Haşimi dönmezse kriz biter

HATİCE KILIÇ / Yenişafak
"Irak'ta Başbakan Nuri el-Maliki ile Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi arasındaki kriz her geçen gün yeni bir boyut kazanırken, her iki taraf da birbirine gözdağı vermek için en sert söylemlere başvuruyor. Kuzey Irak yönetimi, Başbakan Nuri el-Maliki'nin Irak anayasasını ihlal ederek Kürt Bölgesine tanınan siyasi ve ekonomik haklar üzerinde tekel oluşturmaya çalıştığını iddia ediyor ve Bağdat'ı bağımsızlık ilan etmekle tehdit ediyor. Ancak oradaki havayı yerinde soluduğunuzda aslında iki tarafın da birbirine karşı güçlü kozlarının olmadığı anlaşılıyor. Hem K. Irak halkı hem resmi makamlar, ağız birliği etmişcesine 'Gönül ister ancak şartlar uygun değil, koparsak nasıl geçiniriz' diyor. Türkiye'ye sığınan Irak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık el-Haşimi ile Başbakan Nuri el-Maliki arasındaki ezeli rekabet ise Barzani-Maliki iplerinin gerilmesine yol açıyor. Söz konusu tartışmaları Erbil'de 'Kürdistan Parlamentosu' Başkanı Erselan Bayiz'e sorduk.

Esas olarak Irak ve Kürt bölgesinin geleceği ile ilgili sorularım olacak ancak bunun için Mesut Barzani'nin ABD-Türkiye hattındaki kritik ziyaretlerinden başlamamız gerekir kanaatindeyim. Barzani'nin ABD ziyaretinin temel amacı eydi? Obama ile görüşmesi tatmin edici oldu mu?

Ziyaretin içeriğiyle ilgili bilgim yok ancak ABD, Irak'ın da Kürt bölgesinin de kurtarıcısıdır. Biz kendimizi ona karşı borçlu görüyoruz. Mesut Barzani ABD'ye, ikili ilişkileri daha da güçlendirmek için gitti.

Ankara'nın yeni bir Kürt stratejisi belirlediği, yeni stratejide İmralı ve Kandil'in muhatap alınmayacağı belirtiliyor. Fakat bu kimsenin muhatap alınmayacağı anlamına gelmiyor. Bu durumda Barzani yeni muhatap, başka bir değişle arabulucu mu?

Irak Kürdistan'ı hiçbir Kürt partisinin sözcülüğünü yapmaz. Kürtlerin kendi sorunlarını kendilerinin çözmesi gerekiyor. Bu anlamda bu tarz bir müdahalemiz söz konusu değil.

Fakat Barzani Türkiye ziyaretinde bugüne kadar ki en sert tonuyla PKK'ya silah bırakması gerektiğini söyledi. Bu, Türkiye'deki Kürt sorununun çözümünde yeni bir sürecin de başlangıcı anlamına mı geliyor?

Kuzey Irak Kürt Yönetimi diyalog yolunu öneriyor. Ancak silah bırakıp bırakmamak PKK'nın bileceği bir şey. Şayet silah bırakırsa Türkiye'nin de kapsamlı bir af çıkartması gerekir ki söz konusu diyalog süreci başlasın.

Barzani Maliki'ye seslenerek eğer Irak'taki kriz çözülmezse Eylül'de referanduma gideceklerini söyledi. Bu anlamda Maliki'ye bir süre tanınıyor. Türkiye ile de bu süreçte bir pazarlık söz konusu mu?

Barzani'nin ziyaretleri sonrası burada (Erbil'de) bir toplantı gerçekleştirildi. Celal Talabani'nin başkanlığında bir toplantıydı. Mukteda Sadr da katıldı. Irak Parlamentosu Başkanı ve Allavi'nin de katıldığı bir toplantı. Şimdi Talabani Bağdat'ta ikinci bir toplantının düzenlenmesi için çalışıyor. Barzani de ABD-Türkiye ziyaretlerinde Kürtlerin yararına olacak bir çözüm için çabaladı. Bizler sorunlarımızı Irak anayasası çerçevesinde çözmek istiyoruz.

Toplantıya Maliki'de katılacak mı?

Evet o da katılacak.

Kriz çözülmeye doğru mu gidiyor o halde?

Çözüm için bir girişim var.

Maliki'nin arkasında İRAN VE ABD VAR

Erbil sokaklarında olası bir bağımsızlık ilanı konuşuluyor. Bu mümkün mü?

Her millet bağımsız olmak ister. Türklerin devleti var. Arapların 20 devleti var... Ama Kürtler bölünmüş durumda. Biz bunu çok isteriz. Fakat bunun için bazı koşulların oluşması gerekiyor. Örneğin altyapı ve ülkedeki tüm Kürtlerin fikir birliği içinde olması.

Çevre ülkeler bakımından koşullar yeterli mi? Örneğin bağımsızlık ilanı için Türkiye'deki Kürt sorununun da mı çözülmesi gerekiyor? Ve Barzani'nin son Türkiye ziyareti Kürt sorununun çözümünde yeni bir fırsat yarattı diyebilir miyiz?

Çevre ülkeler açısından, şartların olgunlaşması ve sukünetin olması gerekiyor. Barzani'nin Türkiye'de ne konuştuğunu bilmiyorum. Ve Türkiye-PKK konusundaki maksadını da bilmiyorum. Ancak Kürt devletinin ilanı için bahsettiğim şartların olgunlaşması gerekiyor.

Maliki krizinin doğmasına yol açan şey neydi. Kürt bölgesini ne kızdırdı?

Irak anayasasının uygulanmasını istiyoruz. 140. Maddenin hayata geçirilmesini ve Peşmerge bütçesinin iyileştirilesini ve petrol-doğalgaz anlaşmasının uygulanmasını istiyoruz. Bu konularda kararların ortak alınmasını istiyoruz.

O halde Irak'taki mevcut krizin temelinde Kürt bölgesi var diyebilir miyiz? Asıl mesele ise kaynak paylaşı mı?

Biz Şii-Sünni ayrımıyla ilgilenmiyoruz. Demokrasinin oluşmasını istiyoruz.

Maliki nasıl bu kadar güçlendi?

Parlamentoda çok sayıda sandalyeye sahip. ABD de onun arkasında, İran da onun arkasında. İran'la ABD birbirine düşman ama Maliki konusunda birleşiyorlar.

Irak'ta olası bir bölünme durumunda Şii-Sünni Arapların Kürtlere karşı birleşeceğ tahmin ediliyor. ABD ve Türkiye'nin sizin yanınızda olacağını düşünüyor musunuz?

(Kürtçe yaptığımız görüşmede gülerek Türkçe cevap veriyor) Bilmiyorum...

KÜRTLERİN HAKKINI TANIYAN DEMOKRATTIR

Barzani'nin Maliki'ye karşı en büyük kozu ne?

En büyük dayanağı ve gücü anayasa.

Ama Irak'ta anayasa işe yaramıyor ki?

Eğer işe yaramazsa tüm Kürtler birleşerek işe yaraması için gerekeni yapacak.

(Erbil'de bulunduğumuz sürede Tarık el-Haşimi'nin döndüğüne dair bir haber yayıldı) Tarık Haşimi Erbil'e döndü diye biliyoruz. Krizi Türkiye mi çözdü?

Erbil'e dönmedi. İnşallah dönmez.

Neden?

Maliki ile Barzani arasındaki problemin sorumlusu o. Eğer gelmezse sorun yavaş yavaş çözülür. Haşimi'nin şuan mahkeme süreci var. Irak mahkemesince suçlu konumunda. Haşimi'nin 'Kürdistan'a gelmesiyle sorun daha da büyür.

Suriye'deki Kürtlerin durumu... Esed'in gitmesi ve kalması Kürtleri nasıl etkileyecek?

Esed gitse de kalsa da Suriye'deki Kürtlerin haklarını koruruz. İster muhalefet ister Beşşar Esed olsun Kürt haklarını kim sağlıyorsa onu destekleriz. Çünkü Kürtlerin haklarını tanıyan, demokrasiyi hayata geçiriyor demektir. Suriye muhalefeti bize göre demokratik değil çünkü Kürt haklarını gözetmiyor.

Bugün Türkmenler ve Sünniler Irak'ın mazlumları konumunda. Oysa eskiden Kürtler ve Şiiler mazlumdu...

Doğru değil. Kürt, Türkmen ve Şiiler eziyet çekiyordu. Bazı Türkmen köyleri yok edildi. Eski Irak Dışişler Bakanı Tarık Aziz bir Türkiye ziyaretinde, kendisine Türkmenlerin durumu sorulduğunda 'bizde Türkmen yok' demişti. Şimdi ise Türkmenlerin durumu gayet iyi. Sünniler ise parlamentoda en üst seviyelerde temsil ediliyor."

Haşimi dönmezse kriz biter

Irak Bölgesel Kürt Yönetimi Meclis Başkanı Erselan Bayiz, krizin derinleşmemesi için de Haşimi'nin Erbil'e dönmemesi gerektiğini söyledi.