En büyük 500 sanayi kuruluşu açıklandı, TÜPRAŞ ilk sırada

İstanbul Sanayi Odası (İSO)'nın 'Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2011' raporu açıklandı. Buna göre petrol rafineri şirketi TÜPRAŞ, 27 milyar 409 milyon 868 bin 901 lira net satış geliri ile 500 şirket arasında birinci oldu. Şirket, böylece 2005'ten bu yana süren liderliğini korudu.

        İSO, sanayi şirketlerinin üretimden satışları ile katma değerlerinin yanı sıra istihdam ve ihracat oranlarını dikkate alarak ülkenin en büyüklerini belirliyor. Oda bu çerçevede oluşturduğu 'Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2011' adlı raporunu basın toplantısı ile kamuoyuna açıkladı. Başkan Tanıl Küçük'ün paylaştığı rapora göre üretim net satış gelirlerinde 27 milyar 409 milyon 868 bin 901 lira ile TÜPRAŞ, İSO 500'de ilk sırayı aldı. Onu, 8 milyar 533 milyon 757 bin 811 lira ile Ford Otomotiv, 7 milyar 357 milyon 961 bin 625 lira ile Oyak Renault izledi. İlk 10 arasında yer bulan tek kamu kuruluşu 7 milyar 357 milyon 961 bin 525 lira ile Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) oldu.

        500 şirket içinde en büyük kârı bir kamu kuruluşu olan TPAO, elde etti. TPAO'nun dönem karı 1 milyar 792 milyon 792 bin 942 lirayı buldu. Onu 1 milyar 309 milyon 891 bin 386 lira ile EÜAŞ, 1 milyon 259 milyon 93 bin 25 lira ile TÜPRAŞ takip etti. İhracatta da 4 milyon 245 bin 426 dolar ile TÜPRAŞ lider oldu. Ardından 3 milyon 472 bin 580 dolar ile Ford Otomotiv, 3 milyon 213 bin 577 dolar ile Oyak Renault geldi.

        İSO 500'deki sanayi kuruluşlarının ihracatı geçen seneye oranla yüzde 17,8 arttı. Anılan dönemde Türkiye ihracatı da yüzde 18,5 artmıştı. İhracatın sektörel dağılımına bakıldığında liderliği yüzde 25,3 payla taşıt araçları aldı. Bu sektörü yüzde 19,8 payla ana metal, yüzde 17,8 payla kimya, petrol, lastik ve plastik izledi. Raporda adı geçen kamu kuruluşlarının üretimden satış payı da yüzde 5,9 a geriledi. Burada şirketlerin üretici fiyatlarla yarattığı brüt katma değer Gayri Safi Milli Hasıla içinde payı 2010'da yüzde 9,3 iken 2011'de yüzde 9'a indi.

        İSO 500'de kendine yer bulan özel kuruluş sayısı 487 iken, kamu kuruluşu sayısı 13'te kaldı. Kamu kuruluşlarının sayısı bir yana üretimden satışlar içinde payı yüzde 5,9'a geriledi. Toplam üretimden satışlar da cari fiyatlarla yüzde 27 sabit fiyatlarla yüzde 13,1 arttı. Özel kuruluşlarda üretimden satışlar cari fiyatlarla yüzde 29,4, sabit fiyatlarla yüzde 15,2 arttı. Borçlar ise yüzde 20,1 artış kaydetti. Özel kuruluşların borçları, kur dalgalanmalarına bağlı olarak yüzde 26,6 katlanırken; kamu kuruluşlarının borcu yüzde 38,8 geriledi.

        Türkiye'nin önde gelen sanayi kuruluşlarının vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı ise cari fiyatlarla yüzde 5,5, sabit fiyatlarla yüde 15,9 küçüldü. Özel kuruluşlarda vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı cari fiyatlarla yüzde 7,9 artarken, sabit fiyatlarla yüzde 3,9 küçüldü. Diğer yandan kamu kuruluşlarında dönem kar ve zarar toplamı cari fiyatlarla yüzde 40,8, sabit fiyatlarla yüzde 47,3 indi.

        Net katma değer, İSO 500 genelinde cari fiyatlarla yüzde 9,4 artarken sabit fiyatlarla yüzde 1,8 geriledi. Özel kuruluşlarda artış da cari fiyatlarla yüzde 19,1 sabit fiyatlarla yüzde 6,9 oldu. Temel fiyatlarla brüt katma değer İSO 500 genelinde cari fiyatlarla yüzde 10,1 arttı, sabit fiyatlarla yüzde 12 geriledi. Özel kuruluşlarda çalışan başına satış hasılatında ilk sırayı imalat sanayi yer aldı. Kimya petrol ürünleri, lastik plastik elektrik ana metal snayi ortalamaları aştı.

        Çalışan başına satış hasılatında son sıralarda dokuma giyim eşyası deri ve ayakkabı sanayii geldi. İSO 500 genelinde çalışan sayısı yüzde 4,3 arttı. Bu oran özel kuruluşlarda 5,1 artarken, kamu kuruluşlarında yüzde 1,3 daraldı. 140 yabancı sermaye paylı kuruluşun İSO 500 üretimden satışları içinde payı dönem ve kar zarar toplamında yüzde 32,8, ihracatta yüzde 45,4 oldu.

        KARLILIK VE KATMA DEĞER KUR İLE FAİZ ARTIŞLARINDAN GERİLEDİ

        'Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu' araştırmasını değerlendiren İSO Başkanı Tanıl Küçük, şunları ifade etti:

        "2011 yılında sanayi kuruluşlarında üretimden satışa toplamdan satışlar artarken, dönem kar ve zararları ile yaratılan katma değer geriledi. Mali yapı bozuldu. Karlılık ve katma değerin gerilemesinin sebebi kur ve kredi faizlerinde artıştır. Türkiye'de borçlanmaya bağlı bir yapı var. Borçlanmaya aşırı bağlılığın sebebi kaynak yaratmada sıkıntılardır. Yani kurların ve kredi faizlerinin artışı cari açıktan kaynaklanıyor, kırılganlıktan. Cari açık ve kaynak yaratamamadan kaygılanıyoruz. Aksi takdirde gereken yapısal dönüşümü hayata geçiremeyecek orta gelir tuzağına takılacağız."

        "CARİ AÇIK İLE BÜYÜME BİR ARADA YÜRÜMELİ"

        Gazetecilerin cari açığın bu sene gerilediğine işaret etmesin üzerine Tanıl Küçük, "Bu sene açık bir miktar kapatıldı, takdir ediyoruz. Diğer yandan cari açıkla mücadele önemli ama büyümeden de vazgeçilmemeli. İkisini bir arada yürütmeliyiz." ifadelerini kullandı. Küçük, kıdem tazminatı ile ilgili soruya da "Burada bir fon oluşturulmalı. İktidar bu soruna çare üretmeli." cevabını verdi.

İSO 500'e gore ilk 10 kuruluş şöyle:

SIRA KURULUŞ ÜRETİMDEN SATIŞLAR (TL)

1 TÜPRAŞ 27.409.868.901
2 FORD OTOMOTİV 8.533.757.811
3 OYAK RENAULT 7.357.961.625
4 EÜAŞ 7.027.130.941
5 TOFAŞ 6.366.477.476
6 ARÇELİK 6.231.566.091
7 EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK 5.274.727.229
8 İSKENDERUN DEMİR ÇELİK 5.099.690.583
9 İÇDAŞ 4.882.363.871
10 AYGAZ 4.577.117.597