Bülent Şahin Erdeğer/ TIMETURK
SOKAK GÖSTERİLERİNİ KİM ÖRGÜTLÜYOR?
2011 Mart’ında Şam ve ardından Der’a’da rejim karşıtı yazılar yazdıklarını için tutuklanan ve işkence gören çocukların serbest bırakılması talepleriyle küçük çaplı gösterilerin başarılı bir şekilde organize edilmesi dikkatleri Suriye İslâmî Hareketi üzerine çekmişti.
Bu bağlamda Suriye devrim hareketinin önderliği olmayan başıboş bir kalkışma olmadığının altını çizmek gerek. Bu iddiayı dillendiren çevreler bu tez üzerine ise tutarsız bir komplo teorisi inşa etmektedirler: Suriye’de ortaya çıkan halk hareketinin “emperyalizmin güdümünde Baas rejimine karşı kurulmuş bir komplo” olarak tanımlayan bu teze göre halk gösterilerini örgütleyen “Suriye Muhalefeti” liberal ve Batı güdümlüdür. Oysa gerçekler bu tezin sadece Baas rejiminin meşruiyetini ayakta tutmaya çalıştığını gösteriyor.
DOĞAL TEPKİYİ NAMAZ KILAN GENÇLER ÖRGÜTLEDİ
15 Mart’tan bu yana süregelen gösteriler doğal bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. Bu doğal halk ayaklanması rejimin klasik sindirme politikaları karşısında yılmamış internet sosyal medya ağları üzerinden gençlerin öncülüğünde örgütlenmiştir. İnternet aracını dakik biçimde kullanan devrimci gençlik elbette bunu bir hobi olsun diye yapmıyorlar. Örgütlenmenin en önemli ayağı olan Mescid merkezli önderliğin iletişim ve organizasyonunu gençler yerine getiriyor. Halk devriminin beyni konumunda olan Mescidler ise Cuma namazlarını eksene alan ve tüm hafta bütüncül bir söylemi yöneten ulemânın merkezleri konumunda. Her Cuma’ya özel bir isim vererek Halkın tüm ezilen kesimlerini kuşatan ve mesajı özetleyen Suriyeli Devrimciler Suriye sokaklarında, evlerdeki gizli sohbetlerde ve mescitlerde yaşamaya devam ediyor.
Suriye Halk Hareketinin Merkezi Mescitler Öncüleri Alimler
Siyasal yapılardan bağımsız biçimde kendi doğallığında ortaya çıkan halk örgütlenmelerinin ana merkezleri Suriye şehirlerinin büyük camileri olmuştur. Suriye’de İslami yaşam ağırlıklı olarak mescitlerde oluşturulan ilmî ders halkaları etrafına şekillenmektedir. Kanaat önderleri konumunda olan alimler mescitlerde hem halkın bilinçlendirilmesine hem de eğitimine katkı sağlarlar.
Türkiye’deki Diyanet İşleri Başkanlığı’na denk düşen Vakıflar Bakanlığı mescitleri kontrol altında tutmaya çalışsa da ders halkaları doğrudan ve açık biçimde siyasal bir dil kullanmadığından yıllardır biriktirilmiş çok nitelikli bir İslami bilinci bugün sokaklarda açıktan ortaya koyabilmektedir. Parti, dernek, sendika, medya gibi legal örgütlenme imkanı olmayan halk muhalefetinin kendisini Dünyaya anlatma kanalları son derece kısıtlı durumdadır. 15 Mart’ta Facebook’ta onlarca iletişim grubu kurularak “ “15 Azâr (Mart) Devrimi”, “Özgürlüğe Kadar Devrim” başlıkları altında sanal bir protesto hareketi başlatıldı. Protestonun şiarları arasında “rüşvetsiz, zilletsiz, zulümsüz, fakirliğin olmadığı bir Suriye” ibareleri yer alıyor. Gösteriler ve kanlı müdahaleler internet üzerinden tüm dünyaya dakika dakika aktarılırken son aylarda rejimin internete müdahale etmesi görüntülerin ulaşmasını zorlaştırmakta. Böylece dünyaya muhalifler, S.N.N (Suriye Haber Ağı), gibi amatör internet kanallarıyla kendini anlatmaya çalışıyor. Halk hareketinin ülke içindeki önderlerinin kamuoyuna açıkça konuşamamalarının en önemli sebebinin güvenlik ve istihbarat aygıtlarının nefes aldırmayan baskısıyla açıklanabilir.
MESCİDLER DAYANIŞMASI
Halk muhalefeti İslâmî karakteri gereği, Der’a’da Ömeriye Camii’nde başlayan
Şeyh Usâme Rıfâi
halk hareketi birbirleri arasında koordine olan bir mescitler dayanışmasını ortaya çıkarttı.
Başkent Dimeşk’te halk hareketi Şeyh Usâme Rıfâi öncülüğünde Kefersusa Mahallesinde bulunan Rıfâi Mescidi merkezinde örgütleniyor. Üstad Rıfâi’nin öğrencisi olan ve Hadis ilimlerinde İslam dünyasında önemli bir otorite olarak kabul edilen Şeyh Nâim Araksusî ise Dimeşk’in bir başka büyük mescidi olan Mescid-i İmân’da görev yapıyor. Kendisi suskunluğunu koruyor.
Muâz el-Hâtîb
Bedreddin el-Hasenî imamı ve Emeviye Mescidi eski hatibi Muâz el-Hâtîb'te Usâme Rıfâi ile birlikte başkentteki muhalefetin öncüleri arasında yer alıyor. Başkentte halk muhalefetini açıktan destek veren, Cuma hutbeleriyle halkı sokağa davet eden alimler arasında göze çaran diğre isimler ise şunlar: Ma’zamiye İmamı Şeyh Nâim, Şeyh Ahmed, Şeyh Yakubî ve Şeyh Kureym Râcih…
Rejim halk arasında çok sevilen bu gibi isimlere tepkileri çoğaltmamak için doğrudan dokunamıyor. Ebu Ubeyde Mescidi, Mescid-i Sukkar gibi mahalle mescidleri de sokağın nabzını yönlendiren mekanlar arasında yer alıyor. Bu tip küçük mescitlere daha kolay müdahale ediyor. Örneğin Sukkar mescidi imamının tutuklanması buna bir örnek. Temmuz ayı içinde yaşanan en önemli gelişme ise Suriye devletinin iyi geçinmeye çalıştığı ve Suriye’nin en önemli ilk beş alimi arasında anılan Ratîb en-Nablusî’nin de halk muhalefetini açıktan desteklemesi oldu.
Mart ayından bu yana suskunluğunu koruyan Nablusî, verdiği bir hutbede şu ifadeleri kullanmıştı: “Suriyede her bir kan katilin ismini Yazar Suriye Arap Cumhuriyeti Değildir Suriye Baskı ve Zulüm Cumhuriyetidir.” Öğrencileri, Nablusî’nin bu konuşmasından sonra kendisinden haber alınamadığını ifade ediyorlar.
Dr. İmâduddin Reşid
Başkent’teki durum ülkenin diğer şehirleri içinde benzeri bir tablo niteliğinde. Lazikiye’deki gösteriler Halid b. Velid Mescidi ekseninde organize edilirken, Hama’da Ömeriye Mescidi, Hums’ta Şeyh Said ve Sıbâi ailesi, Banyas’ta Enes Ayrud çevresinde organize oluyor.
Ciwan Hurşîd Yusuf, Kürt bölgesi olan Haseke ve Kamışlı’ya sesleniyor. Ülke dışında olup ta Suriye’de itibar gören en önemli alim ise İmâduddin Reşîd.
Reşîd’in ülke çapında göstericiler üzerinde etkisi bulunuyor. İhvân kökenli bir alim olan İmâduddin Reşîd, Amman Üniversitesinde dersler veriyor.
Reşid’in itibarını halk nezidnde düşürmek için Baas rejimi komplolar kurmaktan da çekinmiyor. Dr. İmâduddin Reşid'i halka terör örgütü lideri gibi tanıtılmaya çalışılması ve Samir Muhammed’in işkenceler sonrası zorla alınan “itirafların”da Reşid’in kendilerini azmettirdiğinin söyletilmesi buna örnek verilebilir.
Onun gibi halk üzerinde etkisi olan diğer bir isim de Ürdün Zerkâ Üniversitesinde profesörlük yapan Salah Abdulfettah Halidî. Çevresi tarafından yaşayan Seyyid Kutub olarak anılan Halîdî, Seyyid Kutub-İhvân sentezi bir söyleme sahip.
Salah Abdulfettah Halidî
Dr. Râmi ed-Dalâtî, Dr. İyâd Rıfâi, Dr. Hasûn Neccâr, Suriye Devriminin beyni konumundaki bir çok isimden sadece bir kaçı… Halkın itibar ettiği isimler arasında Suriye Alimler Birliği Başkanı Şeyh Muhammed Ali Sabunî geliyor.
Bahsini ettiğimiz bu alimlerin ortak özelliği Devrim söylemini mümkün olduğunca mutedil ve barışçı bir çizgide tutmaları. Suriye’de bulunan diğer din ve etnik kökenli kesimleri de kuşatıcı bir dilin inşasında mutedil ulemanın rolü önemli bir yer tutuyor.
Aslen Hums’lu olan Şeyh Adnan Arur’da ülke dışından yaptığı yayınlarla Suriye muhalefetine destek olan isimler arasında. Arur’un gösterilerde silaha başvurulmamasına ve sivil itaatsizliğe yönelik (
Prof Şeyh Muhammed Ali Sabunî
Tekbir eylemleri gibi) olumlu tavrının yanı sıra mezhep çatışmasına yönelik kullandığı üslup halk muhalefetinin ekseninden kayması gibi bir risk barındırıyor.
Arur’un bu tavrı Suriye halk hareketini töhmet altında bırakmaya çalışan ve karalama kampanyaları düzenleyen karşı-mezhepçi söylemlere de bol miktarda malzeme vermektedir.
MÜSLÜMAN HALK DİRENİYOR, İSLAM ALEMİNDEN DESTEK BEKLİYOR
Suriye’de 15 Marttan bu yana sokaklara dökülen halkın Cami merkezli direnişini ulemanın örgütlüyor oluşu dünya kamuoyunu tarafından görülmese de Suriye’de gerçekte ne oluyor sorusunun cevabı Mescitlerde ve Cuma Namazlarında saklı…
