Esad'ın en fazla bir yıllık ömrü kaldı
''Khoja “Başka bir şansımız yok” diyor. “Yoksa bu bir mezhep çatışması olacak. Eğer siviller silahlanırsa, bu bir facia olur. Esad? Ona altı ay ile bir yıl arasında süre veriyorum.''
14 Yıl Önce Güncellendi
2011-11-26 07:38:04
Yaşamını Esad rejimine karşı çıkmakla geçiren sürgün, kansız bir geri dönüş hayal ediyor
"Eğer Beşşar Esad Şam’da yakalanırsa, Kaddafi gibi muamele görmeyecek. Fakat ya Humus’ta yakalanırsa? Biz Bay Beşşar Esad’ın böyle bir sonla yüz yüze kalmasını istemeyiz. Fakat Erdoğan’ın dediği gibi, Kaddafi ve Saddam Hüseyin’e olanları düşünmeli. Şu anda gençlik çıldırmış halde. Tüm devrimler, bilge değil, çılgın adamlar tarafından yaratılır."
Halid Khoja arkasına yaslanıyor ve sanırım İngilizce kavrayışına hayran olup olmadığımı anlamak için beni izliyor. İstanbul’un eski otellerinden birinde, 15. yüzyıl Malatya Kulesi üzerimizde belirirken, geçtiğimiz 29 yıl boyunca Khoja’nın sürgündeki evi olan şehirdeyiz.
Kırklarında bir aile hekimi olan Halid Khoja; Suriye’nin temsilcisi olarak sadece Libya tarafından tanınan ve Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan -ve kısa süre önce William Hague- tarafından sürekli diğer Suriyeli muhalefet grupları ile ihtilaflarını sona erdirmesi için baskı yapılan, Başkan Esad’ın rejimi için bir tehlike ve baş belası olan sürgündeki Suriye Ulusal Konseyi’nin en üst düzey temsilcilerinden biri. Tüm sürgündekiler gibi Khoja, fantazi ve gerçekliğin tuhaf bir karışımından zevk alıyor.
Khoja “Başka bir şansımız yok” diyor. “Yoksa bu bir mezhep çatışması olacak. Eğer siviller silahlanırsa, bu bir facia olur. Esad? Ona altı ay ile bir yıl arasında süre veriyorum.”
Merkezi Humus şehrindeki kaos, zaten bir mezhep çatışması, minyatür bir iç savaş. Siviller açıkça silahlandılar. Yine de Khoja’nın, Başkanın siyasi yaşamı hakkındaki tahmini -altı ay ila bir yıl arası- Körfez Arapları ve The Wall Street Journal’ın satmaya çalıştığı, Esad’ın günler değil haftalar içinde gitmiş olacağı yönündeki saçmalıklardan çok daha gerçekçi.
Halid Khoja, her Suriye muhalefet liderinin arzuladığı türde bir özgeçmişe sahip. Khoja’nın babası, Beşar’ın babası Hafız’ı desteklemeyi reddettiği için 14 yıl hapis yatmış, annesi beş yıla mahkum olmuş ve 15 yaşındaki Halid ise, biri Şam’daki istihbarat merkezinin hücrelerinden birinde olmak üzere, iki yıl yatmış. Üç amcasından biri asılmış; iki amcası ise, Khoja’ya göre sokakta vurulmuş.
Khoja silahlı Suriyeli isyancılarla Antakya’da görüştüğünü itiraf ediyor. “Organize olduklarını ve isyanın İdlib’teki Cisr el Şugur’da başladığını söylediler. Orada gençleri eğitmişler. Lübnan’dan ve nasılsa Irak’tan silah alıyorlar. Eğer Beşşar Esad insanları öldürmeye devam ederse, bir sonraki adım ‘tampon bölge’ olacak. Mültecilerin çoğu bir tampon bölgeye doğru tahliye olmaya çalışacak. Uçuşa yasak bir bölge, Özgür Suriye Ordusu’nun askeri bir müdahale olmadan kendini tampon bölgede organize etmesine yardımcı olacaktır.”
İşte buyrun. Türkler’e inanılırsa, Suriye’nin içine doğru üç millik bir Türk ordusu tampon bölgesi, silahlı isyancılara Suriye’de arazi kazandıracaktır. Tıpkı Libyalı isyancıların Tobruk ve Bingazi’de sahip oldukları gibi. Suriye Ulusal Konseyi’nin “dış ilişkiler komitesinin” bir üyesi olan Khoja, Trablus’u ziyaret etmesi için ABD, Kanada ve Körfez’de sürgünde olan yoldaşlarından baskı görmüş; Kaddafi’nin öldürülüşünün hemen ertesi günü gitmiş. Fakat Suriye Ulusal Konseyi’nin hırsları sadece politik destekle bitmiyor.
“Ürdün Kralı Abdullah’la eşgüdümlü olarak, güney Suriye’de, Deraa’da başka bir tampon bölge olabilir; böylece Suriye rejimi, kuzey ve güneyde tampon bölgelerle, Saddam Hüseyin’in 1990’da sıkıştığı gibi kapana kısılabilir. Fakat askeri müdahale olmadan çözüm olabilir. Suriye ordusu kendisini yeniden düzenleyebilir.
“Suriye ayaklanmasının ilk günlerinde, Birleşik Arap Emirlikleri Dışişleri Bakanı Suriye’yi ziyaret etti; tıpkı 2003’te işgalden önce Saddam Hüseyin’i ve devrilmeden önce Hüsnü Mübarek’i ziyaret ettiği gibi. Ve BAE işe dahil olduysa, bunun anlamı Esad ailesine bir teklif olduğudur... Ve eğer Suriye’den kaçmalarına güvenceli olarak izin verilirse, Esad ailesi Suudi Arabistan, Emirlikler veya en güvenli bölge olan Malta’ya gidebilir ve bu iyi bir çözüm olur. Biz Esad ailesinden intikam almak istemiyoruz, özellikle bu bir iç savaştan kaçınmamızı sağlayacaksa.”
Khoja’nın Rusya’nın Suriye’yi desteklemesi hakkında bir yanılsaması yok. “Ruslar bizimle konuşuyorlar” diyor. “Bize Beşşar Esad ile uzlaşmaya ve ona bir şansa vermeye ikna etmeye çalışıyorlar. Bu değişmeyecek, sonuna kadar Beşar’ı destekleyecekler. Rus rejiminin Suriye rejiminden bir farkı yok. Rus ordusunun Suriye donanma limanı Tartus’ta çıkarları var. Fakat Ruslar’ın Suriye krizinden elde ettikleri en büyük fayda şu: Rus ekonomisi, Ortadoğu krizleri sırasında enerji satarak ekstra nakit girişinin tadını çıkarıyor. Bu Rusya’nın lehine bir durum.”
Ona, özellikle neredeyse otuz yıl sonra, sürgünün Khoja’yı tarihten çok mitolojiye yönlendirebileceğini ima ediyorum. Hayır, diyor. “Sürgünde bile net biçimde düşünebiliyorum; fakat tanklarla yüz yüze gelmiyorum. Rejimin kurşunları ile yüz yüze gelmiyorum.”
Haber Ara