Hollanda ile 400 yıllık dostluk belgelendi

Hollanda ve Türkiye arasındaki diplomatik ilişkilerin 400. yıldönümü, çeşitli etkinliklerle kutlanıyor. Bu etkinlikler kapsamında ilginç bir ayrıntı ortaya çıktı. 1612 tarihli belgeye göre; Hollandalılara ticaret iznini Osmanlı Devleti vermiş. Sultan I. Ahmet'in Hollanda'ya verdiği fermanda şu ifadeler yer alıyor: "Hollandalılar da Fransızlar gibi ihlâs ve sadakatlerini sunduklarından bütün istedikleri kabul edilmiş ve onların da pamuk, pamuk ipliği, balmumu ve deri almalarına müsaade edilmiştir. Hollandalılardan dostane ilişkilere zarar verecek bir hareket sadır olmadığı müddetçe bu tarafta da gerek deniz yoluyla gelen gemilerindeki adamlarına ve mallarına asla bir ferd müdahalede bulunmayıp kendi hallerinde ticaretleriyle meşgul olmalarına mani olunmasın." Belgede ayrıca; Hollandalıların savaş vilayetlerinin gemilerinde bulunan Müslüman esirleri aileleriyle birlikte kurtarmalarının ilişki için önemli olduğu vurgulanıyor. Hollanda'nın Osmanlı'ya ait gemilere ve insanlara uzun bir zamandan beri saldırıda bulunmadıkları belirtilerek ticaret izni verilmesinin uygun olduğu anlatılıyor. Tarihçi Dr. Ramazan Balcı, söz konusu politika ile ilgili olarak, "Kapitülasyonlar Osmanlı'nın dinî özgürlüklere saygısının bir göstergesidir. Yabancılara kendi dinî inançları doğrultusunda yargılanma hakkı vermiştir" diyor. Kapitülasyonların ticaret yollarını kontrol etmek için verildiğini dile getiren Balcı, bu siyasetin Osmanlı topraklarından transit geçen mallardan vergi almak için düşünülmüş bir uygulama olduğunu hatırlatıyor. Kapitülasyonların dostluk ve barış anlaşmaları kurmanın etkin bir yolu olduğuna işaret eden Balcı, "Öte yandan kapitülasyonlar, Osmanlı'nın Batı ittifakını parçalamak için yürüttüğü ince bir diplomasinin ürünüdür" şeklinde konuşuyor.

Ramazan Balcı, Hollandalıların da bu kapitülasyonlar sayesinde büyük rahatlık gördüğünü kaydediyor. Balcı ayrıca, Osmanlı'nın Mısır Hıdivi Mehmet Ali Paşa isyanı sonrasında İngilizlerle yapılmak zorunda kalınan 1838 ticaret antlaşmasına kadar kapitülasyon siyasetinin büyük ölçüde devletin yararına olarak başarı ile uygulanan bir serbest ticaret siyaseti olduğunu belirtiyor. Balcı sözlerini şöyle tamamlıyor: "Böylece Osmanlı topraklarından transit geçen ve ülkeden ihraç edilen mallardan vergi alarak hazineye büyük çapta gelir sağlanmıştır. Osmanlıların kendi emniyet ve çıkarlarını korumak amacıyla Batılı devletleri birbirlerine karşı kullanmak ve yeri geldiğinde bu devletlerin kendisine karşı saldırmalarını önlemek istemiştir."