Alastair Beach / TIMETURK
Hüsnü Mübarek’in düşüşü, siyasi partiler ve yabancı organizasyonların, bu seneki başkanlık ve meclis seçimlerinde ulusun zihnini ölçecek kamuoyu yoklamalarına koşmasına neden oldu.
25 Ocak devrimi öncesinde, hükümetin sıkı yasaklamaları nedeniyle seçmenlerden siyasi bilgi toplamak imkânsızdı. Fakat Mübarek’in devrilmesinden bu yana firmalar, hangi siyasi rüzgârın estiğini tespit için veri peşinde koşuyor.
Fransız kamuoyu yoklama firması Ipsos’un Kahire’deki araştırma müdürü Steve Spicer, “İnsanlar ulusun zihnini bilmek istiyor” dedi ve şöyle devam etti: “Herkes başkaları ne düşünüyor öğrenmek istiyor zira insanların düşüncesi önemli. Ülkenin farklı yönetildiği için daha önce bunun önemi yoktu”.
2006’da ülkeye girmesinin ardından Ipsos, reklam ve ürün testi için tüketici verisi topluyordu. Fakat Spicer, devrimden bu yana Ipsos’un ABD’deki organizasyonların yanı sıra Mısır gazeteleri ve siyasi partilerin kendi adlarına azımsanmayacak kamuoyu yoklaması talebi aldığını söyledi.
Ipsos’a kimlerin sipariş verdiğini açıklayamasa da, firmanın yeni talepler neticesinde siyasi ve halk konulara odağını artırdığını belirtti. Spicer şunları söyledi: “Önceleri, böylesi bir araştırma yapmak için hükümetin onayı gerekirdi. Eğer siyasi sorular sormak isterseniz, bu kabul edilmezdi”.
Diğer önemli kamuoyu araştırma şirketleri de fırsattan istifade ediyor.
Orta Doğu’da veri toplamasıyla tanınan Dubai merkezli pazar araştırma şirketi YouGovSiraj, Şubat’tan beri önde gelen bir Mısır kanalı ve başkanlık adayının kendilerine başvurduğunu söyledi.
Firmanın araştırma müdürü Paul Marshall şunları kaydetti: “Uzun yıllardır müşterilerimiz için sayısız ticari araştırmalar yürüttük. Fakat tahmin edeceğiniz gibi bölgedeki değişimler, siyasi ve sosyal projelerde bir artışa neden oldu”.
Mübarek’in düşüşünden sadece 4 gün sonra, YouGovSiraj, 2 bin kişiye yeni hükümetten ne beklediğini sorduğu ilk araştırmasını gerçekleştirdi. Bazı sonuçlar sürpriz değildi. 25 Ocak ayaklanmasındaki düzenin bozulması hesaba katılınca, soru yöneltilenlerin yüzde 74’ünün “siyasi istikrarı” en temel arzu olarak ifadesine şaşmamak gerek.
Diğer sonuçlar daha şaşırtıcıydı. Kadınların sadece yüzde 8’i kadın haklarını en temel 2 öncelik arasında sayarken, ifade özgürlüğü sadece yüzde 25’i için aciliyet teşkil ediyordu.
İkinci yoklama geçen ay gerçekleştirildi. Katılımcılara kimin başkan olması gerektiği soruldu. Amr Musa, en yaygın seçimdi ancak sadece yüzde 25 böyle düşünüyordu. Bu oran Şubat’ta 24 puan daha yukarıdaydı.
Ayrıca Mısır’ın geleceğinde İslam’ın rolünün ne olması da kafa karıştırıcıydı. Mısırlıların sadece yüzde 25’i Kur’an’a göre yönetilen “İslami bir devlet” istiyordu. Fakat yüzde 57’i, İslam Hukuku’nun anayasa için “diğer kaynakların yanında bir kaynak olması gerektiğini” söylüyordu.
Kahire’deki Amerikan Üniversitesi Siyasi Bilimlerde Doçent Holger Albrecht, siyasi kamuoyu yoklamalarına dair yeni ilginin fazlasıyla gecikmiş olduğunu söyledi. Albrecht şöyle devam etti:
“Mısır’da iyi veri olmadığın oldukça farkındaydım. Araştırma yaparken karşılaştığımız en temel sorunlardan biri. Mısırlılar arasındaki ideolojiler arasında Müslüman Kardeşler’in ne kadar güçlü olduğunu ve ne kadar hızlı yayıldıklarını bilmek istiyoruz.”
Fakat Albrecht’in işaret ettiği gibi titiz bir kamuoyu yoklaması gerçekleştirmek pahalı bir olay. Hükümet-destekli Siyasi ve Stratejik Araştırmalar El-Ehram Merkezi’deki kamuoyu yoklamalarını koordine eden Ahmet Nagü Kamha, bir araştırmanın 33 bin 500 dolara kadar çıkabildiğini söyledi.
Daha da ötesi, Mübarek zamanında, yani seçimlerin tek bir kazananı olduğunda, sıkı yasakların altında yasak olmasının dışında düşünceleri yayınlamak anlamsızdı.
Kahire-merkezli adını vermek istemeyen bir risk analisti, “Neden kamuoyu yoklaması yapacaktınız ki? Öyle bir siyasi ortam yoktu” dedi.
Yine de kamuoyu düşüncesiyle ilgili toptan bir eksikliğin de olduğu söylenemez. 1997’de kurulan El-Ehram Merkezi’nde senede 6 ila 8 arasında araştırma yapılıyordu.
Ahmet Nagü Kamha şunları söyledi: “Siyasi yoklama, Mısır’ın siyasi geleceği ve ülkenin karşı karşıya olduğu sorunları anlamada çok önemli bir yer teşkil ediyor. Mısırlılar kendilerini nasıl görüyor? Dünyaya nasıl bakıyor. Mısırlıların bu tür şeylere dair neler düşündüğünü anlamak çok önemli.”
Aynı zamanda Mısır kabinesi için veri toplayan hükümet-destekli Kamuoyu Düşüncesi Merkezi bulunuyor.
Amerikan Üniversitesi’ndeki Doçent Samer Süleyman’a göre, bu kurumlar devletçe finanse edildiği için hükümet bağlarıyla engellenmeyen başka firmalara ihtiyacı artıyor.
Süleyman şunları belirtti: “Bunlar yanlış sonuçlar ürettiğini söylemiyorum ancak soru sorma şekilleri o kadar özgür olmayabilir. Yoklamalar çok önemli. İnsanların sahip olduğu düşünceleri ve ilgilerini öğrenmek zorundayız”.
Yine de zaman artık değişti. Mübarek-ardılı dönemde, azımsanmayacak firma, yeni keşfedilmiş serbestlik ruhunu kullanmak için gürültü çıkarıyor.
Dünya çapındaki pazarlama firması Kantar Grup’un iştiraki TNS Global, 25 Ocak ayaklanmasından beri siyasi veri elde etmek için ilgide bir artış olduğunu belirtti. TNS Genel Müdürü Muhammed Ahmet, “Mısırlı gazeteler, siyasi partiler, yabancı firmalardan siparişler alıyoruz. Siyasi partiler ülkede neler olup bittiğini ve onlar için bir gelecek olup olmadığını öğrenmek istiyor. Politikalarını belirlemede yardımcı oluyor” diye konuştu.
Bu talebe cevap vermek için Hüsnü Mübarek’in devrilmesinden sonra Şubat’ta kurulan başka bir firma da Thavra Stats.
Kurucularından, Seyfül Havanki, firmalarının şu an için siyasi kamuoyu yoklaması yapan tam bağımsız ve Mısırlı yegâne kuruluş olduğunu söyledi. Aynı zamanda diğer firmaların, “kamuoyu yoklaması için yoklama” değil “müşteriye özel siparişe göre araştırma ve yoklama” yaptıklarını belirtti.
Thavra Stat’ın farklı olduğunu çünkü firmanın “eğilim” yoklaması yaptığını ekledi. (Her iki haftada bir aynı soruları soran araştırma).
Havanki şunları kaydetti: “Mısır toplumunu anlamanız çok önemli. Çok uzun bir dönemden geçiyoruz ve her şey değişiyor. Bu yüzden ne olup bittiğini görmek için tarafsız rakamlara ihtiyacımız var”.
Thavra’nın son projesi, önümüzdeki parlamento seçimlerinin ardından oy verenler arasında anket yapmak bulunuyor.
Ekseri araştırmanın sonuçlarının genelde şüpheyle bakılmadığı bir ülkede, Thavra’nın projesi Mısır’daki siyasi kumların nasıl değiştiğini sembolleştiriyor.
*El Masry El Youm Muhabiri
Bu makale Oğuz Eser tarafından Timeturk.Com için tercüme edilmiştir.
