Suriye'de mezhep savaşlarına doğru

Suriye televizyonundan bir muhabir Suriye'deki duruma dair görüşlerimi sorduğunda Arap dünyasındaki tüm ayaklanmaların/devrimlerin farklı olduğunu, diktatörlüğün artık yürümediğini, yeni bir anayasa, çoğulcu siyasi partiler ve gerçek ve özgür seçimlerin olması durumunda Suriye'nin bu trajediden kurtulabileceğini ancak yönetimin zamanının azalmakta olduğunu söylemiştim.

Bunu yayınlanırsa cumartesi günü göreceğiz ama dışarıda başka bir Esed yanlısı gösteri başlıyor. Katılım 50 bine ulaştı ve gün ortasına kadar 200 bine çıkabilir. Saddam gibi insanları kamyonlarla Omayad Meydanı'na taşımıyorlar, istihbarat teşkilatı Muhaberat yok ve aileleri ile birlikte duran askerlerden başka asker yok. Arap uyanışının ortasında devlet yanlısı bir gösteri nasıl açıklanır? Yüzlerinde Suriye yazan türbanlı kadınlar, yaşlılar ve binlerce çocuk var. Çoğu ellerinde Suriye bayrağı tutarken bazılarında Rusya ve Çin bayrakları var.

Zorla mı getirilmişler? Sanmıyorum, en azından Esed tarafından getirilmemişler. Bazıları meydanın etrafındaki parklarda futbol oynuyor. Diğerleri -Müslüman ve Hıristiyan- devasa bir Suriye ağacıyla süslenmiş afişe isimlerini yazıyor. 12 kadın ve erkekle konuştum. Beşi ordudaki akrabalarının Humus'ta öldürülmesinden bahsetti. Humus'tan gelen haberler çok kötü. Salı akşamı bir arkadaşımla yemek yedim. Emekli mühendis olan 62 yaşındaki kuzeni Humus'taki askerlere su vermiş. Ertesi sabah silahlı bir adam kapısını çalmış ve arkadaşımın kuzenini öldürmüş. O bir Hıristiyan'dı.

Tabii ki Esed yönetimi mezhep savaşı konusunda uyarılar yapıyordu. Tabii ki Esed yönetimi kendini azınlıkların tek gerçek koruyucusu olarak konumlandırıyordu. Tabii ki Esed yönetimi sokaklardaki muhalefetin arkasında İslamcıların ve teröristlerin olduğunu iddia ediyordu. Ancak şu açık ki Suriye güvenlik güçlerinin Dara, Humus ve diğer şehirlerde silahsız protestoculara gösterdiği gaddarlık bir skandaldı. Açık olan diğer bir şey de Suriye'deki mücadelenin ülkenin merkezinden geçtiği ve pek çok silahlı kişinin orduya karşı olduğu. Bana Humus'taki olayların devletin kontrolünden çıktığı söylendi. Halep'e seyahat eden Şamlılar otobüse binebilirler. Ama şimdi Hama ve Halep arasındaki tehlikeli yoldan geçmemek için uçmayı tercih ediyorlar. Sanıyorum dün Şam'daki gösteriye binlerce kişinin katılmasının nedenleri bunlar.

Yabancı gazetecilerin, Ermeni, Çerkez ve diğer grupların ortasında Sünnilerin, Alevilerin ve Hıristiyanların birlikte yaşadığı Humus'a gitmesine izin verilmiyor, rejim tarafından yapılan büyük bir yanlış. Mezhep savaşı, ayakta kalmak için mücadele eden her rejimin çıkarına olabilir. Eğer tanıştığım herkes yalan söylemiyorsa -ki sanmıyorum- bu, Suriye'de büyüyen bir realite. Rusya veya Çin'in BM'de veto etmesinin bunun karşısında bir anlamı yok. Arap Ligi'nden bir delegasyon dün öğleden sonra Şam'a ulaşmak üzereydi. Ne amaçla? "Barış" gücü mü gönderecekler? 2 gün önce Humus Üniversitesi Petrokimya Fakültesi Dekanı Mohamed Kadour, tutukluların serbest bırakılması şartıyla kaçırıldı. Bir gün sonra bırakıldı. Tutuklular serbest bırakıldı mı bilmiyoruz. İdlib'de herkesin silahlandığını söylüyorlar. Ve silahların Lübnan'dan geldiğini.

Suriye'nin merkezindeki silahlı kişilerin kim olduğunu sorun. Farklı cevaplar alırsınız: Suudi Arabistan'a silah kaçıran bedeviler, ordudan kaçanlar, Iraklı İslamcılar, "rejimden kurtulmak için başka yol kalmadığını düşünenler". Şam güvenli; parlak ışıklar, alışveriş, restoranlar ve sokaklarda gezen binlerce kişi. Ama Şam Suriye'nin geri kalanı değil. Bir çeşit balonda yaşıyor. Dün sadece 1,5 saatlik bir uykudan sonra uyandım; çünkü otelimin önünde hükümet işçileri gösteri için ses sistemini kontrol ediyorlardı. Tüm gece önceden kaydedilmiş tezahürat ve davul sesleri vardı. Peki dün bu kalabalığın bu düzmece katkıya ihtiyacı var mıydı? Resmî olarak, Suriye'de işler iyi gidiyor. Şüpheliyim.

Independent 27 Ekim 2011

Suriye'de mezhep savaşlarına doğru

'Mezhep savaşı, ayakta kalmak için mücadele eden her rejimin çıkarına olabilir.' diyen Robert Fisk, Suriye'de büyüyen bir realite olan Mezhep Savaşlarını yazdı...