Bankalardan yeni uyanıklık POS'tan limit artırma

Bankalararası Kart Merkezi'nin (BKM) verilerinden ve Kart Monitör Araştırmasından derlenen bilgilere göre, Türkiye'de 2001 sonu itibarıyla yaklaşık 14 milyon olan kredi kartı sayısı, 2011 sonunda 51.4 milyona ulaştı. Özellikle birçok sektörde uzun vadeli faizsiz taksitli alışverişe imkan sağlanması, kredi kartı kullanımını artırdı. Merkez Bankası'nın 26 Nisan'da açıklanan haftalık bültenine göre, bireysel kredi kartı kullanım tutarı 56 milyar 508 milyon 150 bin lira olarak gerçekleşti.

Kullanımı artan kredi kartları, bankalar için önemli gelir kapısı oldu. Birçok banka, müşterilerine cazip imkanlar sunarken, bazıları da marketteki POS makinesiyle kredi kartı limitini yükseltmeye başladı.

Tüketiciler Birliği Onur Kurulu Başkanı Aydın Ağaoğlu, bankaların sonunda, markette, mağazada, kasa başında kredi kartı limitini yükseltmeye de başladığını söyledi. Bazı bankaların, müşterilerinin kredi kartı limitlerini, alışveriş yaptıkları esnada market kasasındayken artırabildiğini dile getiren Ağaoğlu, şöyle devam etti: "Markette alışveriş yapan tüketiciler, kasada ödeme esnasında, limiti yetersiz çıkınca, kasiyer tarafından kendisinin onayı alınarak kart limitinin POS makinesiyle yüzde 40 yükseltildiğini bildirerek, Tüketiciler Birliği'ne başvurdu.

Bu limit artırımı için herhangi bir belge, maaş bordrosu, kefil istenmeden birkaç dakika içinde gerçekleşiyor. Bu şekilde limit artırımı, yasalara aykırıdır. 2006 yılında çıkarılan kanunla kredi kartı limit artışı, kurallara bağlanmıştır. Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu'nun 9. maddesi, kredi kartı limitinin, 'bir model veya skorlama sistemi sonuçları, müşterinin tanı ilkeleri' çerçevesinde belirlenmesini zorunlu kılmaktadır."

Tüketici borca sokuluyor

Ağaoğlu, tüketicilerin fazla harcama yaparak mali güçlerinin üzerinde borçlanmasına neden olunduğunu ifade ederek, "Market kasasında limit artışı yapılarak, tüketim teşvik ediliyor. En önemlisi banka, kart hamilini gücünün üstünde ödeme riskine sokuyor. POS makinesinden limit artırımının ilgili kurumlarca takip edilmesini, incelenmesini talep ediyoruz" dedi.

İlgili kanuna göre, kart çıkaran kuruluşların, kredi kartı almak isteyen kişilerin yasaklılık veya engel durumu, ekonomik ve sosyal durumu, aylık veya yıllık ortalama geliri gibi birçok bilgiyi dikkate alarak yapacakları değerlendirmeye istinaden kullanım limiti tespit etmek zorunda olduğunu vurgulayan Ağaoğlu, "Kart çıkaran kuruluşlar kart limitlerini bu hüküm çerçevesinde güncelleyebilirler. Kart çıkaran kuruluşlar, kart hamilleri talep etmedikçe kart limitlerini artıramazlar. Kanuna bakıldığında bankaların, bu yaptığı uygulama kabul edilemez" diye konuştu.