Çernobil nükleer santralinde 25 yıl önce yaşanan patlama ile Ukrayna'da 18.000 km2'lik tarım toprağı radyoaktif kirlenmeye maruz kaldı. Ülke ormanlarının %40'ı (toplam 35.000 km2) kirlendi.
Dev patlama ile yayılan radyasyon Kuzey ve Batı Avrupa’ya yayıldı.
Bölgede başta süt ve diğer besin maddelerinde olmak üzere yüksek radyasyon tespit ediliyor. İnsanlar kazadan 25 yıl sonra hala besinler yoluyla bugün de radyasyona maruz kalıyorlar.
Anne babaları 25 yıl önce radyasyona maruz kalmış olan çocukların bazılarında iç organlar eksik, çoğunda kalp rahatsızlıkları var.
Kazanın gelecek kuşaklara etkisinin boyutu hakkında uzmanların henüz görüş birliği içinde değil...Ancak kazanın 11 kuşağa kadar etkili olabileceği yönünde bilimsel raporlar var.
Jan Grarup / © Jan Grarup / NOOR / Greenpeace
Çocuklar ciddi solunum sorunları yaşıyorlar...
Greenpeace Uluslararası Enerji Kampanya Sorumlusu Aslihan Tümer, bölgede yaşadıklarını şöyle anlatıyor:"Artık Greenpeace kampanyacısıyım ve Ukrayna’da bir köy ziyaretindeyiz. Görevimiz sütteki radyasyon oranını ölçmek. Çernobil’den arabayla 4 saatlik uzaklıktayız ve burada radyoaktif kirlenmeyi görebilmek mümkün; özellikle de günlük hayatımızın vazgeçilmezi sütte…
...Radyoaktivitenin vücutta uzun vadeli depolanması sonucunda bir çok çocukta seyrek de olsa başağrıları, bilinç kaybı, doğum bozuklukları görülüyor. Ve bütün bunları geçim kaynakları süt olan insanlara nasıl söyleyebiliriz ki! Sütteki radyasyon oranının Ukrayna’da çocuklar için kabul edilen sınırın 5 ile 16 kat, Kiev’de ise 30 kat fazlası olduğunu bulmak sadece bir günümüzü aldı. Asıl endişelendiğim, burada yaşayan anneler, çocuklarına, bu sütleri içmeleri için, her sabah ısrar ediyorlar...
...Burada Çernobil etkilerinin çoktan geçtiğini söyleyen o kadar çok biliminsanı ve yetkili var ki. Hatta olanların unutulması adına, kirlenmeye maruz kalmış bazı alanların tarıma açılması bile söz konusu. Ayrıca yetkililer, sığırların otlaması için de bazı alanların kullanıma açılmasını düşünüyor. Peki bu ineklerin sütlerini kim içecek? Senin ve benim asla televizyonda göremeyeceğimiz insanlar. Televizyondaki ‘profesyonel’ konuşmacılardan da değil onlar. Hikayeleri anlatılmayacak hiçbir zaman."
Fukuşima'daki nükleer kaza sırasında Çernobil'de araştırmalar yapmakta olan Aslıhan Tümer sorularımızı şöyle yanıtladı:
- Çernobil'in çevre üzerindeki hala süren etkileri neler?
Çernobil'in Hiroşima ile Nagasaki toplamının 100 katından fazla radyasyounun çevreye yayılmasına neden olduğu tahmin ediliyor. Çernobil'in 10 gün boyunca radyasyon yaymaya devam ettiği göz önüne alındığında radyasyon hava şartlarının da etkisiyle çok geniş alana yayıldı. Belarus, Rusya ve Ukrayna'da arazinin 125.000 ve 146.000 km2 arasında (Etkilenen arazi kabaca Yunanistan büyüklüğünde).
Kaza olduğu sırada bu bölgelerde, 3 milyonu çocuk olmak üzere 7 milyon kişi yaşıyordu. Ancak bunların yaklaşık 350.000 i geri dönmemek üzere tahliye edildiler. Diğerlerinin hayatı tarım yapılmaması, belli orman alanlarına girilmemesi gibi ciddi şekilde kısıtlandı.
Uzun vadeli açıdan bakıldığında, kirlenmenin en önemli nedeni radyoktif sezyum-137. Yarılanma ömrü 30 yıl olan sezyumun etkisini anlamlı bir şekilde yitirmesi için yüzyıllar gerekiyor. Hala Çernobil'den çok uzakta olan İskoçya ve Yunanistan gibi ülkelerde çeşitli ürünlere devlet müdahalesi gerekiyor. Mesela İskoçya'da hala belli bölgelerde hayvanların nerede otlayacağına devlet karar veriyor.
Jan Grarup / © Jan Grarup / NOOR / Greenpeace
- Çernobil'in insanlar üzerindeki etkileri neler?
Bir çok insan evin terk etmek zorunda kaldı, diğerleri de çok zor durumdalar. Bu bölgelerdeki bütün endüstri yok olmus durumda, genç nüfusun hiç biri artık o köylerde yaşamak istemiyor ve yavaş yavaş yaşlanan köyler, kendi kendine çöken evler. Ortaokul öğrencilerine neleri yiyip neleri yiyemeyecekleri anlatılıyor. Ya da mantar toplarlarsa nasıl pişirecekleri.
Hastaneye gelen herkesin öncelikle vücudunda biriken radyasyon ölçülüyor, şikayetleri ona göre değerlendiriliyor. 2006 yılında Greenpeace tarafından 51 bağımsız bilim insanına yaptırılan araştırma, kaza sonucu küresel ölü sayısının 100.000 kişiye yakın olabileceğini ortaya koydu.
- Bölgede yaşayanlar nükleer enerji ile ilgili ne düşünüyor?
Bölgede yaşayanların ne nükleer enerji ne de genel olarak enerji konusunda düşünecek halleri var. Yaşam onlar için gerçekten çok zor ve ancak çok temel ihtiyaçlarını karşılamaya çalışıyorlar, ve neden bu felaket bizim başımıza geldi diyebiliyorlar ancak.
- Siz Çernobil'deyken Japonya'da nükleer felaket oldu, o sırada Çernobil'deki insanların tepkileri ne oldu?
Tam Japonya'dan haberler geldiği sırada biz Çernobil'e çok yakın bir şehirde bir toplantıdaydık, yaşayan birçok insan şehri çoktan terk etmişti. Yüzlerine baktığınızda herşey ortadaydı, bundan sonraki 25 yıllarını tahmin edebildiklerini söylediler. ntvmsnbc
