İsrail’in savaş istediğini, ABD’yi de sürüklediğini söyleyen Parsi, Türkiye’nin arabuluculuğunun önemli olduğunu, yanına bir Arap ve bir İskandinav ülkesi alarak riski paylaşması gerektiğini savundu.
WASHINGTON’da Johns Hopkins Üniversitesi’nde uluslararası ilişkiler dersleri de veren Trita Parsi, Hürriyet’e şunları söyledi:
- OBAMA BAŞARISIZ OLDU Açıkçası, Obama Yönetimi, İran konusunda en azından ilk dönemde başarısız oldu. Diplomasi için kendine hareket alanı yaratamadı. Onun yerine İsrail, Fransa ve İngiltere tarafından desteklenen, İran’ın sadece askeri tehditle yola geleceğine dayalı bir fikir ağırlık kazandı. Ve bu tamamen iç politika dinamikleriyle izlenen bir yola dönüştü.
- İSRAİL’İ KONTROL EDEMEZ Bu politikanın tehlikesi, ABD bu denklemde sadece kendini kontrol edebilir. Birincisi, İranlıların ne yaptığını kontrol edemez. ABD, İran üzerinde büyük bir baskı kurup askeri tehdit oluşturuyor. İran eğer bu durumu yanlış okursa, bir şey yaparsa, askeri çatışma doğar. İkincisi, ABD bu oyunda İsrail kartını da kontrol edemez. Ve sorun, İsrail bir çatışma istiyor.
- TEK SUİKAST YETERLİ ABD, askeri tehdidi sonuna kadar götürdü, çatışmanın sınırına dayandı, ama çizgiyi geçmek istemedi diyelim. İsraillilerin tek yapması gereken, doğru zamanda İranlı bir bilim adamına suikast düzenlemek. Ya da İran’ın içinde başka bir bomba patlatmak ve kıvılcımı ateşlemek. Çünkü İranlılar bu durumda misillemede bulunmak zorunda. Nasıl olduğu önemli değil.
- ABD SİNEYE ÇEKEMEZ İran’ın Filistin’de, Lübnan’da unsurları var. Ya da 90’larda Buenos Aires’te olduğu gibi bazı Yahudi ibadet yerlerine saldırılar olur ve bu saldırıların İran tarafından yapıldığı görüşü ağırlık kazanırsa... ABD, durum bu noktaya geldiğinde, özellikle seçim yılı olması nedeniyle yoğun bir baskı altındayken, İranlıların aşırı tepkisini sineye çekemez.
- CLINTON’DAN BİR İLK Dışişleri Bakanı Clinton, daha önce hiç benzeri olmayan bir şey yaptı. Geçen hafta İranlı bilim adamının öldürülmesinin ardından, derhal, ABD’nin bu olayda rol oynadığı iddiasını kategorik olarak reddetti. Ve suikasti kınadı. Dışişleri Bakanı neden kameraların karşısına çıktı ve sözlü açıklama yaptı? Çünkü İran’a bunun ABD’den gelmediğini, ABD’nin bir savaş istemediğini net olarak söylemek istedi. İran’ın misilleme yapmasından korktu.
İran’daki suikastta şüphe yok
Tahran’daki suikastı işleyenin İsrailliler olup olmadığını bilmek zor. Çünkü bir kanıt yok. Ancak ABD Yönetimi’nin bu suikastin İsrailliler tarafından işlendiğinden hiç şüphesi yok. Zaten bunu yapabilecek fazla aday da yok.
- SAVAŞA KAVUŞACAKLAR Bence İsraillilerin yapmaya çalıştığı, İran’ı sert bir misillemeye sürüklemek. Böylelikle istedikleri savaşa kavuşmak. Çünkü eğer İsrailliler İran’ın bir misillemesine karşılık verirse, uluslararası alanda bunun onlara politik maliyeti de daha düşük olur.
- ARABULUCULUK Türkiye’nin arabulucuğuyla İran’ın tekrar müzakere masasına dönmesi çok önemli. Ama çok büyük politik riskler olduğundan bu arabuluculukta Türkiye’nin yanına belki iki ülke daha koymak gerek. Bir ülke Arap dünyasından. Katar, Umman... Ve bir de arabuluculuk konularında tecrübesi olan bir İskandinav ülkesi. Takım olurlarsa birbirlerini korurlar ve riski paylaşırlar.
ABD Dışişleri’nin danışmanı
Trita Parsi, Washington’ın en önemli İran uzmanlarından biri. ABD Dışişleri Bakanlığı’na da danışmanlık veren Parsi, Obama Yönetimi’ne yakın. Ulusal İran Amerikan Konseyi’nin kurucusu ve başkanı. İran kökenli ailesi, Ayetullah rejiminden kaçarak İsveç’e yerleşiyor. Parsi de İsveç’ten okumak için ABD’ye geliyor.
Ünlü siyaset bilimci Francis Fukuyama ile çalışan ve Johns Hopkins Üniversitesi’nin prestijli Uluslararası İlişkiler Okulu’nda (SAIS) da dersler veren Parsi’nin Yale Üniversitesi tarafından basılan, uluslararası ilişkiler üzerine kitapları var.
Hürriyet
