Libya'nın yarası derin

Anlaşmazlıklar 'sakal öpmekle' ve genel maslahata dikkat çekilmesi, başka konulara öncelenmesi, kin, nefret ve geçmişin hatalarının kenara itilip hoşgörünün benimsenmesi gerektiği yönündeki güzel sözlerle çözülmeyecek kadar derin. Libya yarası derin ve bu yara, tedavi için büyük çabalara ihtiyaç duymakta. Zira ortada yoğun dış müdahaleler, sömürgeci emeller, bir kısmı bölgeselci, bir kısmı da kabileci iç çıkmazlar var. İktidar koltuğu, ganimetlerin paylaşımı veya pastadan en büyük payı alma yarışındaki emeller ve arzular unutulmamalı.

Libya'da iktidar için yarışan birçok güç merkezi var. Bunların çoğunluğu devasa bir silah tersanesine sahipler, 40 yıldan fazla süredir devam eden, yolsuzluğun, baskının ve özgürlüklerin müsadere edilmesinin hâkim olduğu despot Muammer Kaddafi rejimini devirmek için savaşçı mücadeleye katılmanın getirdiği meşruiyete yoğunlaşıyorlar. Bu güç merkezleri arasında birlikte yaşamak, zamana ihtiyaç duyabilir ve öncesinde birçok kanlı çatışma yaşanabilir.

Ortada iktidar ve nüfuz için çekişen dört askerî grup var. İlki Cebel Garbi (Batı Dağı) bölgesinden gelen Zintan Tugayları. Bunlar adamlarının sertliği ile bilinen, Kaddafi güçlerinin yenilmesinde ve Trablus'a girilmesinde büyük rol oynayan otantik Arap kabileleridir. İkincisi binlerce şehit veren Mısrata Tugayları. Direnişin, Mısrata kentini geri alışının ve Kaddafi güçlerini yenişinin rejimin devrilmesi, Trablus'a ve ardından Sirte ve Beni Velid'e gelinmesinde bitirici etkisi oldu. Üçüncüsü Türkiye ve Katar'dan malî ve moral desteği alan, güçlü bir nüfuza ve iyi bir silahlanmaya sahip Selefi İslamcı komutan Abdülhalim Belhac komutasındaki Trablus kenti Askerî Konsey Tugayları. Dördüncüsü eskiden Libya Kurtuluş Ordusu Komutanı ve ABD tarafından desteklenen Albay Halife Hafter liderliğindeki Ulusal Ordu. Geçen yüzyılın doksanlı yıllarında Libya'daki rejimi devirme girişimi öncesi adamları ABD'de Virginia bölgesinde askerî eğitim aldı.

Libya Ulusal Konseyi, temel görevleri bu güç merkezleri veya tugaylarından üçüne verdi. Savunma bakanlığını Zentan Tugayları komutanı Usame el Cüveyli'ye, içişleri bakanlığını Misrata Tugayları komutanı Fevzi Abdülal'e ve Libya ulusal ordu genelkurmay başkanlığını Albay Halife Hafter'e verdi. Trablus'taki Askeri Konsey komutanı Belhac'a hiçbir mevki vermedi. Bu durum gelecek aylarda silahlı çatışmalara kadar gidebilecek bir çekişmeye yol açabilir. Libya Geçici Konsey Başkanı Sayın Mustafa Abdülcelil, farklı kabile veya aşiretlerin katıldığı Trablus'taki ulusal uzlaşı kongresine başkanlık ederken Albay Hafter'in konvoyunun kendisini hedef alan suikast girişiminden sonra saldırıya maruz kalması sebebiyle Trablus kentinde kanlı çatışmalar patlak verdi. Bu durum güvenlik şartlarının tehlike ve halihazırdaki istikrarın kırılganlık boyutunu yansıtıyor.

Ülkenin güneyinde Sahra ve Sahil bölgelerindeki silahlı terörist grupların hareketlerini takip etme gerekçesi altında pilotsuz uçakların havalanacağı -Cezayir bu uçakların kendi toprakları üzerinde uçmasına izin vermeyi reddetti- askerî bir üs inşa ederek yeni Libya üzerinde hegemonyasını kurmaya başlayan Batı, bu silahların kaosa girmesi sebebiyle endişe duyuyor. Batı'nın endişesinin sebebi Libya halkı, ülkenin istikrarı ve eski diktatör rejiminin enkazı üzerinde modern devletinin kurulması değil, Libya halkının petrol ve gaz serveti ve bu servetin sağladığı büyük maddî gelirlerdir.

Müsteşar Abdülcelil'in adam öldürme ve gasp suçları işlemeyen önceki rejimin savaşçılarına af çıkarılacağı, devlet ve kurumları içine alınacağı yönündeki açıklaması, hiç kuşkusuz güzel sözler ancak soru kimin suç işlediği ve işlemediğini belirlemek için izlenebilecek kriterlerle ilgili. Zira önceki rejimle çalışan, suçlarına ortak olan veya bu suçları örtenlerin sayısı epey fazla. İçlerinden bazıları yeni Libya rejiminin yönetiminde yer almaktalar ve önemli mevkilerdeler.

Başyazı, Londra'da Arapça yayımlanan El Kuds El Arabi Gazetesi 13 Aralık 2011

Zaman