Türk ordusunun zirvesinde bulunan dört generalin büyük yankı uyandıran istifaları, İstanbul piyasalarını pek fazla sarsmadı; ülke içi gerginliklerden ziyade küresel endişelerle frenlenen İMKB endeksi, günü hemen hemen zararsız kapattı. Türk lirası 1,69 dolar seviyesine ulaşarak iyileşme gösterirken, iki yıl vadeli tahvil gelirleri 7 baz puan inerek yüzde 8,80'e yerleşti. Royal Bank Of Scotland'dan Timothy Ash, “Türk lirasının iyileşme kaydetmesinin nedeni, işlemcilerin bir çatışma olmayacağından emin olmaları. Operatörlerin görüşüne göre istifalar, askerlerin Türk toplumu üzerindeki egemen pozisyonunun sonuna işaret ediyor ve askeriye üzerinde sivil kontrolün tesis edildiğini gösteriyor.” dedi.
Yatırım bankası Goldman Sachs'ın pozisyonu da aynı şekilde: “Türk ordusunun zirvesindeki dört generalin istifalarının, ağır bir siyasi krize dönüşmesi oldukça imkânsız görünüyor ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ordunun üzerinde sivil kontrolü sağlamlaştırdığını gösteriyor.” Geçtiğimiz cuma günü yaşanan, Türk generallerin büyük yankı uyandıran istifalarına ilişkin rahatlatıcı görüşler bunlar. Goldman'ın iki analisti, Ahmet Akarlı ve Clemens Grafe hazırladıkları bir raporda şunları yazdı: “Türkiye'de sivil toplumun yapısı, sağlamlaşma safhası içerisinde bulunuyor ve bu yavaş süreç demokrasiyi pekiştirmeye katkıda bulunuyor.”
Amerikan yatırım bankası Goldman'ın iki analisti ayrıca şunları da yazdı: “Yüksek Askeri Şura'nın yapılmakta olduğu göz önüne alınırsa, önümüzdeki günlerde başka askerlerin istifalarının gelmesi mümkün olabilir; ancak askeri mevkilerde oluşan boşluklar sivil yetkililerin kararıyla yapılan atamalarla kısa süre içerisinde doldurulacaktır. Siyasi gerginliklerin, bir siyasi krize dönüşmesi ihtimal dışıdır. Esas itibarıyla Türkiye'de vuku bulmakta olan olay, hükûmetin, ordunun sivil yetkililer karşısında sorumlu olduğunu açıklığa kavuşturuyor olmasıdır.” 60'lı yıllardan bu yana dört hükûmeti iktidardan düşüren ve kendilerini laikliğin bekçileri olarak tanımlayan Türk askerlerinin gücünü azaltmaya iten Avrupa Birliği'nin uzun süredir talep ettiği ve desteklediği çağa damgasını vuracak bir dönüm noktası.
Türkiye'de askerler tarafından savunulan laik cephe ile Başbakan Erdoğan'ın desteklediği ılımlı İslamcı parti arasında şimdi ne olacak? Gözlemciler, yeni Kara Kuvvetleri komutanının ataması üzerinde kilitlenmiş durumda, çünkü bu isim 2015'te Genelkurmay başkanı olacak. Müsabakayı Erdoğan'ın lehine kapatarak, hem Genelkurmay Başkanlığına hem de Kara Kuvvetleri Komutanlığına getirilecek ismin Jandarma Komutanı Necdet Özel olacağından pek çok kişi emin.
Hükûmet ile ordu arasında yaşanan son gerginlikler, ılımlı İslamcı AK Partiyi, çözülemeyen bazı düğümleri ele almak ve çözmek için yeni bir anayasa yazılmasına başlanmasına ve Goldman'ın raporunda önerildiği gibi, “Etnik gruplar, dini haklar ve şahsi özgürlükler dâhil olmak üzere bir dizi tartışmalı konu hakkında, nihayet açık ve net bir tavır almaya” itebilir.
Erdoğan'ın partisi AK Parti, son genel seçimleri art arda üçüncü kez kazandı, ama ezici bir zafer elde edemedi. Nitekim, parlamentoda anayasayı tek başına değiştirebilmek için yeterli sayıya sahip değil. Yeni bir anayasaya geçiş, hem MHP'nin hem de Kürt siyasetçilerin desteğini gerekli kılacak; ancak Goldman'ın analistlerinin belirttiği üzere, “(Kürt siyasetçiler) Kendi siyasi önceliklerini empoze etmeye çalışacaklar ve üzerinde uzlaşılması güç olabilecek tavizler talep edecekler.” Bu arada Türkiye'nin senenin ilk üç ayında yüzde 11 oranında büyüme kaydettiği (Çin'den daha yüksek bir ritim) ancak cari açığın 1984'ten bu yana en yüksek düzeyde olduğu ve doğrudan yatırımların, 2007'de ulaşılan 22 milyarlık zirveye kıyasla, geçtiğimiz yıl kaydedilen 8,9 milyar dolara düşüş yaptığı da unutulmamalıdır. Ayrıca Erdoğan, acilen bir başka krizi daha göğüslemek zorunda kalabilir: Ekonomik kriz.
* İtalya'da yayın yapan Il Sole 24 Ore, Çeviri: BYEGM
