Asker kaçaklarına mahkeme devri bitecek
Adalet Bakanlığı 'yargıda reform' için ikinci bir yasa tasarısı hazırladı.
15 Yıl Önce Güncellendi
2011-02-08 14:45:27
Adalet Bakanlığı'nın hazırladığı yargıda reformun ikinci ayağını oluşturan yasa tasarısı, 24 maddeden oluşuyor.
Yeni düzenleme, bazı hafif suçlar için "idari para cezası" öngörüyor. Böylece çok sayıda dosyanın mahkemelere ve yüksek yargıya taşınmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.
Danıştay'ın üstlendiği dosyaların önemli bir bölümü, bölge idare mahkemelerinin yetkisine bırakılıyor.
Düzenleme, 2010 yılı rakamları dikkate alınarak yapılan hesaplamaya göre tam 1 milyon 260 bine yakın dosyanın adliyelere gelişini önleyecek.
Tasarıdaki diğer yenilikler ise şunlar:
"Askerlik yoklama" kaçağı ve "bakaya" suçları, "kabahat"e çevriliyor ve mahkemelerin görev alanı dışına çıkarılıyor. Bu suçlar için askerlik şubeleri, idari para cezası kesecek.
İcra suçları da mahkeme önüne gelmeyecek. Bu tür suçlar için de para cezası uygulanacak.
Pasaportsuz yurda giriş ve çıkış, basit orman suçları için de idari para cezası getiriliyor.
Ceza davalarında "davayı uzatma" amaçlı temyiz başvurularının engellenmesi amacıyla "harç" alınması usulü getiriliyor. Böylece, 2010 yılında bu kapsamda Yargıtay'a giden 270 bin, ağır ceza mahkemelerine giden 38 bin dosyanın önlenmesi planlanıyor.
İdare mahkemelerinin verdiği ve temyiz için Danıştay'a gelen bazı kararlar, bölge idare mahkemelerine bırakılıyor.
Bakanlıkların "imar planı" uygulamaları da Danıştay'a gitmeyecek. Bu dosyalar, idare mahkemelerinde görülecek.
Belediyelerin ulaşım ve toplu taşımaya yönelik kararları da Danıştay'a gitmeyecek.
KANUN TASARISININ GETİRDİKLERİ
1 - Bakaya ve yoklama kaçağı suçlarına idari para cezası getirilmektedir.
1632 sayılı Askeri Ceza Kanununda yapılan değişiklikle bakaya ve yoklama kaçağı suçları, kabahate çevrilerek idari yaptırıma bağlanmakta ve bu tür davalar mahkemelerin görev alanı dışına çıkarılmaktadır. Bu kabahatlerle ilgili olarak öngörülen idari para cezası, ilgilinin nüfus kaydı itibariyle bağlı olduğu askerlik şubesi başkanlığınca verilecektir. Bu şekilde 100.000’i aşkın dosyanın adliyelere gelişi önlenecektir.
2 - Disiplin ve tazyik hapsi gerektiren her icra suçu mahkeme önüne gelmeyecektir.
2004 sayılı İcra ve İflas Kanununda yapılan değişiklikle disiplin ve tazyik hapsi gerektiren eylemlerde parasal bir sınır öngörülerek, bu sınırın altında kalan icra suçlarının mahkeme önüne gelmesi engellenmektedir. Toplam alacak miktarı Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından 16 yaşından büyükler için belirlenen brüt asgari ücret tutarının altında kalan takiplerde disiplin ve tazyik hapsi uygulanmayacaktır. 2010 yılında mahkemelere bu türden 300.000’i aşkın dosya gelmiştir. Yapılan değişiklikle bu dosyaların büyük kısmının mahkeme önüne gelmesi önlenecektir. Ancak nafakadan doğan takiplerde bu hüküm uygulanmayacaktır.
3 - Pasaportsuz yurda giriş ve yurttan çıkış, idarece belirlenen giriş kapıları dışındaki yerlerden yurda giriş ve yurttan çıkış gibi suçlar kabahate çevrilerek idari para cezasına bağlanmaktadır.
5682 sayılı Pasaport Kanununda yapılan değişiklikle yargının iş yükünü artıran ve Kanunun 33, 34 ve 35 inci maddelerinde yer alan suçlar, kabahate çevrilerek, mahkemelerin görev alanı dışına çıkarılmaktadır. UYAP istatistik verilerine göre 2010 yılında, Cumhuriyet savcılıklarına yaklaşık 9.000, mahkemelere ise yaklaşık 3.000 dosya gelmiştir. Bu şekilde söz konusu dosyaların adliyelere gelişi önlenecektir.
4 - Düşük ve devrikten emval toplamak, izinsiz dal, çırpı toplamak gibi basit orman suçları kabahate çevrilmektedir.
6831 sayılı Orman Kanununda yapılan değişiklikle, 91 inci maddenin beşinci fıkrasında yer alan düşük ve devrikten emval toplamak, izinsiz dal ve çırpı toplamak gibi basit orman suçları kabahat niteliğine dönüştürülmekte ve idarî para cezası yaptırımına bağlanmaktadır. UYAP istatistik verilerine göre 2010 yılında adliyelere yaklaşık 4.000 dosya gelmiştir. Bu şekilde söz konusu dosyaların adliyelere gelişi önlenecektir.
5 - Ceza davalarında istinaf ve temyiz kanun yollarına başvuru için harç getirilmektedir.
492 sayılı Harçlar Kanununda yapılan değişiklikle, davayı uzatma amacına yönelik kanun yolu başvurularının engellenmesi amacıyla ceza mahkemeleri kararlarına karşı kanun yoluna müracaat durumunda da -göreceli olarak az miktarda- harç alınması usulü getirilmektedir. UYAP istatistik verilerine göre 2010 yılında ceza mahkemelerinden verilen yaklaşık 270.000 karar, temyizen Yargıtaya gelmiştir. İcra mahkemelerinden verilen yaklaşık 38.000 karar da itirazen Ağır Ceza Mahkemelerine gelmiştir. Yapılan bu değişiklikle, söz konusu kanun yolu başvurularının önemli bir kısmının önleneceği düşünülmektedir.
6 - Mirasçılık belgesi alınması ile terk eden eşin ortak konuta davet edilmesinin mahkemeye başvurulmadan noterden de yapılabilmesi öngörülmektedir.
1512 sayılı Noterlik Kanununda yapılması öngörülen değişiklikle, çekişmesiz yargı işi niteliğinde bulunan, terk eden eşin ortak konuta davet edilmesine ve mirasçılık belgesi verilmesine ilişkin işlemlerin mahkemeler yanında noterler tarafından da yapılabilmesi imkanı getirilmektedir. Bu şekilde söz konusu hizmetlerin süratli ve verimli bir şekilde yürütülmesi amaçlanmaktadır. UYAP istatistik verilerine göre 2010 yılında terk eden eşin ortak konuta davetiyle ilgili olarak 2.570, mirasçılık belgesi verilmesiyle ilgili olarak ise yaklaşık 445.000 dosya mahkemelere gelmiştir. Yapılan değişiklikle bunların mahkemelere gelmeye gerek kalmaksızın noterden de yapılabilmesi söz konusu olacaktır.
7 - Bakanlıkların ülke çapında olmayan bölgesel alanda uygulanacak düzenleyici işlemlerine karşı yapılacak başvuruların Danıştaya gelmeden ilk derece mahkemesi olarak idare mahkemelerinde görülmesi öngörülmektedir.
2575 sayılı Danıştay Kanununun 24 üncü maddesinde yapılan değişiklikle, Danıştayın iş yükünü azaltmak amacıyla, ilk derece mahkemesi sıfatıyla baktığı bir kısım davalar idarî mahkemelerin görev alanına bırakılmaktadır. Bu kapsamda Bakanlıkların ülke çapında olmayıp, bölgesel bir alanda uygulanacak düzenleyici işlemlerinden doğan davalar (örneğin imar planı uygulamaları) idarî mahkemelerce görülecektir.
8 - İdare mahkemelerince verilen ve temyiz incelemesi için Danıştaya gelen bazı davaların itiraz incelemesinin Bölge İdare Mahkemelerinde yapılarak kesinleştirilmesi öngörülmektedir.
2577 sayılı İdarî Yargılama Usulü Kanununun 45 inci maddesine yapılan değişiklikle, halen temyiz incelemesi için Danıştaya gelen bir kısım davaların, itirazen Bölge İdare Mahkemelerince incelenip kesin olarak karara bağlanması öngörülmektedir. Böylece Danıştayın iş yükünün azaltılması hedeflenmektedir. Bu kapsamda, idare ve vergi mahkemelerinden verilen;
* İlk ve orta öğretim öğrencilerinin kayıt, nakil, ilişik kesme, disiplin ve sınıf geçmeleri ile notlarının tespitine ilişkin işlemlerden
* Yükseköğretim öğrencilerinin kayıt, nakil, öğrencilikle ilişiğinin kesilmesi sonucunu doğuranlar dışında kalan disiplin cezaları, sınıf geçme ve notlarının tespitine ilişkin işlemlerden
* Kamu görevlileri hakkında tesis edilen geçici görevlendirme, vekâleten atama, ikinci görev, görevden uzaklaştırma, yolluk, lojman, izin ve il içi naklen atama işlemlerinden
* Kamu görevlilerinin, görevle ilişiğinin kesilmesi sonucunu doğuranlar dışında kalan disiplin cezalarından
* Taşınmaz mal zilyedliğine yapılan tecavüzlerden kaynaklanan işlemlere ilişkin davalar
* Vakıflar Genel Müdürlüğü ile mazbut ve ve mülhak vakıflara ait taşınmazların tahliye işlemlerinden
* Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sosyal yardım amacıyla bağlanan aylık ve yapılan sosyal yardımlarla ilgili uygulamalardan
* Asker ailesine yardım ile ilgili işlemler hakkında açılacak davalardan
* Karayolları Trafik Kanunu uyarınca valiliklerce, kaymakamlıklarca ve belediyelerce tesis edilecek işlemlerden
* Belediyelerin ulaşım ve toplu taşımaya ilişkin işlemlerinden
* İmar Kanunu ve diğer kanunlar uyarınca tesis edilen mühürleme, durdurma, yıkım kararları ile bunlara ilişkin olarak verilen para cezaları ve bu cezaların tahsili amacıyla tesis edilen işlemlerden
* Tek hâkim tarafından karara bağlanan vergi ve diğer kamu alacaklarının asıllarına bağlı ceza, faiz, gecikme faizi ve Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun bunlar hakkında uygulanmasından
* Konusu ellibin lirayı aşmayan idari işlemler ile bu miktarı aşmayan tazminat istemlerinden
kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verdikleri nihai kararlar ile tek hakimle verilen nihai kararlara, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi, mahkemelerin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine itiraz edilebilecektir.
Bu tür davalar artık Danıştaya gelmeyecektir. Bu davalarla ilgili olarak sağlıklı istatistiki veriler bulunmamakla birlikte, bu değişikliğin Danıştayın iş yükünde önemli bir azalmaya sebep olacağı düşünülmektedir.
9 - Cumhuriyet savcılıkları arasında çıkan yetki uyuşmazlıkları için çözüm mercii getirilmektedir.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda yapılan değişikle, soruşturma aşamasında Cumhuriyet başsavcılıkları arasında çıkan olumsuz yetki uyuşmazlıklarının çözüm mercii belirlenerek soruşturmaların gecikmesi önlenmekte ve yetkisizlik uyuşmazlığından kaynaklanan iş yükü azaltılmaktadır. UYAP istatistik verilerine göre 2010 yılında yaklaşık 35.000 dosyada karşı yetkisizlik kararı verilmiştir.
10 - Ağır ceza mahkemesi başkanlarının itirazen inceledikleri işlerin bir kısmının, ağır ceza mahkemesi üyelerince de karara bağlanabilmesi öngörülmektedir.
Ağır ceza mahkemesi başkanlarının iş yükünün azaltılması amacıyla, “kovuşturmaya yer olmadığına dair karar”lara yapılan itirazların, başkan veya görevlendireceği üye tarafından da karara bağlanabilmesi öngörülmektedir. UYAP istatistik verilerine göre 2010 yılında yaklaşık 32.000 dosya itiraz üzerine sadece ağır ceza mahkemesi başkanları tarafından karara bağlanmıştır.
11 - Ceza mahkemelerince verilen kararlardaki kesinlik sınırı artırılmaktadır.
5271 ve 5320 sayılı Kanunlarda yapılan değişikliklerle, ceza mahkemelerince verilen ve kesin olan hükümlerdeki ikibin Türk Liralık kesinlik sınırı üçbin Türk Lirasına çıkarılmaktadır. Bununla birlikte, bu konudaki Anayasa Mahkemesi kararı dikkate alınarak hapis cezasından çevrilen para cezalarına karşı ise kanun yolları bakımından herhangi bir sınır öngörülmemektedir. UYAP istatistik verilerine göre 2010 yılının adli para cezası miktarı 3.000.-TL’den az olan ve Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda ekim, kasım ve aralık aylarında temyiz edilen dosya sayısı 19.500 civarındadır.
12 - Kabahatler Kanunu uyarınca idari yaptırım kararlarına karşı yapılacak başvurularda son karar merciinin ağır ceza mahkemesi olması yerine asliye ceza mahkemesi olması öngörülmektedir.
İdarelerce verilen idari yaptırım kararlarına karşı sulh ceza mahkemelerine yapılan başvurular üzerine mahkemenin vermiş olduğu son karara karşı itiraz merciinin ağır ceza mahkemesi olması yerine asliye ceza mahkemesi olması öngörülmektedir.
ntvmsnbc
SON VİDEO HABER
Haber Ara