Türkiye, BM denetimindeki en büyük yasal haşhaş üreticisi

Türkiye'nin Birleşmiş Milletler (BM) denetiminde yapılan yasal haşhaş üretim alanının yüzde 48'ine sahip olduğu bildirildi. Haşhaş ekimi; Türkiye yasal olmayan afyon trafiğinden sorumlu tutulmaya ve suçlanmaya başlanmasıyla 1971 yılında yasaklanmıştı. 1974 yılında yeniden başlanan haşhaşın üretimine 1986'da çıkarılan 3298 Sayılı Uyuşturucu Maddelerle İlgili Kanun ve Yönetmelik çerçevesinde yapılıyor. Haşhaş ekiminin kontrolü, haşhaş kapsülü, ham afyon ve tıbbi afyon üretimi, satın alınması, bunlardan
uyuşturucu madde imalatı, yurt içinde satışı ve ihracı konularında tek yetkili mercii ise Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO).

HAŞHAŞIN TAMAMINI TMO ALIYOR

Cihan muhabirinin Emniyet Genel Müdürlüğü Kaçakçılık ve organize Suçlarla Mücadele Dairesi ve TMO raporundan derlediği bilgilere göre, Türkiye, 1938-1971 yılları arasında dünya yasal afyon pazarının yüzde 50-55`ine sahip iken, yasadışı afyon ticaretinden sorumlu tutulmasıyla 1971 yılında haşhaş üretimi yasaklandı. Bu yasak, afyon üretimi tek geçim kaynağı olan 1,5 milyon insanı olumsuz etkiledi. Raporlara göre, topraklarında afyondan başka herhangi bir mahsulün yetişemeyecek olması bu insanları yoksulluğa sürükledi.
1974 yılında yasak kaldırılarak haşhaş ekimi, kontrole tabi tutularak, ekim alanları Bakanlar Kurulu tarafından yeniden belirlendi. Daha önce haşhaş kapsülünün çizilmesi yöntemiyle yapılan hasadın yasaklanmasının ardından haşhaş kapsülleri çizilmeden TMO tarafından satın alınmış ve Bolvadin`de 1981 yılında kurulan Alkaloid Fabrikası'nda işlenmeye başlanmış. Fabrika halen üretiminin yüzde 90 - 95`ini ihraç ediyor.

YASAL HAŞHAŞ ÜRETİMİNİN YÜZDE 48'İ TÜRKİYE'DE

Dünyada, haşhaş üretiminde BM Teşkilatı denetiminde yasal ana üretici olarak Hindistan, Avusturalya, Fransa, İspanya, Macaristan ve Çin gibi ülkelerin önündeki Türkiye yer alıyor. Türkiye ve Hindistan BM Teşkilatı'nca geleneksel haşhaş üreticisi ülkeler olarak kabul ediliyor. Dünya da yaklaşık 105 bin hektarlık yasal haşhaş üretim alanının yüzde 48'i Türkiye'de yer alıyor. Haşhaş, ihtiva ettiği morfin ve diğer alkaloidlerden kaynaklanan tıbbi özelliği ile dünya çapında üne sahip. Haşhaş kapsülünün morfin, kodein, tebain, noskapin ve papaverin gibi tıbbi öneme sahip olan ana alkaloidlerin yanı sıra yaklaşık 30 değişik alkaloid ihtiva ettiği biliniyor. Bunlardan türevleri olan katma değerleri yüksek, yarı sentetik ilaç aktif hammaddeleri üretiliyor. Bu alkaloidlerden morfin, kodein ve tebainin uyuşturucu özelliği olmasına rağmen noskapin ve papaverin uyuşturucu özelliğine sahip olmadığı vurgulandı. Tıpta, analjezik (ağrı kesici), anestezik (uyuşturucu) ve antitüssif (öksürük kesici) olarak bu maddelerden yararlanılıyor. Haşhaş tohumları da çeşitli sektörlerde kullanılıyor. Üretilen haşhaş tohumlarından bir kısmı üretici ihtiyaçları için ayrılırken, geri kalan kısmı ise serbest piyasada işlem görüyor. Haşhaş tohumunun en önemli özelliği yüzde 45–54 yağ ve yüzde 20–30 protein içeriğine sahip olması. Tohum geleneksel olarak gıda amaçlı ekmeklerde ve ezilerek hamur işlerinde, tohumun sıkılması ile elde edilen yağ ise mutfakta ve gıda sanayisinde kullanılıyor. Haşhaşın kozmetik ve boya sanayinde de kullanıldığı da biliniyor.