Şimon Peres Ürdün’ü neden ziyaret etti?

Ahmet Yılmaz / TIMETURK

İsrail Devlet Başkanı Şimon Peres’in iki gün önce sürpriz bir şekilde Ürdün’ü ziyaret edip Kral 2. Abdullah’la görüşmesi Amman ve Tel Aviv arasındaki direk ve aleni temasların yeni bir başlangıcı oldu. İki ülke arasındaki ilişkiler, İsrail’de iki yıl önce iktidara sağcıların dönmesiyle durgunluk hali yaşamıştı.

Daha önceden ilan edilmeyen bu ziyaret, barış sürecinin durgunluğunun da devam ettiği, bölgede İsrail’in kendi geleceği adına endişeler yaşadığı gelişmelerin görüldüğü, buna ek olarak Suriye’de yaşanmakta olan ve sonuçları aralarında Amman ve Tel Aviv de bulunmak üzere çeşitli çevreleri endişelendiren krizin alevlendiği bir zamanda geldi.

Ürdünlü resmi kaynakların Peres’in İsrail’de uygulamada söz sahibi bir konumda olmadığına dikkat çekerek bu ziyareti önemsiz göstermeye çalışmasına, sadece Filistinlilerle müzakerelere geri başlanmasının, barış sürecindeki durgunluk halinin sona erdirilmesinin zorunlu olduğunu dile getirmeyi hedeflediğini söylemesine karşın analistler bu ziyaretin önemli olduğuna işaret etti.

Ziyaretin zamanlaması

Bu ziyarette Ürdünlü siyasi kaynakların en çok dikkatini çeken nokta, bu ziyaretin Ürdün Kralı’nın Ramallah’a gerçekleştirdiği ziyaretten, orada Filistin Sultası Başkanı Mahmut Abbas ile görüşmesinden ve müzakerelerin yeniden başlatılması için Avrupalı girişimi naklettiğinin ortaya çıkmasından bir hafta sonra gerçekleştirilmiş olması oldu.

Kaynaklar, Peres’in ziyaretinin, Ramallah ziyaretinin tamamlayıcısı niteliğinde olduğunu saklamadı. Aksine siyasiler, Kral Abdullah’ın, İsrail Başbakanı Binyamin Netenyahu ile aralarındaki gergin ilişkilerden ötürü Peres’le görüşmeyi tercih ettiğinden bahsetti.

Ürdünlü üst düzeyli bir kaynak Tel Aviv’in, Kudüs’teki Mugarabe Kapısı’nın geçtiğimiz Cuma günü gerçekleştirilmesi planlanan yıkımını Ürdün ve Mısır baskısı sonucu yıkmayı durdurarak Ürdün’ü ve liderliğini mahcup etmemeyi hedeflediğini söyledi. Kaynak, bunun da İsrail’den Ürdün’e, senelerce süren durgunluğun ardından ilişkileri yeniden geliştirme isteğini ortaya koyma adına olumlu bir mesaj olduğuna işaret etti.

İsmini vermek istemeyen aynı kaynak, Ürdün’ün barış sürecinin yeniden canlandırılmasında oynayabileceği role değinerek, bu rolün Ürdün ve İsrail arasındaki ilişkileri senelerden sonra tekrar rayına sokacağını vurguladı.

İkili ilişkiler

Ürdün Üniversitesi’ndeki Stratejik Araştırmalar Merkezi’nden araştırmacı ve siyasi analist Muhammed Ebu Rumman, bu ziyaretin öneminin azımsanmasının mümkün olmadığına, teknik sorunlar kapsamında konmasının da Ürdün-İsrail ilişkilerinin gerilemesinden etkilenmeyeceğine dikkat çekti.

Ebu Rumman El-Cezire.net’e yaptığı açıklamalarda şöyle dedi: ‘Bu ziyaret, genel olarak Ürdün-İsrail arasındaki ilişkilerin gerilemesini durdurmak için gerçekleştirildi. Zira, bu ilişkiler, Netenyahu’nun iktidara geldiği günden bu yana gerginleşti. Netenyahu’nun iktidara gelmesi, İsrail’in Haşimi Krallık Rejimi’ne karşı konumunu dahi etkiledi. Bu durum, İsrail liderlerinin arka arkaya Ürdün ve rejimi karşıtı yaptıkları açıklamalarda kendini gösterdi. ‘

Ebu Rumman sözlerini şöyle sürdürdü: ‘Bu ziyaret, Amman ve Tel Aviv arasındaki güven krizinin hala sürdüğüne işaret ediyor. Bunun göstergesinin ise ziyareti Ürdün’ü hiçbir yürütme sıfatına sahip olmayan Peres’in gerçekleştirmiş olmasıdır. Ürdün de bu nedenle İsrail’i barış sürecini ağırdan almaktan sorumlu tutan konumunu sürdürecektir.’

Siyasi analist, bu ziyaretin, bölgedeki müttefiklerinin ilişkilerinde gerginlik görmek istemeyen Amerika’nın Ürdün’e baskısı neticesinde gerçekleşmiş olma ihtimalini de uzak görmedi. Ardından şöyle ekledi: ‘Bu ziyareti, bölgeye hakim atmosferden, özellikle de Suriye’de yaşanan krizden kopuk bir şekilde değerlendiremeyiz. Ürdün ve İsrail, Suriye’de olanlarla direk ilgilenmekte ve durumdan direk etkilenmektedir.’