Kazakistan 'faizsiz bankacılık'la tanışıyor
Kazakistan, bağımsızlık sonrası, ekonomik alanda da kendine yeni model arayışı içinde, faizsiz sistemle tanışmaya çalışıyor.
13 Yıl Önce Güncellendi
2012-07-28 19:24:00
Ülkenin Sovyet döneminden beri lideri durumunda olan Nursultan Nazarbayev'in, başkent Almatı'nın, Orta Asya ülkeleri faizsiz bankacılık merkezi olması için çaba gösterdiği bildiriliyor...
Bu durum gerçekleşirse, Körfez ülkeleri ve Güney Doğu Asya'daki yatırım paralarının ülkeye ekonomik olarak katkı sağlayacağı beklentisi hayli yüksek.. Küresel finans krizi nedeniyle insanların alternatif bankacılık formlarına daha açık hale gelmesi de bu durumun lehine.
Diğer yandan, Mervyn Lewis ve M. Kabir Hassan tarafından yazılan ''İslami Bankacılık Elkitabı'' adlı kitap Rusça'ya çevrilerek üç bin nüsha basıldı. Fakat kitap iyi satmadı. Baidaulet, ''Bazı kitapçılar, özellikle ekonomiyle ilgili kitaplar satanlar, bunun ekonomiyle değil, dinle ilgili bir kitap olduğunu söyledi. Bu yüzden de kitabı satmak istemediler.'' şeklinde konuşuyor.
Abu Dabi menşeli El-Hilal Bankası ise 2010 Mart'ından itibaren Kazakistan'daki alternatif bankacılığın öncüsü oldu. El-Hilal Bankası ülkede yaklaşık elli kişi çalıştırıyor ve 90 milyon dolarlık yatırımlara sahip bulunuyor.
alternatif finansı yaygınlaştırmak isteyen hükümet de, şeriatla uyumlu bir kredi pazarı oluşması için ''sukuk'' ya da İslami (faizsiz) bono çıkarmaya izin veren yasayı 2009'da onayladı.
Ülkenin İslami kurallara uyumlu hizmetler sunan ilk komisyoncusu Fettah Finans'ın yönetim kurulu başkanı Zaratkazy Nurpiissov, araba ya da ev eşyası satın almak için alternatif tüketici finansına ihtiyaç duyan çok sayıda insan olduğunu söylüyor.
Fettah Finans'ın, Mekke'yi ziyaret etmek amacıyla bir kenara ayrılan nakitlerin yatırıldığı hac fonunda, daha ilk yıl, 150 bin dolar birikti. Nurpiissov ise bu miktarın buzdağının görünen kısmı olduğunu söylüyor: ''Faizsiz finans hizmetlerinden yararlanmak isteyen bir milyon insan var ve bu sayı gün geçtikçe artıyor.''
alternatif finans sistemine güvence vermek için, Kazakistan'ın yaşadığı son finansal krizi hatırlatmak bu alana ilgiyi artırıyor. 2007-2008'deki kriz şişirilmiş gayrimenkul pazarı ve yabancı fonlara duyulan aşırı güvenin bankaların iflasını tetiklemesi yüzünden gerçekleşmişti.Bu durumda alternatif finans daha az riskli; çünkü faizsiz sistemin gerçek varlıklara dayalı gelir üzerine temellendiği tezini güçlendiriyor.
''Bu kadar çok emlak şirketi niçin iflas etti?'' diye soruyor Nurpiissov. ''Çünkü nakit akışı olmadığı halde arazi satın almak ve mevcut inşa projelerini sürdürmek için borçlandılar. O zaman da yaptıkları işlerin fiyatı düştü. alternatif finans ise yalnızca küçük ölçekli teşebbüsler için borç para veriyor.''
Bununla birlikte Kazakistan'da alternatif bankacılığın önünde önemli engeller de mevcut. Mesela, ''sukuk''a yasal olarak izin verilmesine rağmen, konuyla ilgili ayrıntılı ve somut bir yasa henüz çıkmadı.
Kazakistan, Ulusal Fon'da birikmiş, petrol gelirlerinden elde edilen 50 milyar doların üstündeki parasıyla, yurt dışı borçlanmaya ihtiyaç duymuyor. Bu nedenle, yalnızca 'sukuk' yasası değil, 2010 için planlanan 500 milyon dolarlık eurobond da daha önce rafa kaldırıldı.
Maliye Bakanı Bolat Zhamishev, Reuters'a, ''Bu yalnızca 'sukuk' meselesi değil. Çünkü bütçe açığını finanse etmek için dış pazarlardan borçlanmaya ihtiyacımız yok.'' açıklamasında bulunuyor.
Bu arada IMF heyetinin faizsiz sistemin önünü kesmek için girişimlerde bulunması da dikkat çekici. Nisan ve Mayıs aylarında Kazakistan'ı ziyaret eden IMF misyonu başkanı Ana Lucia Coronel, Mayıs'ta Astana'da verdiği röportajda, ''Önümüzdeki yıllar Kazakistan'ın alternatif bankacılık alanında ilerlemesi için doğru bir zaman değil. 'Sukuk' pazarı geleneksel hükümet bonosu pazarı yeterince gelişmedikçe gelişemez. Dolayısıyla Kazakistan'da alternatif bankacılığın gelişmesi zaman alacak.'' dedi.
Devlete ait Kazakistan Gelişim Bankası ise faizsiz bono konusunda öncülüğü ele alarak 500 milyon dolarlık bir 'sukuk' programı gerçekleştirmek istediğini açıkladı. Ama projenin ne zaman hayata geçirileceği henüz belli değil.
El-Hilal Kazakistan'ın halihazırdaki tek faizsiz sistemle çalışan bankası. Fakat Kazakistan'da bankacılık sektörüne girmek hiç de kolay değil. Alternatif veya konvansiyonel yeni bir banka kurmak için 10 milyar tenge'ye ihtiyaç var.
El-Hilal Bankası'nın müdürü Prasad İbrahim, ''Ülkeye, bu alanda faaliyet gösteren ikinci ve üçüncü bankaların girmesi, alternatif bankalar arasındaki işlemler için önemli fırsatlar getirecektir. Fakat şu an bu konuya eğilecek durumda değiliz.'' diyor.
Baidaulet'ye göre ise, vergi politikası, Kazakistan'daki alternatif finansın önünde yer alan en büyük problem. İslami finans kurumları tarafından en çok kullanılan model olan 'murabaha' şeklindeki anlaşmaların reel varlıklar tarafından desteklenmesi için birden fazla kez el değiştiren bonolara ihtiyaç var. Kazakistan'da ise bu tür varlıkların satışı yüzde 11 oranında ek vergiye tabi.
Hükümetin elinde 2020 yılına kadar uzanan bir yol haritası bulunuyor. Buna göre vergilendirme politikasının ıslah edilmesi ve 2014 yılına kadar bazı alternatif bankaların kurulması planlanıyor.
Bütün bunlara rağmen, geçen yıl, devlet kurumlarında mescidlerin bulunmasını yasaklayan katı bir yasa meclisten geçti. Ayrıca, bazı hükümet üyeleri İslami finansı açıkça radikal İslam'la bağlantılı görüyorlar.
El-Hilal müdürü İbrahim ise, ''İslami bankacılık kendisi için ayrıcalık istemiyor. Biz yalnızca konvansiyonel bankalarla eşit şartlara sahip olmak istiyoruz.'' şeklinde konuşuyor.(dünys bülteni)
SON VİDEO HABER
Haber Ara