Arap Baharı ve Kadın hakları

"Arap baharının kadınları olarak, kadın haklarından önce insanlık haklarımızı ve insanlık onurumuzu korumak için meydanlara çıktık."

Bu söz Yemen Aden Üniversitesi'nden Prof. Rokhsana Ismail'e ait. Başakşehir Belediyesi tarafından düzenlenen Arap Baharı Kadın Haklarını Nasıl Etkileyecek başlıklı program çerçevesinde Türkiye'ye gelen konuşmacılardan birisiydi Rokhsana. Arap coğrafyası içinde en yoksul ülke olan Yemen'den gelmişti. Yemen bizim çok aşina olduğumuz bir ülke. Osmanlı 1918'de Yemen'den çekilmiş, 1967'ye kadar ülkenin güney kısmını İngilizler yönetmişler. Ardından ülke kuzey ve güney olmak üzere ikiye ayrılmış. Kabileler arası savaşlar ise ülkenin tarihindeki en kalıcı unsur. Güney Yemen'de bir süre Rusya hâkimiyeti de söz konusu olmuş. Bu hâkimiyet Aden'in sokaklarından insanlarına, her yerde hissediliyor. Bugün Yemen'de üst görevlerde bulunanların büyük bölümü Rusya'da eğitim görmüş. Kuzey ve Güney Yemen arasında kısmi anlaşma ve sulh 1970'de sağlanmış. Yemen bu çatışmaları içinde barındırarak, dünyanın en yoksul ülkelerinden birisi olarak günümüze kadar gelmiş.

Kişi başı milli geliri 2 bin dolar olan Yemen'de kadınlar en yoksul, en eğitimsiz, en işsiz, en insan yerine konulmayan kesim. Yemenli kadınlar bu döngüyü, eski Cumhurbaşkanları Salih'i deviren gösterilerde kırdılar. Sokağa çıkmalarını bile engelleyen geleneklere karşı çıkarak peçeleri ile meydanlara çıktılar. Bu gösterilerde ön planda yer alan Tawakul Karman isimli gazetecinin Nobel ödülü alması Yemenli kadınları cesaretlendirdi. Kadın nüfusunun % 71'inin okuma yazma bilmediği bu ülkede haksızlıklara karşı çıkan kadınların sesleri, bölge kadınlarının özgüvenini güçlendirmenin ötesinde, oryantalizmin çizdiği Müslüman kadın imajını yerle bir etti.

Başakşehir'deki programa Yemen'den gelen genç gazeteci Saadah Olayah gösteriler nedeni ile tartaklanmış, hapse girmiş bunlara rağmen gösterilere de devam etmiş. Yemenli kadınlar, "bu bizim onur mücadelemizdi" diyorlar.

ORYANTALİZMİN MÜSLÜMAN KADIN İMAJI ALT ÜST OLDU

Arap Baharı'nın kadın yüzünü anlatmak için Başakşehir Belediyesi'nin programına gelen Mısırlı gazeteciler Tahrir'deki gösterileri organize ederken engellenmeye çalışmışlar.

Bu programın konuşmacıları arasında yer alan iletişim bilimleri uzmanı Prof. Dr. Edibe Sözen'in yorumuyla "Arap halk ayaklanmasını başlatan kadınlar bir tür kıyama kalktılar, halk ayaklanmasının ikonu değil ama sembolü oldular. Demokrasi ve eşitlik taleplerinin sözcüsü oldular. Kadınlar mücadeleye aktif başladılar bundan geri dönüş olmayacaktır. Bölge ülkelerinde farklı şekilde de olsa tek tip bir adalet anlayışı vardı, kadınların yükselen sesi adaletin yeniden inşasını sağlayacaktır. Oryantalistlerin tek tip kabul edilen, edilgen kadın imajını yerle bir ettiler".

Arap baharı birçok kadın kahraman çıkarttı. Mısırlıların devrimin lideri diye anlattıkları 26 yaşındaki Asmaa Mahfouz, Youtube.com'a yüklediği kısa videoda, kadınları tehdit edenlere seslendi ve onları Tahrir'e davet etti. "Kim kadınlar protestolara katılmasın, mağlup olacaktır diyorsa, o yiğitlik ve şereflik adına 25 Ocak'ta Tahrir'e gelsin". 25 Ocak'ta yapılan büyük gösteride Asmaa Mahfouz'un izlenme rekoru kıran bu videosunun büyük katkısı var.

Mısırlı akademisyen Sanaa El-Benna, "kadınların sosyal medyayı kullanması kolay oldu, aileleri bunda bir beis görmediler. Bu da sokağa çıkmadan organize olmalarına neden oldu" diyor. Kadınlar sosyal medya aracılığı ile yaşadıklarını, duygularını, işkenceleri, bekâret kontrollerini, dayakları geniş bir kitleye duyurdular. Bu duyurulara erkekler de sesiz kalamazlardı.

* * *
Bölgenin ortalama nüfusu 352 milyon. Bunun 90 milyonu ise genç ve ortalama nüfus 24 yaşın altında. Bu nüfusun üçte biri genç kadın ve erkeklerden oluşuyor. 83 milyonu bulan Mısır nüfusunun % 40'ı günde 2 doların altında bir gelirle yaşarken 100 aile ise ülke zenginliğinin %50 sinden fazlasına sahip. Genç nüfus sosyal medyanın eylemlerde kullanılmasını da etkiliyor. Dubai School of Gouverment'ın the Arab Social Media raporuna göre, Arap dünyasında sosyal medyayı kullanım oranındaki yıllık artış % 78.

Tüm bu rakamları bir arada okuduğumuzda oryantalizmin kalıplaşmış yargılarını yıkan bir Müslüman kadın profili çıkıyor karışımıza. Bu kadınların tecrübelerini paylaşmak ve tecrübelerimizi onlarla paylaşmak için daha sık bir araya gelmeliyiz. Zira asıl mücadele şimdi başlıyor. Bu kadar mücadelenin ardından kadınlara hadi evlerinize önün size ihtiyacımız kalmadı da denilebilir.

AVRUPALI TÜRK DEMOKRATLAR BİRLİĞİ

Bu panelin ardından İsviçre'deki UETD Avrupalı Türk Demokratlar Birliği'nin davetlisi olarak Zürih'teyiz. Arap dünyası ile Avrupa arasında kadın meselelerini konuşmak sarkacın iki ucu arasında gidip gelmek gibi. İsviçre'deki UETD'nin başkanı Emre H.Yılmaz'dan birliğin yönetim mekanizmasında 6 kadının olduğunu, kadın yöneticilerinin kendini çok iyi yetiştirmiş Avrupalı gençlerden oluştuğunu öğrenmek bize şifa gibi geldi... Buradaki aile içi şiddet vakalarında alınan önlemlerse oldukça sert.

Bir kadın eşinden hakaret görse dahi polise telefon açtığında ispat etmesine gerek olmadan polis anında ceza uyguluyor. Şiddetin ağırlığına göre cezalar da farklılaşıyor. Önce 500–1.500 frank arası bir para cezası uygulanıyor. Dayak durumunda rapora göre hemen hapis cezası, evden uzaklaştırma veriliyor. Hayati tehlikesi olduğunu söyleyen kadına ise hemen chip takılıyor. Göçmenler de ise en yaygın ceza uygulaması sınır dışı etmek. Eh, bizde de bunların yasası çıktı; darısı uygulanmasının başına diyelim.

İBB'DE KAÇ KADIN YÖNETCİ VAR

Kadınların meclisteki varlığını çok tartışıyoruz ama kurumlarda ne kadar varlar sorusuna verdiğimiz cevaplar pek parlak değil. 8 Mart üzerine sosyal medyadaki mesajlar arasında İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ndeki yönetici kadın sayısı dikkatimi çekti. İBB'de 400 kişilik yönetim kadrosunda sadece 20 kadın varmış. Bu da zaten %5'lik bir orana denk geliyor.

Kadın dostu politikaları olan bir belediye için bu rakam az değil mi?

Arap Baharı ve Kadın hakları

Ayşe Böhürler 'Arap baharı ve kadın hakları'nı yazdı: