Nükleer Müzakerelerde kim ne istiyor?

Timetürk / Haber Merkezi

İran ile batılı ülkeler arasında yarın İstanbul'da başlayacak. İstanbul’daki müzakerelere Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi, Amerika, İngiltere, Çin, Rusya, Fransa ile Almanya ve İran katılıyor.Müzakereleri P5 artı 1 ülkeleri adına Avrupa Birliği Dış politika Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, İran adına da Nükleer Başmüzakereci Said Celili yürütecek. Müzakereye oturacak olan İran İslam Cumhuriyeti'nin heyeti Milli Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu Sekreteri ve Nükleer Başmüzakerecisi Said Celili’nin başkanlığında İstanbul’a geldi.Celili’ye Milli Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreter Yardımcısı Ali Bageri de eşlik ediyor. Celili ve AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton’un yardımcıları arasında daha önce yapılan mutabakat çerçevesinde müzakerelerin birinci turu İstanbul’da ve ikinci turu ise Bağdat’ta yapılacak.

Uzlaşma mümkün mü?

İran'ın kullandığı söylemler, en azından Batı'nın bazı taleplerini konuşmaya razı olabileceğine dair ipuçları sunuyor. Hamaney'e yakınlığıyla bilinen eski parlamenter Gholam Ali Hadad Adel, P5+1 olarak bilinen BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi ile Almanya'nın dilinin daha yumuşak ve daha kibar olduğunu belirterek, "böylece her iki taraf da daha sakin bir tutum takınabiliyor" diyor. İran'ın baş müzakerecisi Said Celili ise devlet televziyonunda yaptığı açıklamada, "işbirliği konusunda ilerleme kaydedecek başarılı görüşmeler yapmaya hazır olduklarını" belirtti. Grup, Tahran hükümetini, nükleer enerji geliştirme kisvesi altında atom bombası geliştirmeye çalışmakla suçluyor. Tahran nükleer silah geliştirmeye çalıştığı iddialarını reddediyor ve nükleer programının enerji ihtiyacını karşılamak için geliştirdiğini savunuyor.
Amerika ve Avrupa Birliği İran’a yönelik yaptırımları sıkılaştırdı. Uzmanlar Tahran’ın Çin ve Rusya’dan gelebilecek sınırlı desteğe sahip olduğunu düşünüyor. Pekin hükümeti P5+1 ülkelerinin “esnek ve pragmatik olmasını istedi. Bu arada, İran’daki liderin de kendi aralarında bölünmüş olduğu düşünülüyor: “Bomba üretmek mi yoksa nükleer silah kapasitesinin geliştirmek mi… Bu konuda İran içinde bir karar verilmiş değil. Kapasitenin geliştirilmesiyle ileride karar verilecek olursa gerekli malzemenin bulunması, bilimsel ve teknik birikimin sağlanması hedefleniyor,” olduğu düşünülüyor Görüşmeler öncesinde Tahran katı tavrını sürdürüyor. Cumhurbaşkanı Ahmedinejad "İran halkı en zorlu baskılar altında bile temel haklarından bir milim bile vazgeçmeyecektir" dedi. Amerikan Dışişleri Bakanı Clinton ise "İran, nükleer silah arzularını gerçek anlamda terkettiğini eylemleriyle göstermeli" diye konuştu. "Müzakereler için diplomasi penceresi açık ama sonsuza kadar açık kalmayacak" uyarısını yineleyen Clinton, "Bu hafta sonu bir başlangıç yapmak istiyoruz" diye konuştu..

Ayetullah Kaşari: “Nükleer silah yönünde değil, bilimsel yönde çalışıyoruz”

Tahran Cuma Namazı Hatibi Ayetullah İmami Kaşani, hutbesinde, İran ve 5+1 Grubu arasındaki müzakerelerin başlamasından bir gün önce, İran İslami nizamının azamet ve görkemine işaret ederek, 5+1 Grubu ülkelerinin, İran’daki halkın birliği ve vahdet konusunu ve İran’ın bugün eriştiği bilimsel seviyeyi dikkate almasının önemli bir konu olduğunu söyledi. Ayetullah Kaşani, İran’ın hali hazırdaki nükleer faaliyetlerinin, nükleer silah yönünde değil bilimsel yönde bulunduğunu belirterek, 5+1 Grubu ülkelerinin de buna inanması gerektiğini söyledi. Ayetullah Kaşani, 5+1 Grubu ülkelerinin, bunun yanında ülkeye hakim olan İslami nizam ve vahdeti ve de ülke işlerindeki İslami İnkılap Rehberliği’nin öncü ve yaratıcı gücünü de dikkate almaları gerektiğini vurguladı ve 5+1 Grubu’na hitaben “Bu değerleri dikkate alın; akıl ve teffekkür ehli olun ve de İslami Cumhuriyet ile geçmiş nükleer tartışma ve meseleleri terk ederek konuşun.” dedi.

Abbasi: “Stuxnet virüsünü tesislerimize sokamadılar”

İran İslam Cumhuriyeti Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Fereydun Abbasi, “Milli Nükleer Enerji Teknolojisi Günü” dolayısıyla Kum Üniversitesi’nde düzenlenen konferansta öğrencilerin yönelttikleri sorulara cevap verdi. Bir öğrencinin, İran ve 5+1 Grubu ülkeleri arasındaki nükleer müzakereler hakkında sorduğu sorusunu yanıtlayan Abbasi, İran’ın nükleer konuda kararlı tutumunda hiçbir zaman bir değişiklik olmadığını ve olmayacağını vurgulayarak Bağlantısızlar Hareketi üyesi ülkelerin (Non-Aligned Movement (NAM)), nükleer meselede İran İslam Cumhuriyeti’nin yanında olduklarını söyledi. Coğrafi olarak dünyadaki, küresel enerji gereksinimin büyük ölçüde sağlandığını bir bölge üzerinde yaşadıklarını belirten Abbasi “Karar alıcı ve karar verici olmak istiyorsak, uluslararası toplumla iyi bir etkileşime gereksinimiz var.” dedi. İran İslam Cumhuriyeti’nin, NAM üyesi ülkelerle ilişkilerinin iyi olduğunu belirten Abbasi, NAM ülkelerinin “kendi ortak politikaları” doğrultusunda İran’ın yanında yer aldıklarını ve içlerinden bazılarının da İran’ın karşısında olduklarını belirtti. Bu ülkelerin, İran’ın, örneğin nükleer mesele gibi, pozisyonları konusunda tartışmaları olduğunu da belirten Abbasi, bu alandaki sorunların çözümü içinde müzakere ve önerilere gereksinim olduğunu söyledi. Başka bir öğrencinin, İran’ın nükleer silahlar üretme yeteneği olup olmadığı hakkındaki bir soruya da cevap veren İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Abbasi, “İran İslami İnkılap Rehberi’nin fetvası gereğince, İran olarak nükleer silah elde etme peşinde olmadıklarını ve de olmayacaklarını” vurguladı. " Düşmanın, Stuxnet virüsünü İran’ın nükleer tesislerine zarar vermek için sokma girişimlerine de işaret eden Abbasi, düşmanın bu tehlikeli virüsleri İran’ın nükleer tesislerine sokmayı başaramadığını da sözlerine ekledi.