Son yıllarda İslam’ın mesajını Peygamberimizin hayatı üzerinden anlatmayı hedefleyen kitaplar arasında bir artış görülmektedir. Pek çok yazar, Peygamberimizi bütün yönleriyle tanıtmaya çalışmakta onu tüm insanlar için örnek alınacak tek önder olarak sunmaya gayret göstermektedir. Bu eserlerin önemli bir kısmı sadece biyografik eser niteliğindeyken bazıları da bir dönem değerlendirmesi olarak kaleme alınmaktadır.
Hüseyin Alan’ın “Siyerin Gölgesinde-1, Hz. Peygamber Öncesi Mekke ve Arabistan” ismiyle yayımlanan kitabı bu türün seçkin bir örneği olarak kültür dünyamıza kazandırılmış bulunmaktadır.
Hüseyin Alan bu eserinde, son peygamber Hz. Muhammed (s)’in hayatına ve yaşantısına dair pek çok konuyu farklı bir tarzda ele almakta, Peygamberimizin, elçilik görevini yüklenmeden önce içinde bulunduğu sosyal, ekonomik, siyasi ve kültürel yapıyı geniş bir biçimde tahlil etmeye çalışmaktadır. Çünkü Hz. Peygamberin yapıp ettiklerini doğru anlamak için tarihsel arka planın ve yaşadığı dönemin iyi bilinmesi gereklidir. Bunun yolu da onun yaşadığı ortamı, gelişimine katkı sağlayan çevresini, toplumunun genel yapısını ve temel dinamiklerini tahlil etmekten geçmektedir. Böylece Peygamberimizin, hangi şartlarda ve gerçekte ne yaptığını anlamak mümkün olabilecektir. Bu nedenle rehberlik ve önderlik yetkisine sahip olan Peygamberimizin bulunduğu ortamdaki genel gidişata karşı koyuşunun gerekçeleri doğru olarak anlaşılabilecektir.
Risalet davasını ve hedefini doğru kavramak için öncelikle Mekke şehir toplumunu, şehre kimliğini veren ve damgasını vuran Kureyş’i iyi tanımak ne kadar önemliyse, orada olup bitenleri yerli yerinde anlamak da o kadar önemlidir. Bu bakımdan sözkonusu çalışmada, vahyin ilk muhataplarının siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel ve estetik yapısına, toplumsal ve kurumsal vaziyet alışlarına dair yeterli bilgiler aktarılmış ve bu bilgiler analiz edip değerlendirilerek bir sonuç üretilmiş. Bu arada yakın çevre toplulukları, devletler ve imparatorluklar tanıtılmaya çalışılmış, onların Kureyş’le sürdürdükleri dini ve ticari ilişkiler, sosyo-politik ve kültürel bağlantılar da incelenmiş.
Hüseyin Alan’ın çalışmasında, klasik siyercilerin takip ettiği usulden farklı bir yol izlenmiş olduğu farkedilmektedir. Siyerlerin Hicri birinci yüzyıldan sonra yazılmaya başlandığı hatırlandığında, onların peygamber hayatını aktarırken buldukları rivayetleri güçlü ya da zayıf demeden derlemeye gayret ettikleri görülür. Bundan maksatları, rivayetlerin tümünü okuyucuya sunmak, bilgilerin değerlendirilmesini okuyucuya bırakmak olmalıdır. Ayrıca onların, kendi dönemlerindeki siyasi gelişmelerin ve kültürel etkinliklerin etkisinde kalabileceği de hatırda tutulmalıdır. Bu durum, hadis külliyatlarında ve genel tarih yazımlarında da görülen bir özelliktir. Bu konularda eğer Kur’an baz alınır, tahkiki yöntem de kullanılırsa, mevcut nakiller bir veri tabanı olarak kabul edilebilir ve mahzurları giderilebilir.
Siyerin Gölgesinde’nin bu açıdan özgün bir çalışma olduğu farkedilmektedir. Karşılaştırmalı tarihçilik dahil antropolojik, sosyolojik, psikolojik, ekonomik ve siyasi bakış açılarıyla harmanlanmış bütünsel bir değerlendirmeyle hazırlanmış olduğu görülmektedir. Eserde, Hicaz merkezli coğrafya ve toplumsal yaşam tarzlarının çok yönlü özellikleri yansıtılmaya çalışılmıştır. Bu nedenle risaletin merkezini oluşturan Mekke ve çevredeki önemli gelişmeler anlatılırken olayların tarihsel arka planı ihmal edilmemiş, yaşanılan her durumun bir önceki gelişmelerle bağlantılı olduğu gösterilmeye çalışılmıştır. Bu tarz yaklaşım okuyucuya günümüzle bağlantı kurma konusunda yardımcı olurken olaylar karşısında analiz yapma alışkanlığı da kazandırmaktır.
Beyan Yayınları tarafından kültür hayatımıza kazandırılan Siyerin Gölgesinde, üç cilt olarak planlanmış. Serinin yayımlanan birinci kitabı Hz. Peygamber Öncesi Mekke ve Arabistan alt başlığını taşıyor. Bu ciltte, Peygamberimizin yetiştiği sosyal çevre ve toplumsal yapı, en yakın kuruluş tarihinden başlayarak anlatılmaya çalışılmış. Böylece birinci ciltte, peygamberin doğumuna kadar yaşadığı dönemi de kapsayan risalet öncesi devre anlatılmış. Doğumundan başlayarak risaletin başlamasıyla devam eden Mekke dönemi ikinci cilt, Medine dönemi de üçüncü cilt olarak planlanmış.
Siyerin Gölgesinde kitabında yapılan, gereksiz ve önemsiz tarihsel ayrıntılarla okuyucuyu meşgul etmek değil, bir siyer felsefesi inşa çabasıdır. Her çağın mü’mini için Kur’an’ın rehber ve örnek olarak gösterdiği son peygamberin hayatının ilk yılları anlatılmış, bilinmesi gereken genel ve detay dinamikler, bütünsellik içinde ortaya konulmaya gayret edilmiştir.
.jpg)
