İSO Başkanı: Kriz beklemiyoruz

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Tanıl Küçük, son günlerde Türkiye'de yaşanan ekonomik gelişmelerle ilgili, "2001 sonrası Türkiye ekonomisinin önemli başarılar sağladığı tartışmasız bir gerçek. Benim kısa vadede bir kriz beklentim yok." dedi. Türkiye'de dalgalı kur sebebiyle 2006 ve 2008 yılında Avrupa'da yaşanan yangın neticesinde dalgalanmalar yaşandığını ama bunun bu sefer olmayacağını söyledi.

Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması sonuçlarını açıklayan İSO Başkanı Tanıl Küçük, cari açığın ülkede bir problem olduğunu ancak hükümetin de buna göre adım atmaya başladığını söyledi. Küçük, "Cari açığa karşı bizim önerimiz şu olabilir: Dolaylı vergilerin payını azaltacak kapsayıcı vergi reformu hayata geçirilmeli. Faiz oranlarının düşüklüğü kalıcı olmalı. İhracat ve ithalatta değişimi destekleyici uygulamalar süratle devreye girmeli." dedi.

2010'da ekonomideki toparlanma ile özel kuruluşların brüt katma değerinin bir önceki yıla göre yüzde 14 arttığına işaret eden İSO Başkanı, 2010'da ödenen faizlerin finansal giderlerdeki payının düşmeye devam etmesi sebebiyle şirketlerin daha fazla kârlı hale geldiğini aktardı. "Bu sebeple kârlılık 2009'a göre yükseldi." diyen Küçük, ancak rakamların hâlâ kriz öncesine yetişemediğini aktardı. Küçük'e göre bunda devletin aldığı birçok dolaylı verginin payı bulunuyor. Şirketlerin, oluşturduğu brüt katma değerin yarısını kamuya aktardığını söyleyen İSO Başkanı, "Vergilerin bu kadar yüksek olması kayıt dışı ekonomi ile alakalı. Çünkü dolaylı vergilerin müsebbibi kayıt dışı ekonomi." dedi.

Araştırmada kamu şirketlerinin artan kârlılığı da dikkat çekiyor. Nitekim 2009'da yüzde 5,8 olan kamu kârlılığı 2010'da yüzde 7,6'ya yükseldi. 1982 yılında İSO 500'de ilk 10'daki şirketlerin tümü kamu kuruluşu iken, 2010'da sadece EÜAŞ bir kamu kuruluşu olarak ilk 10'da yer aldı. Keza 1982'de İSO 500'de 69 kamu kuruluşu yer alıyordu, 1990'da bu rakam 91'e çıkmış olsa da 2010'a gelindiğinde bu rakam 12'ye geriledi. İSO 500'deki şirketlerin 488'ini özel sanayi kuruluşları oluşturdu. Araştırmanın bir diğer iyi haberi ise faizin şirketler için korkulu rüya olmaktan çıkması.

Nitekim İSO 500'deki şirketlerin ödediği faizlerin toplam satışlardaki payı 2010'da yüzde 1'e geriledi. Küçük, bu rakamın 2001 yılında yüzde 8,1 ile tavan yaptığını hatırlatarak, "Bunda faizlerin 2008 yılından başlamak üzere düzenli şekilde düşmesi etkili olmuştur. Bunun sürekliliğinin sağlanması gerekiyor." şeklinde konuştu.

İSO Başkanı Tanıl Küçük, hükümetin yürürlüğe almayı planladığı kıdem tazminatı ile ilgili olarak "Biz geçmişte de kıdem tazminatı fonunu desteklemiştik. Adres de göstermiştik. İşsizlik Sigorta Fonu demiştik. Şimdi hükümetin konuyu ele almasını olumlu karşılıyoruz. Hatta hükümetin asla yalnız bırakılmaması gerekiyor. Bunu bizler de anlatmalıyız." diye konuştu.

79 firma ilk kez listeye girdi

2009'da yer almayan 79 yeni firma 2010 İSO 500 listesinde yer aldı. Önceki en büyük 500 sanayi kuruluşu arasında yer almazken, yeni listeye bir anda 80. sıradan giren firma ise adının açıklanmasını istemedi. Bu şirket ile birlikte toplam 23 sanayi kuruluşu ismini açıklamazken, 79 firmanın ağırlıklı olarak gıda sektöründe yer alması dikkat çekti. Besler, Namet, Şenpiliç, Bunge Gıda, Sofra, Turyağ, Eti Soda, Torunlar Gıda, Della, Elita, Peyman, Kozlu Gıda bunlar arasında yer aldı. Yeni firmalar arasında Vestel Dijital, Esan Eczacıbaşı, Klimasan, Opet, Yiğit Akü, Tümosan, MMK Atakaş gibi firmalar da bulunuyor.

Zarar şampiyonu EÜAŞ'tan kâr rekoru

Araştırmada en dikkat çekici gelişme ise 2008 yılının en fazla zarar eden şirketi EÜAŞ'ın, bu yıl en çok kâr eden kuruluş konumuna gelmesi oldu. Araştırmaya göre, 2008 yılında 652,4 milyon lira zarar ederek İSO'da kâr ve zarar toplamında 500. sırada yer alan Elektrik Üretim AŞ, 2009 sıralamasında 1 milyar 423 milyon 726 bin 131 lira ile en fazla kâr eden sanayi kuruluşu olmuştu. Şirket toparlanmasını bu yıl da sürdürdü ve kârını 4 milyar 850 milyon 920 bin 203 liraya çıkardı. Türkiye Petrolleri 1 milyar 297 milyon 369 bin 534 lira ile ikinci sırada yer alırken, vergi öncesi dönem kârında ilk iki sırayı kamu kuruluşları aldı.

En ihracatçı sektör otomotiv

2010'da İSO 500 kapsamında en fazla ihracat yapan ilk on şirket özel sektörden. 2010 yılında 2009 yılında olduğu gibi en fazla ihracat yapan kuruluş 3 milyar 236 milyon 949 bin dolar ile OYAK Renault olurken, ikinci sırada 2 milyar 849 milyon 93 bin dolar ile TÜPRAŞ, üçüncü sırada ise 2 milyar 643 milyon 720 bin dolar ile Ford Otomotiv yer aldı. Listenin dördüncü sırasında TOFAŞ, beşinci sırasında ise Arçelik bulunuyor. Altıncı sırada isminin açıklanmasını istemeyen bir kuruluş yer alırken, yedinci sırada Vestel, sekizinci sırada İÇDAŞ, dokuzuncu sırada Petrol Ofisi, onuncu sırada da Habaş yer aldı.

İlk 50'nin çalışan sayısı arttı

İlk 500'de ilk 50 sanayi kuruluşunun üretimden satışlar içerisindeki payı 2009'da yüzde 48,5 iken 2010 yılında yüzde 49,8'e yükseldi. Üretici fiyatlarıyla brüt katma değerde ilk 50 kuruluşun 2010'daki payı yüzde 53,8 oldu. 2010 yılında ilk 50 kuruluşun dönem kâr ve zarar toplamı içindeki payı yüzde 55,3 olarak gerçekleşirken dönem kâr ve zarar toplamı 2009 yılına göre 14,2 puan artış gösterdi. Geçen yıl ilk 50 kuruluşun ihracat içindeki payı bir önceki yıla göre artarak yüzde 50,1'den yüzde 51,4'e yükseldi. Çalışanlar sayısı açısından ise ilk 50 kuruluşun payı 2010 yılında yüzde 30,7 oldu

İlk 10'da 5 Koç markası var

Türkiye'nin 500 büyük sanayi kuruluşu listesinde ilk şirketin 5'i geçen yıl olduğu gibi bu yıl da Koç Holding'e ait. Listenin en üstüne yerleşen ve 20,8 milyar TL'lik üretimden satışla TÜPRAŞ oldu. Listede geçen yılın altıncısı olan ve bu yıl üçüncülüğe yükselen Ford, 6 milyar TL'lik üretimden satış gerçekleştirdi. Beşinciliğini koruyan TOFAŞ, 5,4 milyar TL üretimden satış gerçekleştirirken, iki basamak gerileyip 6.lığa yerleşen Arçelik, 5,1 milyar TL üretimden satış gerçekleştirdi. Yedinciliğe çıkan Aygaz ise 3,9 milyar TL üretimden satış gerçekleştirdi. Holdingin listedeki bir diğr şirketi ise Tat Konserve oldu.

Fortune'a 5 Türk şirketi girebiliyor

İSO'nun hazırladığı Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu listesi ile ABD Fortune 500 sıralaması karşılaştırıldığında 2010 yılında 5 kuruluşun ABD Fortune 500 sıralamasına girebiliyor. İSO 500'ün sıralama kriterinin üretimden satışlar olduğu, ABD Fortune'daki sıralamanın ise toplam satışlar üzerinden yapıldığı belirtildi. Türk firmalarının Fortune 500'deki yerlerini tespit ederken, aynı kriterden hareketle toplam satışları dikkate alınıyor. 2010 yılında İSO 500'de toplam satışlarda ilk sıradaki TÜPRAŞ'ın ABD Fortune 500'de 163., Petrol Ofisi'nin 235., EÜAŞ'ın 350. ve Ford Otomotiv de 440. sıraya girebiliyor.

Zaman

İSO Başkanı: Kriz beklemiyoruz

Türk sanayiinin devlerini açıklayan İstanbul Sanayi Odası Başkanı Tanıl Küçük, Türkiye'de herhangi bir kriz beklemediğini söyledi.