İlkokula başlamak bir çocuk için önemli bir adımdır. 4-7 yaş arasındaki gelişim her çocukta farklı olduğundan okula başlamaya hazır olma yaşı da her çocuk için farklıdır. Okula hazır olmak, çocuğunuzun ileride ne kadar zeki, yetenekli ya da azimli olacağının bir göstergesi değildir. Okula hazır olmak, sosyal olarak belli bir olgunluk düzeyine erişmek ile ilgilidir.
İlkokula gidecek bir çocuk sadece derslerini öğrenmeyecek, çok daha başka şeyleri de aynı anda yapmak zorunda kalacak. Diğer çocuklarla iletişim kurmak, büyüklerinin talimatlarına uymak, ona söylenilenleri yapmak ve bir grup içinde uyumlu olmak bunlardan bazıları. Aşağıdaki Okula Hazırlık Kontrol Listesi, çocuğunuzun okula başlamaya hazır olup olmadığını okul yönetimiyle, doktoruyla ve aile içinde değerlendirirken kullanmanız amacıyla hazırlanmıştır. Bu sadece temel bir değerlendirme sunar, kesin bir ölçüm yöntemi değildir. Amacı mümkün olduğunca objektif gözlemler yapmanızı ve çocuğunuzu doğru değerlendirmenizi sağlamaktır.
Okula Hazırlık Rehberi
Aşağıda verilen becerileri kazanıp ilerletmek aslında bütün bir ömür sürer. Ancak yine de ilkokula başlarken bunların belli düzeyde de olsa gelişmeye başlamış olması okul günlerini çok daha kolaylaştıracaktır.
Konsantrasyon.
Günümüzde okullar kalabalık ve gürültülü. Çocuğunuz tüm bunlara rağmen konsantre olabiliyor, dikkatini verebiliyor mu? 15-20 dakika kesintisiz konsantre olabilmesi yeterlidir. Eğer olamıyorsa ana okulunda bir süre daha kalması faydalı olabilir. Ana okullarında dersler daha kısa sürelidir ve dikkatini dağıtacak faktörler daha azdır.
Çalışma hevesi.
Kendinize şu soruyu sorun: Benim çocuğum kendine söylenilenleri dinliyor ve kolayca uyguluyor mu? Yoksa bir yetişkin ona bir şey yapmasını söylediğinde sinirleniyor mu? Bunu anlamanın bir diğer yolu da arkadaşları ile uyumunu gözlemlemektir. Eğer onlarla bir grup halinde oynayamıyor, sorun çıkartıyor veya sürekli kendi istediğinin yapılmasını istiyorsa ana okulunda biraz daha eğitim alması gerekebilir.
Dinleme yeteneği.
Çocuğunuz peşpeşe sıraladığınız iki üç işi hemen yapabiliyor mu? Yoksa her birini tamamladığında bir sonraki için tekrarlamanız veya yardım etmeniz mi gerekiyor? Okul kelimeler ve talimatlarla dolu bir yerdir. Uyum sağlaması için kendisine söylenenleri anlaması ve verilen talimatları uyguluyor olması lazım. Eğer bu konuda bir sıkıntı varsa biraz erken bir zaman olabilir. Bir öğrenme bozukluğu olup olmadığını da değerlendirmek gerekebilir.
Sosyal ilişkiler.
İlkokula gidecek çocuğunuzun sosyal becerilerini değerlendirmek için aşağıdaki soruları cevaplayın
Diğer çocuklarla birlikteyken hem lider hem de bir takım oyun oyuncusu olabiliyor mu?
Diğer çocukların oynadıkları oyunlara rahatça katılabiliyor mu?
Sevdiği insanlarla eşyalarını paylaşıyor mu? Paylaşmakla yeni arkadaşlıklar kurabileceğini biliyor mu?
Otoriter olmadan lider olabiliyor mu? Diğer bir deyişle çevresindekilere istediğini kaba kuvvet ya da tehdit olmadan yaptırabiliyor mu?
Sırasını beklemeyi biliyor mu yoksa beklemesi gerektiğinde ağlıyor, bağırıyor ve huysuzluk mu yapıyor?
Ağlama, bağırıp çağırma, çığlık atma ya da eşyaları fırlatma olmaksızın yetişkinlerin ilgisini çekmeyi becerebiliyor mu?
Yeni girdiği bir ortamda sorunsuz bir şekilde anne babasından ayrı kalabiliyor mu? (İlk 5 dakika çekingen kalması normaldir, ama bir saat boyunca huysuzluk yapması sorundur.)
Hareket Yetenekleri, Dil Becerileri ve Kendine Bakabilme Yeteneği Kontrol Listesi
Bir çocuğun olgunluk seviyesini ölçmek için bir doktordan veya öğretmenden yardım alınabilir. Bu değerlendirmede çocuğun küçük ve büyük hareket yetenekleri, dil ve düşünme becerileri ve kendine bakabilme konusundaki yetkinliği ölçülebilir.
Küçük Hareket Yetenekleri
Kalemi doğru tutabilmek
Yardım almaksızın daire ya da kare çizebilmek
Başı, gövdesi, kolları ve bacakları olan insan çizebilmek
Çatal kullanabilmek
Düğmeleri ilikleyip açabilmek
Büyük Hareket Yetenekleri
Zıplayabilmek
Kısa mesafede de olsa atlayabilmek
3 tekerli bisikleti sürebilmek
Salıncakta sallanabilmek
Takla atabilmek
Düzgün adım atabilmek (Önce topuk sonra ayakucu)
Topu atabilmek
Tırmanma ağına tırmanabilmek
Dil ve düşünme becerileri
Çocuğunuz ona az önce okuyup bitirdiğiniz bir hikayeyi ana hatlarıyla anlatabiliyor mu?
Başına gelmiş bir olayı anlatabiliyor mu? (olayların yaşandığı sırada anlatılması şart değildir)
Esprileri ve küçük şakaları anlayabiliyor mu? Bunların neden komik olduğunu anlıyor mu?
Olaylara başkalarının bakış açısından bakabiliyor mu? Örneğin anlatılan bir durumda bir arkadaşının nasıl tepki vereceğini tahmin edebiliyor mu? Başka bir deyişle empati kurabiliyor mu?
Onu tanımayanlar söylediklerinin neredeyse tamamını anlıyorlar mı?
5 kelimeden daha uzun cümleler kurabiliyor mu?
Geçmiş ve gelecek zamanı kullanabiliyor mu? Olayların oluş sırasını idrak edebiliyor mu?
10’a kadar olan sayıları biliyor mu? Bilmese de endişe etmeyin, okulda öğrenecektir.
Alfabeyi ya da en azından bazı harfleri biliyor mu? Bilmiyorsa da önemli değil, çocukların büyük kısmı ilkokula başlarken alfabeyi bilmezler. Ayrıca okullar genelde harfleri ve sesleri kendileri öğretmek isterler.
6 farklı rengi isimlendirebiliyor mu?
Kendine bakabilme yeteneği
Tuvaletini kendi başına yapabiliyor mu?
Kendi başına ellerini yıkayıp kurutabiliyor mu?
Kendi başına yemeğini yiyebiliyor mu?
Sizden fazla yardım almadan giyinebiliyor mu?
Birden fazla aşaması olan işleri yapabiliyor mu (örneğin evcil bir hayvanı beslemek gibi)?
Eğer çocuğunuz 6 yaş civarındaysa ve yukarıdaki listede verilenlerin çoğunu yapamıyorsa doktorunuzla görüşün. Çocuğunuzun gelişimi ile ilgili bazı kontroller yapmak isteyecektir. Bu durum onun okula başlamamasını gerektirmez. Ama bazı ek önlemler onun okuldaki başarısını ve uyumunu arttırabilir. Onun okuluyla sürekli iletişimde olmanız ve yardım almanız gerekebilecektir.
Yaş ve Boy
İlkokula başlamaya hazır olmayı belirleyen başka faktörler de vardır. Mesela erkekler kızlara göre daha geç olgunlaşırlar. Bu nedenle erkekler okula gitmeye kızlardan daha geç başlayabilir. Ancak asıl belirleyici olan cinsiyetler arasındaki farklılıklar değil, bireysel farklardır.
Eğer çocuğunuzun doğumgünü okulların açılma tarihinden çok sonra ise öğretmenler ile konuşup okula erken başlayan çocuklar için ne çeşit düzenlemeler yaptıklarını öğrenebilirsiniz.
Çocuğunuzun doktoru size okula hazır olup olmadığını anlamanız konusunda yardımcı olabilir. 3-4 yaş arasında onun aşı programını tamamlarken aynı zamanda yukarıdaki hususlarda çocuğunuzu gözlemleyebilir. Ters giden birşey olduğunu düşünürse sizi bir uzmana yönlendirebilir. O nedenle doktorunuzdan bu değerlendirmede size yardımcı olmasını isteyiniz
