taleplerde bulunamayacak.

Tasarının yasalaşmasıyla, firmalar inşaata başlamadan ücret alamayacak, ayıplı mal 30 günde değişecek, ithal ürünlerde Türkçe menü olacak, abonelik iptalleri kolaylaşacak. Taslaktaki en önemli yaptırımlardan biri de senenin 12 ayı indirim kampanyası yapan firmalara gelecek

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, tüketici haklarında devrim yapmak için kolları sıvadı . Yeni Tüketici Kanunu'nu taslağını hazırlayan bakanlık, bankacılık faaliyetlerinden konut satışlarına, ayıplı malların iadesinden, elektronik aletlerin kullanım diline kadar birçok alanda tüketici lehine düzenlemeler getiriyor.

AB standartları ile yenilenen Türk Ticaret ve Borçlar Kanunu'na uyum için hazırlanan 54 maddelik tasarıda, en önemli düzenleme ise kredi kartı aidatlarının kaldırılması oldu. Bankaların kredi kartı yıllık ücreti, dosya parası, hesap işletim bedeli gibi müşterisinden aldığı toplam 31 kalem ücret yeni tasarıyla kaldırılacak.

KREDİYE SİGORTA KALKIYOR

Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, İstanbul Double Tree By Hilton Otel'de düzenlediği iftarda, gazete ve TV yöneticilerine yıl sonunda yürürlüğe girecek yeni Tüketici Kanunu ile getirilen düzenlemeleri anlattı. Yazıcı 1996 yılında çıkarılan 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un AB ile yürütülen müzakerelerde 'Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Faslı' çerçevesinde yeniden ele alındığını söyledi.

Bakan Yazıcı sektörde faaliyet gösteren 48 bankanın hesap işletim ücreti, kart parası gibi kalemleri kar kapısı gördüğünü, bu durumun önüne geçileceğini söyledi. Bankalara, kredi sözleşmesi imzalamadan en az 1 gün önce müşteriye şartlar hakkında yazılı olarak bilgilendirme zorunluluğu getirdiklerini söyleyen Yazıcı, 'Tüketici 14 günde herhangi bir gerekçe göstermeden ve ceza ödemeden kredi sözleşmesinden cayma hakkına sahip olacak' dedi. Yazıcı, kredi verirken 'sigorta yaptırma' şartının da kaldırılacağını söyledi.

DEVRE MÜLK SATIŞINA SINIR

'Saldırgan satış' tekniğinin kullanıldığı devre tatil uygulamaları da kanun kapsamında yeniden düzenlenecek. Bu alanda faaliyet gösteren girişimcilere hak ihlali yapmaları durumunda ödeyecekleri cezalar arttırıldı.

Devre tatil kavramının tanımı değiştirilerek devre mülk ve uzun süreli tatil ürünü gibi alternatif tatil üyelikleri de kanun kapsamına alınacak. Satıcıya, sözleşme yapmadan önce müşteriyi bilgilendirme yükümlülüğü getirilecek. Devre tatillerde cayma hakkı süresi 10 günden 14 güne çıkarılacak. Kapıdan satışlarda da cayma hakkı süresi 7 günden 14 güne çıkarılacak.

'AYIP' 30 GÜNDE DÜZELECEK

Mevcut kanundaki, 'ayıplı malın 30 gün içinde satıcı ya da imalatçıya bildirilme zorunluluğu' kaldırılacak. Bunun yerine malın teslimi veya hizmetin gerçekleşmesinden itibaren 6 ay içinde ortaya çıkan ayıpların teslim anında var olduğu kabul edilecek.

Yani tüketici aldığı ürünü 6 ay içinde ayıplı olduğu gerekçesiyle iade edebilecek ya da değiştirme hakkını kullanabilecek. Bir ürünün ayıplı çıkması durumunda tüketicinin ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarından birini seçmesi halinde, satıcı sorumluluğunu 30 gün içerisinde yerine getirmekle yükümlü olacak.

GARANTİ KAPSAMI DEĞİŞİYOR

Yeni tüketici yasasıyla, haksız sözleşme şartlarının denetimi yetkisi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'na verilecek. Böylece oluşan boşluk nedeniyle milyonlarca kişinin mağdur olmasının önüne geçilecek. Hakem heyetlerine yalnızca tüketiciler başvurabilecek. Hakem heyetlerinin bağlayıcı karar alma sınırı 1.161,67 TL'den 2000 TL'ye çıkarılacak.

Yeni düzenlemeyle ürünle birlikte verilen 'Garanti belgesi' de tarih olacak. Bu belgenin ismi 'Tüketici Hakları Belgesi' şeklinde değiştirilecek. Tüketici hakları belgesinin garanti belgesinden farkı ise belgenin bir yüzünde tüketicinin kanundan kaynaklanan haklarının belirtilmesi olacak.

MAKETTEN SATIŞA DENETİM

Binlerce kişinin mağdur olmasına neden olan maket üzerinden konut satışına da yeni tüketici kanunuyla sıkı denetim getirilecek. Tüketici, ödemelerini banka üzerinden ve tarafların rızasıyla yapacak. Böylece konutu inşa etmeyen firmalar tüketiciden ödeme alamayacak. Konut veya tatil amaçlı taşınmaz (devre mülk gibi) satışları resmi şekilde olmadıkça geçerli olmayacak. Konutta teslim süresi 30 aydan 36 aya çıkarılacak. Zamanında konutları teslim etmeyen inşaat firmalarına, üretmeyi taahhüt ettiği konutların toplam değeri ürezinden ceza verilecek.

31 kalemden 17 milyar kâr elde ettiler

Bankalar kart ücreti, dosya parası, hesap işletim ücreti gibi adeta soyguna dönüşen işlemlerden 2011'de 17 milyar TL kar elde etti. 2012'nin ilk 6 ayında 9.2 milyara çıkan rakamın yıl sonunda 20 milyar TL'yi bulması bekleniyor.

48 bankanın toplam 31 kalemden oluşan tarifesi şu şekilde: 'Kredi kartı yıllık aidat ücreti, hesap işletim ücreti, işlemsizlik ücreti, dosya masrafı, komisyon ücreti, hayat sigortası ücreti, sigorta bedelleri, katkı payı, ekspertiz ücreti, ipotek tesis ücreti, ipotek fek ücreti, ilave peşin komisyon, havale ücretleri, EFT ücretleri, döviz transfer ücretleri, ATM Nakit çekim masrafı, bakiye görüntüleme ücreti, mevzuat araştırma ücreti, dekont ücreti, ekstre ücreti, telefon-faks-posta ücretleri, SMS--mail ücretleri, menkul kıymet şifre gönderim işlemi ve bakım ücreti, rehin-haciz kaldırma ücreti, nakit avans komisyonu, müşterinin diğer şubedeki döviz tevdiat hesabından para çekmesi, asıl kart bedeli/ek kart bedeli, harcama vaadi ihlal ücreti, arşivden belge çıkarma ücreti, 'kredi kartı borcu yoktur' yazısı alma ücreti."

İthal ürüne Türkçe menü

İthal ürünlerde kullanım menüsüne de yeni kanunla ayar yapılacak. Tanıtım ve kullanımla ilgili konular ürünün üzerinde olması durumunda yazılı ve sesli ifadelerin Türkçe olması zorunluluğu getirilecek.

Örneğin otomobillerde emniyet kemerinizi takın uyarısı sesi ya da müzik setindeki ayar düğmelerine ilişkin yazılar Türkçe olacak. Kapıdan satışlar' ismi 'iş yeri dışında yapılan satışlar' şeklinde değiştirilerek, İş yeri dışında satış yapacak firmalara 50 bin lira sermaye şartı getirilecek. 7 günlük cayma hakkı süresi 14 güne çıkarılacak.

Elektrik, su doğalgaz gibi bonelik sözleşmelerinin kapsamı genişletilerek her türlü abonelik kanun kapsamına dahil edilecek. Elektrik faturalarında kayıp-kaçak oranı artık yansıtılmayacak. Abonelik sözleşmelerinin iptalinde, firma 30 gün içinde müşterinin isteğini yerine giterecek, gecikmeden tüketici sorumlu olmayacak.

12 ay indirime ispat zorunluluğu

Senenin her ayı indirim yapan işyerlerine ağır cezalar getirilecek. 12 ay boyunca indirimli satış kampanyalarına ilişkin reklam yapan ya da etiketlerin üzerine yüksek fiyat yazıp sonradan bunları çizerek indirim yapmış gibi gösteren mağazalar indirimden önceki fiyatın geçerliliğini müşteriye ispat etmek zorunda olacak.

İndirimli satışta olan mal veya hizmetlerin indirimli satış fiyatı, indirimden önceki fiyatı ve indirim oranı, tarife ve fiyat listeleri ile etiketlerinde gösterilmesi zorunlu olacak.

Televizyon kanallarında, belli süre içinde arayan izleyicilere uygun fiyatlarla ürün vererek satış yapanlar, haksız ticari uygulama kapsamına alınacak. Bu tür aldatıcı veya saldırgan nitelikteki satış yöntemleri haksız ticari uygulama kapsamına alınarak ağır cezalara çarptırılacak.

Yeni kanun neler getiriyor?

Eser, taşımacılık, simsarlık vb. sözleşmeleri ile ilgili uyuşmazlıklarda da tüketici sorunları hakem heyetlerine başvurulabilecek.
Bankacılık sözleşmelerinde tüketicilerden alınan kredi kartı üyelik ücreti, hesap işletim ücreti gibi bedeller kaldırılıyor.
Mevcut cayma hakkı süreleri 14 güne çıkarılıyor.

Taksitli satışlar, ön ödemeli konut satışları ve tüketici kredilerine cayma hakkı getiriliyor.
Tüketici sipariş vermediği bir ürünün kendisine gönderilmesi durumunda sorumlu olmayacak.
Hatalı ürünlerin sebep olacağı zararlardan imalatçı sorumlu olacak.
Ayıplı mal ve ayıplı hizmette tüketiciye sağlanan haklar tüketici lehine genişletiliyor.
Bankacılık sözleşmelerinde tüketicileri koruyucu yeni düzenlemeler getiriliyor.
Maket üzerinden satışı yapılan konut kampanyalarına yönelik sıkı tedbirler getiriliyor.
Kapıdan satışlara yönelik yeni tedbirler alınacak.
Devre tatil ve uzun süreli tatillerde sözleşme kurulmadan önce ön bilgilendirme yükümlülüğü getiriliyor, cayma süresi 14 güne çıkarılacak.

Paket tur düzenleyicisi, sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi nedeniyle tüketicinin uğradığı her türlü zarardan sorumlu olacak.

Abonelik sözleşmelerinin kapsamı genişletilerek (elektrik, doğalgaz, internet gibi) her türlü abonelik kanun kapsamına dahil edilmektedir.

Kültürel mal veya hizmetler dışında başka bir mal veya hizmet promosyon olarak verilemeyecek.
Gerçeği yansıtmayan indirimli satış kampanyalarına sınırlama getiriliyor.
Ürün üzerinde yer alan kullanıma ilişkin bilgilerin Türkçe olması zorunluluğu getiriliyor.
Garanti Belgesi ismi 'Tüketici Hakları Belgesi' şeklinde değiştiriliyor.

Radyo ve televizyonlar ayda 10 dakikadan az olmamak üzere tüketiciyi bilinçlendirme programı yayınlayacak.
Özel kuruluşlarca verilen tüketici ödüllerinin reklamlarda kullanılması yasaklanıyor.
Tüketicilerin sipariş vermesi halinde uygun fiyatlarla ürünleri temin edebileceğine ilişkin tanıtımlar haksız ticari uygulama olarak kabul edilecek ve gerekli yaptırımlar uygulanacak.

Reklam Kurulu yeniden yapılandırılacak ve kurulun denetim etkinliği artırılacak.
Tüketici sorunları hakem heyetleri yeniden yapılandırılacak ve tüketicilerin haklarını araması kolaylaştırılacak.
Tüketici mahkemelerinde tüketicilerin dava açmalarının önündeki engeller kaldırılıyor.