GAP bittiğinde 2 yılda 5 ürün almak mümkün olacak (1)

GAP kapsamında 2010 yılı sonuna kadar tahmini olarak 33,6 milyar TL harcama yapılmış olduğunu belirten Devlet Bakanı Cevdet Yılmaz, nakdi gerçekleşme de harcamaların yüzde 80 düzeyine ulaştığını belirtti. Proje bittiğinde, sulanan verimli arazilerden 2 yılda 5 ürün almak mümkün olacak. 25. GAP Yüksek Kurulu Toplantısı'nı Şanlıurfa'da gerçekleşti. Toplantıda GAP Eylem Planı 2008-2010 yılları gerçekleşmeleri, 2011 yılında GAP'ta planlanan yatırımlar, uygulamalarda karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerilerini görüşüldü. Güneydoğu Anadolu'nun devasa bir şantiye alanına döndüğünü belirten Yılmaz, "Pek çok uzman ve yüzlerce işçinin ekmek kapısıdır. Yüksek teknoloji kullanılan eşsiz bir kalkınma projesidir. Artık evlerde kullanılan her dört ampulden, Türkiye'deki her dört haneden biri GAP sayesinde aydınlanmaktadır. GAP kapsamında 2010 yılı itibariyle 10 hidroelektrik santrali tamamlanmış; GAP enerji yatırımlarının yüzde 74'ü gerçekleştirilmiştir. Hidroelektrik santrallerinin işletmeye alınışından 2010 yılı sonuna kadar 337,7 milyar kilovatsaat elektrik enerjisi üretilmiş ve ülkemizin hidrolik enerji ihtiyacının önemli bir bölümü GAP'tan karşılanmıştır. Üretilen bu enerjinin parasal değeri 20,3 milyar ABD dolarıdır." dedi. GAP kapsamında 15 baraj tamamlandığını, 1 milyon hektar (ha) alanı sulayacak su depolandığını ifade eden Yılmaz, "2010 yılı sonu itibariyle toplam 308 bin 535 hektar alan sulamaya açılmış, 63 bin 955 hektar alanda inşa çalışmalarına devam edilmektedir. TİGEM tarafından Ceylanpınar'da sulamaya açılan 32 bin hektar alan da ilave edildiğinde GAP'ta sulamaya açılan alan 340 bin 535 hektara ulaşmaktadır. Fiziki gerçekleşme açısından, sulama projelerinin yüzde 17'si işletmede, yüzde 3,5'i inşaat halinde, yüzde 79,5'i ise planlama aşamasındadır." şeklinde konuştu. GAP Bölgesi'nde 2009'da 1 milyon 329 bin olan istihdam edilen kişi sayısının 2010'da 218 bin kişi artarak 1 milyon 547 bin'e çıktığını belirten Yılmaz, şu bilgileri verdi: "Türkiye toplamında 2009'da 21 milyon 277 bin olan sayı, 2010 yılında 1 milyon 317 bin kişi artarak 22 milyon 594 bin kişi olmuştur. 2010 yılında gerçekleşen istihdam rakamlarındaki artıştan GAP Bölgesi yüzde 16,5' lik oranda pay almıştır. Bölgede işsizlik oranı yüzde 17,4'ten yüzde 12,4'e düşmüş, istihdama katılma oranı yüzde 30'dan yüzde 33,2'ye yükselmiştir. İşgücüne katılma oranına baktığımızda GAP Bölgesi Türkiye ortalamasının altındadır. Ancak bu istatistiklerde bir miktar düzelme göze çarpmaktadır. Yüzde 36,3'ten yüzde 37,9'a yükselmiştir. Son açıklanan ihracat rakamları bölgedeki kalkınmanın büyüklüğünü göstermektedir. 2010 yılında, GAP Bölgesi 5 milyar 183 milyon dolarlık ihracatı ile 113 milyar dolarlık Türkiye ihracatının yaklaşık yüzde 4,5'ini gerçekleştirmiştir. 2009 yılında 4 milyar 443 milyon dolar olarak gerçekleşen GAP Bölgesi ihracat rakamları 2010 yılında 740 milyon dolarlık bir artış göstermektedir. 2011 yılı ocak ayında GAP Bölgesi'nden gerçekleştirilen ihracat 460 milyon dolar olmuştur. Geçen yılın aynı dönemde bu rakamın 346 milyon dolar olduğu dikkate alındığında yaklaşık yüzde 33 düzeyinde bir artış gerçekleştiği görülmektedir." GAP'ın büyük bir bölümünün 2012 yılı sonuna kadar tamamlanması kararı aldıklarını vurgulayan Yılmaz, "GAP Eylem Planı kapsamında 4 gelişme ekseni altında 73 ana eylem ve bu eylemler çerçevesinde 300'ün üzerinde proje ve faaliyet yer almaktadır. GAP EP'nin uygulamaya başlanmasıyla birlikte 2008 yılında sorumlu kuruluşlara aktarılan 1 milyar TL ek ödenek ile yıllık yatırım tutarı iki katına yükseltilmiş; GAP yatırımlarının toplam kamu yatırımları içindeki payı da ilk kez yüzde 10'un üzerine çıkarak yüzde 12 olmuştur. 2009 yılında 3,1 milyar TL ile bu oran yüzde 14,4'e yükselmiştir. 2010 yılında ise Bölge'deki yatırımlara yaklaşık 4 milyar TL kaynak aktarılmıştır. Diğer bir ifadeyle GAP'a ayrılan kaynak 2008 yılında iki katına, 2009 yılında 3 katına, 2010 yılında ise 4 katına yükselmiştir. Eylem Planı kapsamındaki yatırımlara 2010 yılında 3,2 milyar TL tahsis edilmiş, yıl içerisinde sağlanan ek ödeneklerle 2010 yılı revize ödeneği 3,8 milyar TL olmuştur. 2011 yılında GAP Bölgesi'ndeki yatırımlara ayrılan kaynak yaklaşık 4,3 milyar TL olmuştur. Bunun 3,3 milyar TL'si GAP Eylem Planı yatırımları için ayrılmıştır." dedi. GAP ile hedeflenen sulama yapıldığında 2 yılda 5 ürün almanın mümkün olacağı müjdesini veren Yılmaz, şu açıklamayı yaptı: "Tüm sulama projeleri tamamlandığında 1 milyon 60 bin hektar alan sulamaya hazır hale gelecektir. Bu alan GAP başlangıcından 2008 yılına kadar sulamaya açılmış olan alanın 3 katı büyüklüğündedir. Barajlar da tamamlanınca, sağlanacak su ile yaklaşık 7 Kıbrıs adası büyüklüğünde alan sulanabilecektir. Bu barajlarda depolanan suyu ovalara, tarlalara taşıyacak olan ana kanalların inşaatına GAP Eylem Planı kapsamında başlanmıştır. Toplamda 1649 kilometreyi bulan ana kanalların yapımının büyük bölümü GAP Eylem Planı döneminde gerçekleştirilecektir." Cevdet Yılmaz, GAP Eylem Planı çerçevesinde 2008-2010 döneminde gerçekleştirilen faaliyetleri de şöyle sıraladı: "2008 - 2010 döneminde, Çamgazi Ovası Sulaması inşaatı (8 bin hektar) bitirilmiş, Samsat Pompa İstasyonu tamamlanarak şebekeye su verilmiştir. 86 kilometre (km) uzunluğundaki Yukarı Harran Ana Kanalı, Yukarı Harran Ovası Şebeke İnşaatı, Harran Ovası IV. Kısım Sulaması ve Kralkızı - Dicle Cazibe Sulaması İsale Kanalı inşaatı yine bu dönemde tamamlanan yatırımlardır.Toplam uzunluğu 386 km olan ve 403 bin 782 ha alana hizmet edecek üç ana kanalın inşaatına başlanmış olup, çalışmalar aralıksız olarak sürdürülmektedir. 211 bin 75 ha alanın sulanmasına hizmet edecek 136 km uzunluğundaki Aşağı Mardin Ana Kanalı inşaatı Eylül 2008'de üç kısım halinde ihale edilmiştir. I. Kısımda fiziki gerçekleşme yüzde 90, II. Kısımda yüzde 78, III. Kısımda ise yüzde 54 olmuştur. Suruç Ovası Pompaj Sulaması Ana Kanalı 94 bin 814 ha alanın sulanmasını sağlayacak olup, 48 km uzunluğundadır. 2008 yılı sonunda iki kısım halinde ihale edilen Ana Kanalın I. Kısım inşaatında fiziki gerçekleşme yüzde 64, II. Kısım inşaatında ise yüzde 27'dir. Yapılan bu dev kanallar Fırat ve Dicle'yi içinde taşıyacak kadar büyüktür. Yapılan yatırımların büyüklüğünü Suruç Pompaj Sulaması Ana İletim Hattı'nda görmek mümkündür. Suruç Kanalının 17,5 km'si 7 m çapında dev bir tünelden oluşmaktadır. Tünelin kısa sürede tamamlanması için Dünyanın 3. büyük tünel açma makinesi Şanlıurfa'ya getirilmiştir. Bugün itibariyle tünelde bin 960 metrelik bir ilerleme kaydedilmiştir. Kralkızı - Dicle Cazibe Sulaması Ana Kanalı 97 bin 893 ha alana hizmet edecektir. 202 km uzunluğundaki ana kanal üç kısım halinde ihale edilmiş ve inşaatına başlanmıştır. İnşaatın fiziki gerçekleşmesi kısımlar itibariyle yüzde 41,3, yüzde 30 ve yüzde 7,3'tür. Bunların dışında, toplam 253 km uzunluğunda olan 4 ana kanal inşaatı da ihale edilmiştir. 20 bin 319 ha alana hizmet edecek 182,8 km uzunluğundaki Bozova Pompaj Sulaması Ana Kanalı iki kısım halinde ihale edilmiştir. Günışık Ana Kanalı inşaatının sözleşmesi imzalanmış ve inşaatına başlanmıştır. İkinci Kısım Ana Kanalı inşaatının ihale süreci devam etmektedir. Suruç Ovası Pompaj Sulaması kapsamında 74.627 ha alana hizmet edecek toplam 70,1 km uzunluğundaki Sol Sahil ve Sağ Sahil Ana Kanal inşaatlarının da ihaleleri tamamlanmıştır.Toplam 193 bin 000 hektar alana hizmet edecek Silvan I. Merhale Projesi 2010 yılında programa alınmış ve proje kapsamındaki Pamukçay Barajı ihale edilmiştir. Batman Sol Sahil ve Sağ Sahil Sulamaları, Kralkızı-Dicle Pompaj Sulaması I. Kısım, Kralkızı-Dicle Cazibe Sulaması I. Kısım, Belkıs-Nizip Pompaj Sulaması, Kılavuzlu Sulaması ve Kayacık Ovası Sulaması'nda çalışmalar devam etmektedir. Adıyaman-Göksu-Araban Projesi kapsamında yer alan Çetintepe Barajı da 2010 Yılı Yatırım Programı'nda yer almıştır. Ilısu Projesi'nin kredi anlaşması 27.1.2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir. İşe başlanmış olup, fiziki gerçekleşmesi yüzde 21,7'dir. Sulama projeleriyle eş zamanlı yürütülen toplulaştırma projeleri ile tarlalar modern tarıma uygun olarak şekillendirilmektedir. Eylem Planı ile 2 milyon 61 bin hektar alanda yapılacak toplulaştırma gerek ülkemizin gerekse dünyanın tek seferde yapılan en büyük toplulaştırma çalışmasıdır. Tarım Reformu Genel Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalar, bir yüzyıl boyunca yapılmış olan 1 milyon hektarlık toplulaştırma projeleriyle kıyaslandığında oldukça etkileyicidir.Bugün ihale edilmiş olan toplulaştırma alanı Eylem Planı hedefinin çok üstündedir. Ayrıca toplulaştırma yapılan her yerde tarlalar ve köyler sulama, kanalizasyon sistemi ve yola kavuşmaktadır. 2009 yılında sözleşmesi imzalanan Diyarbakır, Batman, Mardin ve Şanlıurfa illerindeki toplam 1 milyon 187 bin ha alandaki çalışmalar devam etmektedir. AT ve TİGH çalışmalarının yürütüldüğü alanlarda toprak etüt ve haritalama çalışmaları tamamlanmış, 3 bin 862 km tarla içi yol ile 596 köyün foseptik ve kanalizasyonu yapılmıştır. 2010 yılında 22 adet AT ve TİGH projesinin ihalesi yapılarak Şanlıurfa, Kilis, Adıyaman ve Gaziantep illerinde 874 bin 287 ha alanda da çalışmalara başlanmıştır. Toplulaştırma hizmetleri için 1 milyar TL'ye yakın harcama yapılacaktır. Eğer toplulaştırma yapılmazsa kamulaştırma yapılması gerektiğinden sadece kamulaştırma bedelleriyle kıyaslandığında 2,4 milyar TL tasarruf edilmektedir. Toplulaştırma hem yatırım maliyetlerimizi düşürmekte hem de işletme döneminde verimlilik artışı getirmektedir. GAP Türkiye'nin modern tarım yatırımıdır. GAP Eylem Planı ile bölgede tarımsal desteklerden kırsal kalkınmaya bitkisel üretimden hayvancılığa kadar tarımın her alanında değişim ve dönüşüm dönemi başlamıştır. Bu kapsamda Şanlıurfa'da Sulama Eğitim Merkezi; Diyarbakır'da sadece Türkiye'ye değil Ortadoğu ve Afrika ülkelerine de hizmet verecek olan GAP Uluslararası Araştırma ve Eğitim Merkezi; gıda güvenliği, kalite ve hijyen amacıyla modern ve kapsamlı laboratuarlar kurulacaktır. Çiftçilere; tarımsal kooperatiflerin kurulmasına, ekipman, sulama sistemleri ve hayvancılıkta hibe destekleri verilmektedir. Tarımsal Örgütlenme Projeleri kapsamında 2008 - 2010 döneminde 61 kooperatif programa alınmış olup, bunlardan 59'una 104 milyon 209 bin 816 TL kredi kullandırılmıştır. 17 kooperatif tamamlanmış olup, bu kooperatiflere üye 750 aileye 9240 baş hayvan dağıtılmıştır. Uygulanan projelerle yıllık süt üretimine 19 bin 500 ton, et üretimine 475 ton katkı sağlanmaktadır. Programa alınan kooperatiflerin tamamının projeleri gerçekleştirildiğinde 3132 kişinin istihdam edilmesi, 13 bin 240 büyükbaş, 12 bin 500 küçükbaş olmak üzere toplam 25 bin 740 baş hayvan dağıtılması, 1670 ton et ve 61 bin 340 ton süt üretilmesi planlanmaktadır. GAP Eylem Planı projeleri, yalnızca suyu çiftçilere ulaştırmakla kalmamaktadır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı çalışmalarıyla tarlalarda damlama ve yağmurlama sulama teknikleri uygulanmakta; ürünlerin verimi arttırılırken sudan tasarruf edilmektedir. GAP çiftçisi artık hangi ürünü yetiştirirse kar edeceğini bilmektedir, organik tarım yapmayı öğrenmekte, tüm dünyayla rekabet etmeye hazırlanmaktadır. GAP İdaresi de bu konuda çalışmalar yürütmektedir. Kuru tarımdan sulu tarıma geçiş kolay bir süreç değildir, çiftçilerimizin bilinçlendirilmesi gerekmektedir."