'Esad’ın yerinde olsam görevi bırakırdım'

Betül Akyüz / TIMETURK

Ürdün Kralı 2. Abdullah Suriye Başkanı Beşşar Esad’i, ülkesinin menfaati ve kendisinden sonraki yeni siyasi dönemde atmosferin yatışması için görevi bırakmaya çağırdı. Kral Abdullah ‘ben onun yerinde olsam görevi bırakırdım’ dedi.

Ürdün kralı BBC’ye verdiği röportajda şöyle konuştu: ‘Sanırım ben onun yerinde olsaydım görevi bırakırdım. Ben olsam eğer şu anda Suriye’de izlemekte olduğumuz gerginliği değiştirmeye gücü yetecek biri çıksa görevi terk eder ve o şahıs için güvence sağlamaya çalışırdım.’

Kral 2. Abdullah, şu anda yerine geçip değişimi gerçekleştirebilecek bir kimse bulunmadığına işaret ederek Esad’ın görevden ayrılmadan önce için yeni siyasi aşama için atmosferi hazırlaması, siyasi diyalog için yeni bir başlatması gerektiğini vurguladı.
Ürdün kralı, Suriye Rejimi’nin ülkede aylardır göstericilere karşı uyguladığı bastırma politikasını bundan önce de eleştirmişti. Ayrıca Suriye başkanı ile iki kere görüşmüş ancak Beşşar Esad kimsenin nasihatine kulak asmadığı gibi kendisinin tavsiyelerine de itibar etmemişti.

Şiddet ne kadar sürecek belli değil

Kral 2. Abdullah, Ölü Deniz’in kıyısında geçen ay düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nun oturum arasında Amerikan Washington Post gazetesine yaptığı açıklamalarda da ‘Ürdün’ün Suriyelilerle iletişim kanallarının açık kalması için çaba sarf ediyor. Ancak Suriye rejimi ülkesinde hiçbir çeşit reform yapacak gibi görünmüyor’ demişti.

Ürdün kralı Amerikan gazetesine verdiği demeçte sözlerini şöyle sürdürdü: ‘Her ne kadar Batı sürekli Esad’ın günlerinin sayılı olduğu sözlerini tekrar edip dursa da hiç kimse Suriye’deki duruma ilişkin olumlu bir cevaba sahip değil. Ülkede şiddet olayları daha da artacak. Bu durum belki altı ay belki altı belki de on altı yıl sürecek.

Şam’da protesto

Ürdün Kralı 2. Abdullah’ın bu açıklamalarına Suriye’den tepki gecikmedi. Suriye rejimi yanlısı onlarca kişi dün akşam başkent Şam’daki Ürdün büyükelçiliği önünde toplanarak protesto gösterileri yaptı, Ürdün kralı karşıtı sloganlar attı.

Suriye rejimine bağlı güvenlik güçleri, başkent Şam’ın merkezindeki Ebu Rummane mahallesinde yer alan büyükelçilik binasına protestocular tarafından herhangi bir saldırının gerçekleşmemesi için büyükelçiliğin etrafında daire oluşturdu.

Ellerinde Suriye bayrakları ve Esad’ın resimlerini taşıyan protestocular, Arap Birliği ve Suriye karşıtı kararlarını protesto eden sloganlar da atarak Suriye’nin lideri olarak Esad’ı istemeye devam edeceklerini vurguladı.

Ürdün-Suriye ilişkisinin geleceği

Öte yandan gözetmenler Ürdün Kralı 2. Abdullah’ın Suriye Başkanı Beşşar Esad’ı görevi bırakmaya çağırmasının ‘Ürdün’ün Suriye rejimi ile ilişkilerinin sona erdiğinin’ göstergesi olduğu ve Ürdün’ün Şam’la yakın gelecekte daha da sertleştireceği tavırlarının öncüsü olabileceği yorumları yaptı.

Ürdün kralının, Suriye başkanını görevden ayrılmaya çağıran açıklamaları kendi ülkesi halkından büyük destek gördü. Hatta Kral 2. Abdullah’ın Esad’ı görevden ayrılmaya çağıran ilk Arap lider olması nedeniyle, alınan resmi Arap konumundan daha ileri bir adım olduğu yorumları yapıldı. Bu noktada medya işleri eski devlet bakanı ve siyasi analist Tahir El-Advan, Kral 2. Abdullah’ın Ürdün dış siyasetini temsil ettiğini ve bu siyasetin temel mercii olduğunu ifade etti.

El-Advan sözlerini şöyle sürdürdü: ‘Kral 2. Abdullah’ın Esad’a yaptığı görevden ayrılma çağrısı bugüne kadar alınan tüm Arap tavırlarını geçmiştir. Bu çağrı ise Ürdün’ün Suriye’deki konumun, kan akmasının sürmesinin tehlikesini fark etmesinin ve -Suriye rejimi bastırma ve öldürme politikalarına devam ettiği takdirde- Suriye’nin ve tümüyle bölgenin geleceği adına endişe duyması neticesinde gelmiştir.

Diğer yandan Suriye Halkı’na Destek İçin Ürdün Heyeti, Kral 2. Abdullah’ın konumunu Suriye halkının zaferi yolunda atılmış bir adım olarak nitelendirdi. Heyetin sözcüsü Musa Berhume El-Cezire.net’e yaptığı açıklamalarda, kralın bu çağrısının Ürdün hükümeti tarafından hemen hayata geçirilmesi ve bu kapsamda Şam’daki Ürdün büyükelçisinin çekilmesi, Suriye büyükelçisinin Ürdün’e dönmesinin talep edilmesi ve Ürdün’deki Suriyeli mültecilerin sıkıntılarının hafifletilmesi yönündeki arzularını dile getirdi.

Hoşnutluk hesap dışı akıma dönüşebilir

Kralın aldığı konumların hoşnutlukla karşılanması olgusu yakın aşamada siyasi ve diplomatik konumlarda takılıp kalmayacak halk akımlarına hatta resmi tavırlara dönüşebilir. Belki Ürdün’ün Suriye’den yana aldığı konumu saran tüm siyasi ve güvenlik hesap ve önlemlerini de aşar. Bu hesap ve önlemler Ürdün’ün Esad Rejimi’ni arayıp nasihatlerde bulunmasıyla başlamış sonra Ürdün kralının Washington’a Esad ile ilişkileri kesmeme çağrısı ile devam etmişti.

Ancak Ürdün’ün konumu daha sonra Suriye’deki durumları eleştiriye dönüşüp en üst düzeye ulaştı. Öyle ki Ürdün’ün eski başbakanı Maruf El-Bahit, Suriyeli mevkidaşını Suriyeli sivilleri öldürmeyi durdurmaya çağırdı.

Analistler ise ilişkilere son yıllarda gerilim ve kayıtsızlığın damgasını vurmasına karşın menfaatlerin çakışması, ekonomik ve sosyal örtüşme nedeniyle iki ülkenin ilişkilerinin geleceği hakkında senaryolar türetmeye başladı. İki ülkenin ilişkilerinin geleceğine dair tahminler yürütülmesinin bir diğer sebebi ise Arap Baharı’nın, hesaplarını karıştırdığı bu iki ülkeden Ürdün’ün ılımlılık dengesinde temeli oluşturması, Suriye’nin de direniş çekirdeğinin merkezini oluşturduğunu iddia ediyor olması.

Ürdün kralının açıklamaları, ABD hazine bakanı yardımcısının Ürdün’e gelmesi ve başkent Amman’da, Suriye rejimine karşı uygulanacak ekonomik yaptırımların uygulanmasının ve Şam’daki yetkililerin para transferinde Ürdün bankalarını kullanmamaları hususunun ele almasından sadece bir gün sonra geldi.