Araştırmalar sigarayı bırakanların ortalama 2 - 5 kg arasında kilo aldığını ve günlük içilen sigara miktarına bağlı olarak alınan kilonun da farklılık gösterdiğini belirtmektedir. Günlük 2 paket sigara içen bireyler, günlük 1 paket sigara içen bireylerden daha fazla kilo almakta ve kilo alımı özellikle sigarayı bırakmayı takip eden ilk 6 aylık süreçte olmaktadır. Peki sigara bırakmakla ağırlık artışı arasındaki nasıl bir ilişki vardır? Sigarayı bırakanlar kilo almaya mahkum mudur? Sigarayı bırakanların kilo almasının nedenleri nelerdir?
Sigarayı bırakmanın ardından kilo alımının temel nedenleri nelerdir?
Enerji dengesizliği: Ağırlık artışlarında temel faktör alınan enerji ile harcanan enerji arasındaki dengesizliktir. Günlük olarak alınması gereken enerji yaşa, cinsiyete, vücut ağırlığına, metabolizmaya ve yapılan egzersiz miktarına göre farklılık göstermekte; ancak temelde harcanan enerji alınan enerjiden fazla olduğu durumlarda kiloda artışlar meydana gelmektedir. 1 kg kaybetmek veya kazanmak için gerekli enerji 7000 kaloridir ve vücudumuza aldığımız her ekstra 7000 kalori kilomuzda 1 kg artışa neden olurken, harcadığımız her 7000 kalori de 1 kg azalma sağlar. Bu durumda alınan ve harcanan enerji arasındaki dengeyi sağlamak ağırlık kontrolüne yardımcı olacaktır.
Metabolizmanın yavaşlaması: Metabolizmamız kalp, beyin ve karaciğer gibi önemli organların normal çalışabilmesi için enerjiye gereksinim duyar ve günlük olarak alınan enerjinin %70'i bu fonksiyonlar için kullanılır. Sigaranın etken maddesi nikotin metabolik hızı artırmakta ve harcanan kalori miktarını artırmaktadır; ancak bu yöntem kalori harcamak için seçilecek son derece sağlıksız bir yöntemdir. Sigara içtikten sonra metabolizma hızlanır, içilen her sigara kalbin dakika 10-20 kez daha fazla vuruş yapmasına neden olur. Sigara içenlerde kalp hastalıklarının yüksek olmasının bir nedeni de aslında budur. Sigara bırakıldığında metabolik hız azalır ve olması gereken sağlıklı seviyeye düşer. Normal seviyeye düşüş birkaç hafta veya birkaç ay sürebilir ve bu esnada daha az kalori harcanıyor olması da kilo alma ihtimalini artırır, ancak hiçbir zaman metabolizmayı hızlandırmak için sigara içmek doğru seçenek değildir.
Beslenme alışkanlıklarının değişmesi: Araştırmalar sigarayı bırakan insanların yemek tüketimlerini artırdıklarını göstermektedir. Sigarayı bırakmanın ardından tat ve koku alma hislerinin normale dönmesi nedeniyle iştahta artışlar meydana gelmekte, yemek alımındaki artışla beraber sevilen ve sevilmeyen besinlerde de değişiklikler olabilmektedir. Özellikle yüksek kalori içeren tatlı ve yağlı besinlere eğilimin arttığı gözlemlenmiştir.
Ağızda birşeyler olması gerektiği hissi: Sigarayı bırakma sonrası ağızda veya elde sürekli birşeyin olmasının özlenmesi sonucunda, ağız ve eller yemek yemekle veya atıştırmakla meşgul edilmeye çalışılır. Sürekli bir şeyler tüketiliyor olması da alınan fazla enerji miktarını artırır.
Yiyeceklerin stres anında kurtarıcı olarak algılanması: Sigara stresi ve sıkıntıyı önlemek, yalnızlığı gidermek, kendini ödüllendirmek, zaman geçirmek ve sosyalleşmek gibi çeşitli amaçlarla kullanılabilmektedir. Sigarayı bırakmanın ardından bütün bunların yerine yemek yemenin veya atıştırmanın koyulması kilo almanın bir diğer nedenidir.
Ağırlık artışı engellenebilir mi?
Sigara kalbe kilo almaktan çok daha fazla zarar verir. Araştırmalar günde bir paket sigara içmenin kalp üzerinde oluşturduğu stresin ancak 45 kg ağırlık artışı sonrası olabileceğini belirtmekte, bu nedenle sigarayı bırakma sonrası kilo artışı olsa dahi bunun hiçbir zaman sigara ile aynı düzeyde olmayacağını vurgulamakta tersine sigarayı bırakmanın kişinin akciğer kanseri ve diğer kanserlere yakalanma riskini, kalp krizine ve inme geçirme riskini azaltacağını göstermektedir.
Sigarayı bırakanların kilosunda artış olması hiçbir zaman bir zorunluluk veya kaçınılamaz bir durum değildir. Kalp hastaları üzerinde yapılan çalışmalar sigarayı bırakmanın ardından beslenme ve yaşam biçimi değişiklikleri ile kilo alımınının engellediğini ortaya koymaktadır. Alınan kalorilerin dengeli bir beslenme programıyla düzenlenmesi ve metabolizmanın uygun egzersiz programıyla hızlandırılması ağırlık kontrolü için en mükemmel yoldur. Özellikle yağlı besinleri kontrollü tüketmek oldukça önemlidir. Çünkü yağlar en fazla enerji veren besin grubudur, 1 g yağ 9 kalori verirken, 1 gram karbonhidrat ve protein 4 kalori verir. Dolayısıyla yağ miktarı azaltılmış besinleri seçerek aynı miktar yemek yemeye devam edilerek aynı kiloda kalınabilir.
Öneriler
l Etiket okuma alışkanlığı kazanıp yiyeceklerin içerisinde farkedilmeden alınan kalorilerin farkına varın
l Besinlerin daha az yağlı olanlarını tam yağlı olanlara tercih edin
l Yemek aralarında atıştırmak için kalorisi düşük besinleri tercih edin
l Sebze ve meyvelerden zengin, yağsız et ve ürünlerini, az yağlı veya yağsız süt ve ürünlerini içeren, kan şekerini dengeleyici tam tahıllı ürünlerin yer aldığı dengeli bir beslenme programını benimseyin
l Şeker ve şekerli besinlerden uzak durarak gereksiz kalori alımını azaltın. Şekerli besin tüketmek istiyorsanız doğal tatlandırıcılar ile yapılmış olanları tercih edin.
l Düzenli egzersiz yaparak kalori harcamanızı artırın, iştahınızı baskılayın, tekrar sigara içme arzunuzun önüne geçin ve stresinizi azaltın.
HABERTÜRK
