Steffen Wurzel *
Türkiye ve Suriye’nin 800 kilometreden fazla ortak bir sınırı bulunmakta. İki ülke son dört yıldır siyasi ve ekonomik ilişkilerini oldukça yoğunlaştırdı. Bunun yanı sıra serbest ticaret anlaşması imzalandı ve vizeler karşılıklı olarak kaldırıldı.
Suriye ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi, Arap ülkesindeki devrim başlayana kadar dört katına çıkarak yılda 700 milyondan yaklaşık üç milyar dolara yükseldi. Ancak son haftalarda Ankara’daki hükûmet komşu ülkeye belirgin bir şekilde mesafe koydu. Türk hükûmeti, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın göstericilere karşı şiddet kullanmasını sert bir dille eleştirdi.
Olası Bir Ambargo İçin Çeşitli Senaryolar Yazılıyor
Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu yaklaşık bir hafta önce Suriye hükûmetine, askerî operasyonlarını durdurmadığı takdirde atılacak adımlar konusunda artık konuşulacak bir şeyin kalmayacağını söyledi. Davutoğlu’nun “atılacak adımlar” sözüyle neyi kastettiği üzerine sadece spekülasyon yapılabilir.
Ancak komşu ülke için ekonomik yaptırım düşünmesi büyük bir ihtimal. Gerçi Ankara’daki hükûmetten, Suriye’ye ambargo konusunda henüz resmî bir açıklama gelmedi. Ama kapalı kapılar ardında muhtemelen çeşitli senaryolar yazılıyordur.
Mesela Haber Türk gazetesi, Türk hükûmetinin, Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkelerine bugüne kadar büyük bir kısmı tırlarla Suriye’den giden ihraç malları için yeni güzergâh alternatifleri aramaya başladığını yazdı.
Gazete haberine göre Ankara’da, eğer transit ülke Suriye’den geçilemezse Körfez ülkelerine gidecek mallar için gemilerin kullanılıp kullanılamayacağı araştırılıyor.
Türk Ekonomisi Suriyeli Tüketicilerin Eksikliğini Hissediyor
Türkiye sadece gelecek konusunda endişeli değil, ekonomi dernekleri ve iş adamları da şimdiden alarma geçti. Türkiye’de en hızlı ekonomik canlanmayı yaşayan Gaziantep’in Ticaret Odası Başkanı Mehmet Aslan, “Vizeler kalktıktan sonra ayda yaklaşık 60 bin Suriyeli sınırı geçip komşu illere geldi. Bu sayı Suriye’deki olayların başlamasıyla azaldı. Bunun alışveriş merkezlerine olumsuz etkileri de oldu.” açıklamasında bulundu.
Bu bölge son yıllarda komşu Suriye’nin özellikle de çok hızlı büyüyen pazarından yararlandı. Ancak Arap ülkesindeki kriz şu anda hissedilmekte. Suriyeli müşteriler artık yok ve Türkiye’ye alışverişe gelen Suriyelilerin sayısı kriz öncesine göre yüzde 90 azaldı.
Ülkenin ekonomisi için aynı ölçüde kritik olan bir diğer konu da Suriye’ye, Türk yatırımlarının oldukça azalması. Haber Türk gazetesi, Suriye’ye yaklaşık 200 milyon dolar yatırımdan vazgeçildiğini yazdı. Habere göre Türk şirketlerinin kriz nedeniyle yatırım yapmaktan vazgeçtikleri inşaat ve alt yapı projeleri bu paranın büyük miktarını kapsamaktaydı.
Alım Gücü Demokrasinin Artmasıyla Mümkün
Gaziantep Ticaret Odası Başkanı Aslan, her şeye rağmen geleceğe umutla bakıyor. Aslan’a göre, iki ülkenin ekonomik ilişkileri sonsuza kadar kötü gidemez.
Aslan, “Suriye ve Orta Doğu’ya uzun ve orta vadede iyimser bakıyoruz. Demokrasi ve refahın artması oradaki insanların alım gücünü de artıracak. Bu bölge, hem batı Avrupa ülkeleri hem de Türkiye için daha da cazip bir pazar hâline gelecek.
* ARD, Almanya, Çeviri: BYEGM
