MEB'den 'z-kitap'

MEB, okulların akıllı tahtalarla donatılması ve ders kitaplarının bilgisayar ortamına taşınmasını öngören Fatih Projesi'ne ilişkin çalışmalarını sürdürüyor.

Bu kapsamda, öğrencilere dağıtılması planlanan tablet bilgisayarlar için, normal ders kitaplarının video, ses, görüntü ve animasyonla zenginleştirilmiş biçimi olan ''z-kitap'' geliştirildi.

z-kitap, MEB Talim ve Terbiye Kurulunca onaylanarak okutulan ders kitaplarının, öğretim programları esas alınarak animasyon, video, ses, fotoğraf, harita, grafik, tablo, simülasyon gibi ögelerle etkileşimli hale getirilmesi anlamına geliyor.

''İnceleme TTK tarafından kanun gereği yapılacak''

Konuya ilişkin AA muhabirine açıklama yapan Talim ve Terbiye Kurulu Başkanı Merdan Tufan, sınıflara kademeli olarak ''akıllı tahta'' adı verilen tahtalar konacağını anımsatarak, eğitimde bunların kullanılacağını, ayrıca öğrencilere de tablet bilgisayarlar verilmesinin planlandığını söyledi.

Akıllı tahtaların birden fazla işlevinin olacağını, öğrencilerin akıllı tahtanın üzerinde çalışabileceği gibi ekranda bazı bilgilerin de olacağını anlatan Tufan, öğrencinin dersi işlerken elektronik ortamdan yararlanacağını belirtti.

Tufan, ''Bu eğitim materyalinde halihazırdaki ders kitaplarının birebir aynısı olmasının bir cazibesi olmaz, farklı bir takım açılımlar olması lazım. Ders kitabı, CD ortamına yüklenebilir ama öğrencinin elinde var zaten. Bu, ders kitabının biraz daha açılmışı, biraz daha genişletilmişi olacak. Öğrencinin başka linklerden alabileceği artı bilgiler, öğretmenin ekleyeceği birtakım yeni bilgiler yer alacak. Öğrencinin konuyu daha çabuk kavraması, daha iyi anlaması sağlanacak'' diye konuştu.

Bu amaçla bir çalışma yürütüldüğünü belirten Tufan, sınıfta kullanılacak her türlü eğitim materyalinin bakanlıkça incelenmesinin kanunun bir gereği olduğunu hatırlattı.

Akıllı tahtalarda kullanılacak eğitim materyali içeriklerinin genel müdürlüklerce, özel sektörce üretilebileceğini ifade eden Tufan, ''Bunu herkes üretebilir ama bunların sonuçta bakanlıkça gözden geçirilmesi ve 'Bunlar sınıfta kullanılabilir' denmesi gerekmektedir'' dedi.

Bu incelemenin TTK tarafından yapılacağını belirten Tufan, eğitim materyallerinin içeriğine ilişkin kriterleri belirlediklerini, şu an için önlerine gelen bir eğitim materyalinin olmadığını söyledi.

Merdan Tufan, kuruldaki uzmanların kitap incelediklerini, ancak bu konunu elektronik anlamda olmasından dolayı alanında uzman kişilere ihtiyaç olduğunu kaydetti.

İçeriklerin elektronik ortamda incelenirken, genel olarak nelere bakılması, nasıl olması gerektiğine ilişkin komisyon oluşturulduğunu ve bu komisyonun çalışma yaparak kriterleri belirlediğini anlatan Tufan, ''Uzmanlarımız inceleme yaparken bu kriterlerden yararlanacak'' dedi.

MEB Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğünde çok sayıda uzman olduğunu belirten Tufan, teknik konulara bu uzmanlarca bakılacağını, kendilerine gelen materyal olması durumunda bu uzmanlarla birlikte incelemenin yapılacağını söyledi.

z-kitap'ın içerik kriterleri

Öğrencilerin dijital ortamda tüm ders içeriklerine ulaşabilmelerini sağlayacak z-kitap ile öğrenciler istedikleri zamanda; okulda, evde, arabada, dışarıda her yerde zenginleştirilmiş içerikle etkileşme olanağı bulacak.

z-kitapta yer alacak e-içeriklerin belirlenen genel, eğitsel, tasarım, teknik kriterlere uygun olması gerekiyor.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'na ve diğer kanunlara aykırı hususlar içermemesi gereken eğitim materyallerinin, Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğine de uygun olması gerekiyor.
Türkiye Cumhuriyeti'nin varlık ve bağımsızlığına, devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğüne, Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı olmaması gereken içerikler, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesine ve Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesinde yer alan ilkelere de uygun olacak.

Uzmanların içerikleri incelerken dikkat etmeleri gereken diğer genel kriterler ise şöyle:

''Toplumlar arası ilişkileri zedeleyecek ifadeler içermemelidir. Toplumun milli ve manevi değerlerine, genel ahlaka uygun olmalıdır. Irk, dil, din, cinsiyet, felsefi düşünce, sınıf ve mezhep farkı gözetmemeli; kişi, kurum, ve kuruluşları yıpratıcı nitelikte olmamalıdır. Siyasi ideolojik ögeler taşımamalı; baskı, şiddet, suç unsurları içermemeli, zararlı maddeleri ve istismarı teşvik etmemeli, bu bağlamda olumsuz gizli mesajlar içermemelidir.

Reklam amacıyla marka ve firma isimleri gibi ögeler ön plana çıkarılmamalıdır. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na uygun olarak hazırlanmalıdır. Ön yargıdan uzak, diyalog, hoşgörü, uzlaşma kültürü, empati, katılım ve çoğulculuk gibi değerlerin gelişimine katkı sağlar nitelikte olmalıdır.''

''Karakterler, mekanlar, kostümler içeriğe uygun olacak''

z-kitapta yer alacak eğitim materyallerinin içeriği eğitsel kriterlere göre de gözden geçirilecek. Buna göre, içeriklerin kazanımları destekleyici nitelikte, pedagojik ilke ve uygulamalara uygun, bilimsel ve güncel olması gerekecek.

Diğer bazı kriterler ise şunlar:

''-Türkçe doğru ve etkili kullanılmalıdır.

-Ölçme değerlendirme sayfaları dikkati dağıtmayacak biçimde tasarlanmalıdır.

-Kullanılan yazı karakterleri ve boyutu; yoğunluk, renk, boşluk, hizalama özellikleri açısından sınıf düzeyine uygun, kolay okunabilir ve anlaşılır, görsel olarak da ilgi çekici olmalıdır.

-Ses dosyası en fazla 5 dakika olmalıdır.

-Kullanılan efekt gibi unsurlar içerikle uyumlu olmalıdır.

-Ses kayıtları, profesyonel ses kayıtları teknikleriyle yapılmalıdır.

-Video da ses-müzik ögesi de bulunmalıdır.

-Videolar 30 saniye ile 6 dakika arasında olmalıdır.

-Dramalarda yer alan karakterler, mekanlar, kostümler içeriğe uygun olmalıdır.

-Animasyonda kullanılan renkler birbiriyle uyumlu, içeriğe uygun, kolay anlaşılabilir ve öğrencinin sınıf seviyesine uygun olmalıdır.

-Fotoğraflar çizik, lekeli veya hasarlı olmamalıdır.''

Sorulara ''geri bildirim'' verilecek

z-kitap'ta ölçme ve değerlendirme bölümü de yer alacak. Talim ve Terbiye Kurulu tarafından kabul edilen ve okutulan ders kitaplarındaki mevcut sorular kullanılacak ve ölçme değerlendirme bölümündeki yükümlülük bu soruların etkileşimli hale getirilmesi ile sınırlı olacak.

Çoktan seçmeli sorularda, sorular ve seçenekleri aslına sadık kalınarak etkileşimli hale getirilecek.

Doğru, yanlış tipi sorularda öğrenciden doğru ya da yanlış ifadesini seçmesi istenecek. Boşluk doldurmalı sorularda, boşluğa gelebilecek ifadeler verilecek ve öğrencinin sürükleyerek yerleştirmesi sağlanacak.

Açık uçlu sorularda, öğrencinin veri girişi yapması istenmeyecek. Öğrenciye açık uçlu sorular dışında, olumlu veya olumsuz geri bildirimler verilecek.

MEB'den 'z-kitap'

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), ders kitaplarının bilgisayar ortamına taşınması projesi kapsamında öğrencilerin dijital ortamda tüm ders içeriklerine ulaşabilmesi için ''z-kitap (zenginleştirilmiş kitap)'' geliştirdi.