ABD'DE "TÜRKİYE MISIR'A MODEL OLUR MU" TARTIŞMALARI -LEHİGH ÜNİVERSİT

ABD'deki bazı uzmanlar, Türkiye'nin, Mısır için "model"den ziyade "ilham kaynağı" olabileceğini belirtiyor.
Türkiye'nin Mısır için "model" olarak görülüp görülemeyeceğine yönelik tartışmalar, ABD'deki uzmanlarca masaya yatırılmaya devam ediyor.
Washington'daki düşünce kuruluşu Woodrow Wilson Center'da düzenlenen "Mısır ve Ortadoğu: Demokrasi İçin Türk Modeli mi" başlıklı toplantıda konuşan uzmanlar, Türkiye'nin Mısır için model olabileceği fikrine mesafeli yaklaşarak, Türkiye'nin bu noktadaki konumu için modellikten ziyade "ilham kaynağı" ifadesini kullanmanın daha doğru olduğu görüşünü dile getirdiler.
Toplantıda konuşan Lehigh Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi ve Carnegie Endowment for Middle East Peace adlı düşünce kuruluşunun uzmanı Henri Barkey, Türkiye'nin demokrasisinde de eksikler bulunduğunu, çok kutuplaşmış bir topluma sahip olduğunu ve "model" teriminin Türklerce de pek tercih edilmediğini kaydederek, "Türkiye, bir ilham kaynağı, model değil" dedi.

-"TÜRKİYE'NİN DÖNÜŞÜMÜ YENİ DEĞİL, 30 YILLIK SÜRECİN ÜRÜNÜ"-

Türkiye'nin ekonomik, sosyal ve demokrasi alanındaki dönüşümünün, 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal ile başlayan 30 yıllık bir sürecin ürünü olduğunu ifade eden Barkey, Türkiye'deki bu dönüşümün çok zaman aldığına işaret ederek, Mısır'da da bunun bir kerede hayata geçirilebilecek bir süreç olmadığını belirtti.
Ortadoğu'daki değişimlerin, Türkiye'de görülenin aksine çok hızlı geliştiğine dikkati çeken Barkey, bu bağlamda başta Arjantin olmak üzere aynı tip radikal dönüşümlerden geçen Güney Amerika ülkelerinin "iyi birer örnek" olabileceğini söyledi.
Barkey, "Türkiye olmazsa, başka hangi ülkenin model olabileceğine" dair bir soru üzerine ise Endonezya'nın adını vererek, "diktatör yönetimin ardından çok hızlı değişimden geçen bu ülkenin de ekonomik açıdan çok başarılı olduğunu, nüfusunda çok fazla çeşitliliği barındırdığını, çok farklı özelliklere sahip İslamcı hareketler arasında uzlaşı yaratmayı başardığını" belirtti.

-"HÜKÜMET SÖZLERİNİ TUTMAZSA KÜRT SORUNU KAYNAYACAK"-

Konuşmasında Kürt meselesine de değinen Barkey, "hükümetin Kürtlere verdiği sözleri yerine getirmemesi halinde bu sorunun 'çok, çok yakında' kaynayacağını" öne sürdü. Barkey, "böyle bir durumda Türkiye tarihinde ilk kez etnik gruplar arasında şiddetin yaşanabileceğini" iddia etti.
Barkey, "Kürtlerin de Ortadoğu ülkelerinde meydana gelen olayları izlediğini" söyleyerek, "Türkiye'deki esas sorunun terör örgütü PKK'nın silahlı eylemleri değil, şiddet içermeyen siyasi aktivitesi olduğunu" ileri sürdü. "PKK'nın yol açtığı şiddetle başa çıkılabileceğini, ancak Kürtlerin bölgesel ve yerel çapta yürüttüğü şiddet içermeyen siyasi aktivitesinin Türkiye'nin önündeki gerçek tehdit olduğu" görüşünü savunan Barkey, "Bu nedenle 13 Haziran'ın çok kritik olduğunu düşünüyorum" dedi.

-"MODEL DEMEK YANILTICI OLABİLİR"-

Woodrow Wilson Center uzmanı ve İtalya'nın eski İran ve Hindistan Büyükelçisi Roberto Toscano da, Barkey'nin görüşlerine benzer biçimde, "çağdaş Türkiye'nin gelişiminin en az 30 yıllık bir sürecin ürünü olduğunu" söyledi.
Türkiye ve bölgedeki diğer ülkeler arasındaki bazı farklılıklara değinen Toscano, Türkiye'de milliyetçiliğin çok daha güçlü olduğunu, Türkiye'nin petrolden rant sağlamadığını, güçlü devlet geleneğine sahip olduğunu ve sömürgecilik geçmişi bulunmadığını anlattı.
Toscano da Barkey gibi, "Türkiye'de büyük kutuplaşmaların var olduğunu, demokrasisi canlı olsa da gerilimin üst düzeyde olduğunu" ileri sürerek, Türkiye'nin bölge ülkelerine "model" olması fikrine ülkenin kendi içinden bile itirazlar geldiğini söyledi.
Türkiye'nin Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkeleri için "çok ilginç ilham kaynağı olabileceğini" ifade eden Toscano, "Model demeyelim, çünkü bu yanıltabilir, yanlış anlamalar ve ciddi yanlışların kaynağı olabilir" dedi.

-"DEMOKRATİK DEĞİŞİM ORDU SAYESİNDE DEĞİL, ORDUYA RAĞMEN"-

Dış İlişkiler Konseyi adlı düşünce kuruluşunun Ortadoğu uzmanı Steven Cook da Türkiye'nin Mısır için model olabileceği yönündeki tezlere eleştiriler yönelterek, Türkiye'nin daha çok, bölgedeki siyasi gelişimlere yardım etme bağlamında nüfuzunu ve tarihi bağlarını kullanabileceğini kaydetti.
Türk ordusunun ülkenin demokratik gelişiminde oynadığı rolün Mısır ordusuna örnek oluşturup oluşturmayacağı tartışmalarının kendisini çok şaşırttığını belirten Cook, Türkiye'deki demokratik değişimde, "ordunun sivil kontrol altına alınmasının" önemli yer tuttuğunu ifade etti.
"Türkiye'deki demokratik değişim ordu sayesinde değil, orduya rağmen oldu" diyen Cook, Mısır'da da ordunun demokratik değişimi desteklemede rol oynayabileceği düşüncesini "garip" bulduğunu söyledi.
AK Parti'nin Müslüman Kardeşler'e örnek olabileceği yönündeki görüşlere de katılmayarak, bu ikisinin birbirinden çok farklı olduğuna işaret eden Cook, Mısır için başka hiçbir ülkenin model oluşturamayacağı ve Mısır'ın gelişiminin, ülkenin kendi tarihi ve kültüründen besleneceği görüşünü dile getirdi.