Eski elektronik eşyalar ekonomiye kazandırılacak

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı insan sağlığına ve çevreye zararlı olan maddeleri içeren bilgisayar, monitör, televizyon, buzdolabı, çamaşır makinesi, cep telefonu gibi elektrikli ve elektronik eşyaların belirli standartlar çerçevesinde geri kazanılması, geri kazanılamayan atıkları ise uygun yollarla bertaraf etmek amacıyla 'Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaları Yönetmeliği' (AEEE) hazırladı. Yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle birlikte yıllık; 20 ton yağ, 40 ton gaz, 800 kg fosfor, 200 ton kurşun, 400 ton cıva, 100 ton toner tozu lisanslı tesislerde geri kazanılacak.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığının çıkardığı 'Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaları Kontrolü Yönetmeliği' ile birlikte elektrikli ve elektronik eşyalarda kurşun (Pb), cıva (Hg), artı altı değerlikli krom (Cr6+), polibromürlü bifeniller (PBB) ve polibromürlü difenil eterler (PBDE) ile kadmiyumun (Cd) kullanılması yasaklandı. Bu ürünler atık haline geldiğinde vatandaşlar belediyelerin kuracağı atık getirme merkezlerine, üreticiler ve lisanslı işleme tesisleri tarafından kurulacak aktarma merkezlerine veya yeni bir elektrikli ve elektronik eşya satın aldığı yere vatandaşın talep etmesi halinde elektrik ve elektronik eşya dağıtıcılarına hiçbir ücret ödemeden verebilecek.

Hazırlanan yönetmelik büyük ev eşyaları, küçük ev aletleri, bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları, tüketici ekipmanları, aydınlatma ekipmanları, elektrikli ve elektronik aletler, oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri, tıbbi cihazlar, izleme ve kontrol aletleri ve otomat sınıflarına dâhil olan elektrikli ve elektronik eşyalar ile elektrik ampulleri ve evsel amaçlı kullanılan aydınlatma gereçlerini kapsıyor. Yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminden nihai bertarafına kadar çevre ve insan sağlığının korunması amacıyla elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının sınırlandırılması, bu sınırlandırmalardan muaf tutulacak uygulamaların belirlenmesiyle beraber elektrikli ve elektronik eşya atıklarının toplanması, işlenmesi, geri kazanımı ve bertarafı üretici sorumluluğu altında gerçekleştirilecek.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, yönetmelik çerçevesinde üretici kaydını oluşturacak ve piyasaya sürülen yasaklı maddeleri içermeyen elektrikli ve elektronik eşyaların üretim miktarları, cinsleri, sınıfları ile Türkiye'de toplanan, tekrar kullanılan, geri dönüşüm ve geri kazanıma tabi tutulan veya ihraç edilen AEEE'ler konusunda ağırlık ve adet esaslı bilgi toplayacak. AEEE'lerin diğer evsel veya başka atıklarla birlikte depolanması, alıcı ortama verilmesi ve bütün olarak yakılması yasak olup, tüketicilerin evsel elektronik atıklarını herhangi bir ücret talep edilmeden iade edilebileceği uygun toplama yerlerinin tahsis edilmesi öngörülüyor. Nüfusu 400 bin üzeri olan belediyelerle başlamak üzere kademeli olarak tüm belediyeler tarafından atık getirme merkezlerinin kurulması planlanıyor. Yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle birlikte elektrikli ve elektronik eşya atıkları çevre lisanslı tesislerde uygun teknolojiler kullanarak işlenecek ve yıllık; 20 ton yağın, 40 ton gazın, 800 kg fosforun, 200 ton kurşunun, 400 ton civanın, 100 ton toner tozunun, kontrolsüz olarak alıcı ortama verilmesi engellenerek, lisanslı tesislerde geri kazanımı ve bertarafı sağlanacak.

"REKABET AÇISINDAN BÜYÜK ÖNEM TAŞIMAKTA"

Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar yeni yönetmelikle ilgili yaptığı açıklamada, şunları dile getirdi:

"Elektrikli ve elektronik eşya sanayii ülkemizde önemli bir üretim kapasitesine sahip. Üretimin büyük bir kısmı yurt dışına ihraç edilmekte olup, Avrupa piyasasına ihraç edilen eşya miktarı toplam üretim miktarının yüzde 60'ını oluşturmaktadır. AB müktesebatına uyum çalışmalarının devam ettiği ve Türk sanayisinin AB üyesi ülkelere ihracatının arttığı bu dönemde AB'de geçerli olan elektrikli ve elektronik eşya atıkları (WEEE) ve elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanılmasının sınırlandırılması (RoHS) ile ilgi direktiflerin takibi Türk sanayisinin rekabet gücünü koruması açısından büyük önem taşımaktadır. Elektrikli ve elektronik eşya atıklarının içerisindeki değerli olan kısımların geri kazanılmasının ülke ekonomisine getireceği pozitif etkilerin yanında tehlikeli kısımların da uygun teknolojilerle işlenmesi atık yönetiminin önemini arttıran hususlardan biridir."