İngiltere, sömürge döneminin gizli belgelerini paylaşmaya başladı

İngiltere hükümeti, İngiliz İmparatorluğu'nun eski sömürgelerine ait gizli devlet belgelerinin bir kısmını bugün kamuoyuyla paylaştı. Buna rağmen İngiliz basını, paylaşılan bu belgelerin, sömürge ülkelerine yönelik arşivin "küçük ve ayıklanmış" bir kısmı olduğunu düşünüyor.

Gazeteler, İngiliz yönetiminin işlediği suçlar ve utanç verici kararları içeren belgelerin birçoğunun, bağımsızlık sonrası kurulacak hükümetlerin eline geçmemesi için sistemli bir şekilde imha edildiğini iddia ediyor.

İmha edilmeyen ve bugün bir kısmının açıldığı diğer arşiv belgelerinin ise gizlice İngiltere'ye gönderilerek Dışişleri Bakanlığı'na ait bir arşivde 50 yıl boyunca saklandığı kaydediliyor. Söz konusu "gizli arşivin" varlığı, geçen yıl, Mau Mau isyanı sırasında işkence gördüklerini söyleyen bir grup Kenyalının İngiltere Hükümeti'ni dava etme hakkını kazanmasıyla ortaya çıkmıştı.

Geçtiğimiz yıl 4 yaşlı Kenyalı, 1952-60 yılları arasında Mau Mau kabilesinin İngiliz sömürge yönetimine karşı ayaklanması sırasında işkenceye uğradıkları gerekçesiyle İngiliz Dışişleri Bakanlığına dava açmış ve bunun üzerin Yüksek Mahkeme Dışişleri Bakanlığı'ndan ilgili "gizli belgeleri" talep etmişti.

Bu olay üzerine İngiliz Devlet Bakanı David Arthur Russell Howell, Lordlar Kamarası'nda yaptığı açıklamada, ellerinde bulunan tüm gizli arşivi kayıtlara geçireceklerini ve sömürge ülkeleriyle ilgili yaklaşık 2 bin kutu gizli belgeyi aşamalı şekilde yayınlayacaklarını duyurmuştu. Howell bu konuşmasında ayrıca, Dışişleri Bakanlığı'nın daha önce İngiliz sömürgesi olan 37 ülkeye ait benzer bilgilerin yer aldığı 8 bin 800 gizli dosyayı arşivlerinde bulundurduğunu ilk kez açıklamıştı.

Bugün paylaşılan gizli belgelerde en dikkat çeken konuların başında, İngiliz diplomatların, aralarında ABD Başkanı Barack Obama'nın babasının da bulunduğu, burs kazanan 80 Kenyalı öğrencinin Amerika'ya okumaya gitmesini engellemeye çalışması geliyor. "Beyaz ve Amerikan karşıtı" olmakla suçlanan Kenyalı öğrencilerin, ABD'de sorun oluşturabilecekleri kaydediliyor. İngiliz medyası bu haberi, "İngiliz diplomatların Kenyalı öğrencilerin okumak için Amerika'ya gitmesini önlemeye yönelik girişimi başarılı olsaydı, Barack Obama belki de doğmayacaktı." sözleriyle aktarıyor.

Gizli belgelerde dikkat çeken diğer bir konu ise İngiltere'nin Kıbrıs'ta Başpiskopos Makarios'un yine eski İngiliz sömürgelerinden olan Seyşeller'e sürgüne gönderilmesi. 1955 yılının Aralık ayındaki görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından Mart 1956'da sürgüne gönderilen Makarious için, İngiliz Sömürge İdaresi'nin Eylül 1955'te Seyşeller Valisi'ne gönderdiği bir mektupla bu sürgünü önceden planladığı ortaya çıktı. Bu durum, İngiltere'nin, Kıbrıs'ta görüşmelerin başarıya ulaşmasını hiçbir zaman istemediği şeklinde yorumlanıyor.