Suriye'de yaşanan iç savaş, çeşitli uzlaşma ve ateşkes girişimlerine rağmen yoğunluğunu koruyor. Ve dünyanın her çatışma bölgesinde görüldüğü gibi geleceğin getirebileceklerinden kaygılanan halk içinden kimi gruplar, kuşaklar boyu yaşadığı toprakları terketmek zorunda kalıyor. Suriye'yi terkeden gruplardan biri de Ermeniler. Suriyeli Ermenilerin yoğun şekilde Ermenistan'a göç ettiği ve kesin yerleşme planları yaptığı gözleniyor.
BBC Rusça Servisi'nden Mark Grigoryan geçtiğimiz haftalarda Erivan'daydı. Grigoryan'a sığınan ya da göçen Suriyeli Ermenilerle ilgili izlenimlerini sorduk:
Ayça Abakan: Son haftalarda Suriye'den Ermenistan'a göç edenlerin sayısında büyük bir artış olduğu belirtiliyor. Sizin izlenimleriniz neler? Ve Erivan'a gidenler kimler?
Mark Grigoryan: Durum benim kişisel izlenimlerimden de öteye gidiyor, Erivan'da herkes bunu konuşuyor bugünlerde. Suriye'deki birçok Ermeni Ermenistan'a taşınıyor. Halep-Erivan uçak seferlerinde Eylül'e kadar yer yok. Aynı şey Beyrut-Erivan uçakları için de söz konusu. Sürekli bir göç olduğu görülüyor Suriye'den. Göç edenler Suriyeli Ermenilerin en zengin olanları değil de; daha çok orta sınıf. Zengin olanlar daha çok Batı ülkelerine göç etmek isteyecektir. Orta sınıftan olan bu insanların bazıları yerleşmek amacıyla geliyor, bazıları turistik gezi amacıyla geldiğini söylüyor. Birçoğu emlak satın alma peşinde. Dolayısıyla Suriye'de durum daha da kötüleşirse, insanlar gidebilecekleri bir yer arayışı içinde.
Ayça Abakan: Peki Suriye'den giden Ermenilerde nasıl bir duygu egemen? Uçakla yolculuk ettiklerine göre yanlarında taşıyabilecekleri eşya sınırlı olmalı. Bu tipik bir panik göçü mü, yani işler düzelir düzelmez döneceklerine inanıyorlar mı? Yoksa Suriye'yi kesin şekilde terketmiş olduklarına mı inanıyorlar?
Mark Grigoryan: Dediğiniz gibi tam bir panik göçü. Köprüleri yakmamış olduklarını düşünüyorlar. Sonuçta Suriye birkaç kuşaktır ana yurtları oldu bu insanların. Öyle birdenbire bırakıp göç etmeleri kolay birşey değil. Daha çok bir panik havası seziliyor. Elimizdeki verilere göre Ermenistan'dan sığınma hakkı talep eden Suriyelilerin sayısı, bu yıl içinde 2600 dolayında. Bir karşılaştırma yapacak olursak, bundan iki yıl önce, 2010'da Ermenistan'a yerleşmek için başvuran Suriyeli Ermenilerin sayısıysa 400 dolayındaydı.
Ayça Abakan: Suriyeli Ermenileri Ermenistan'da ne gibi sorunlar bekliyor sizce? Kültürel çatışmalar çıkabilir mi ortaya?
Mark Grigoryan: Dil farklı öncelikle. Biliyorsunuz, Ermenistan'da konuşulan Doğu Ermenicesi, eski Osmanlı İmparatorluğu'nda konuşulan Batı Ermenicesinden farklı. İki ayrı dil olarak düşünülmeli. Her ikisi de kendi edebiyatlarını geliştirmiş diller. Birbirimizi anlıyoruz ama birbirimizin anlamayacağı ya da anlamakta zorluk çekeceği şekilde konuşabilmemiz de mümkün. Dolayısıyla Ermenistan'da yerli ile yerli olmayanı ayırt etmek çok kolay. Her tür göçte olduğu gibi bunda da sorunlar çıkacaktır. Çocuklar açısından okulda, sokakta dışlanma, hor görülme olabilir. Suriyeli Ermenileri işe alma konusunda temkinli davrananlar olabilir. Olmayabilir de... Hepsi medyaya, toplumdaki havaya bağlı. Erivan'dayken izlediğim kadarıyla, Suriye'den gelenlere büyük bir yakınlık gösteriliyordu. Topluma yeni katılan kişilere gösterilen temkinli tavır pek yoktu. Bir de şuna değinmek istiyorum; Ermenistan bundan 20 yıl önce, Dağlık Karabağ savaşı sırasında 250 bin göçmen almıştı. Dolayısıyla yakın dönemde bir mülteci akını yaşanmıştı. Ve 20 yıl önce Ermenistan toplumu bu mültecilere karşı oldukça hasmane tavır takınmıştı. Bu defaysa ortam çok farklı.
Ayça Abakan: Suriye'yi terkeden Ermeniler, Esad yönetimi yandaşları mı?
Mark Grigoryan: Çoğunluğu Esad yanlısı, evet. Esad'ın etnik ve dini azınlıkları desteklediği ve koruduğu bilinen bir gerçek, bu bir. İkinci olaraksa, hem Hristiyan oldukları, hem de Esad yönetimini destekledikleri için, İslamcıların iktidara geçmesi olasılığından korkuyorlar. Suriye'de ortamın çok hasmane hale geldiğini, herkesin bir savaş yaşandığından söz ettiğini anlatıyorlar.
Ayça Abakan: Peki ya ekonomik olanakları kısıtlı olan göçmenler? Büyük bir göçmen akını olması halinde Ermenistan bunu kaldırabilecek mi?
Mark Grigoryan: Şu sırada pek çoklarının sorduğu soru da bu. Aslında şimdi Ermenistan'dan dışarıya göç söz konusu. Çoğunlukla da Rusya'ya ve iş bulma amacıyla. Bu da Ermenistan'da pek fazla istihdam yaratılamadığı anlamına geliyor. Tabii Suriye'den gelenlerin de biraz girişken olmaları gerekecek. Ben bir kadın kuaförüyle karşılaştım, çok umutlu görünüyordu bu adam. Erivan'da dükkan açmak üzereydi ve yeni bir yerde, yeni bir hayata başlama konusunda gayet iyimserdi.
