Mevzuat boşluğu Dilucu Gümrük Kapısı'nı kaçak mazot hattına dönüştürdü (Özel)

Türkiye ile Nahçivan arasındaki Dilucu Gümrük Kapısı, 'sınır illerinden komşu ülkelere ihracat-ithalatta sağlanan kolaylık' suistimal edilince kaçak mazot hattına dönüştü. Dilucu'ndan bu amaçla geçiş yapmak isteyenlerin başvurdukları yöntemler bir hayli dikkat çekici. Bazı TIR'lar kasasında ihraç malı olarak 'iki adet kamyon lastiği' taşırken, bazıları da '3-4 torba çimento'yu gösteriyor. Bu durum, gerçek ihracatçı firmaları zor durumda bırakıyor. Ortaya çıkan tablonun oluşmasında iki taraf arasındaki akaryakıt fiyat farkı büyük rol oynuyor. Sınırlarda bulunan illerin ticari canlılık kazanmaları için uygulamaya konulan '2008/14451 sayılı Sınır Ticaretinin Düzenlenmesine İlişkin Karar'; söz konusu şehirlerin 'ihtiyaçlarının bir kısmının sınır komşusu ülkelerden ithalat yoluyla daha düşük maliyetle karşılanması'na izin veriyor. Bu çerçevede araç başına 2 bin dolardan az olmamak kaydıyla getirilen kıymet limiti yazısının ancak 4 gün yürürlükte kalması ve sonradan askıya alınması da dikkat çekici bulunuyor. Uygulamanın amacı; sınır illerinden yapılan ihracatının artırılması. Ancak bu çerçevede başlatılan adımlar, Iğdır'a pek olumlu yansımadı. Resmi verilere göre 2008 yılında Nahçivan'a geçiş yapan araç sayısı günlük 595 iken ihracat 53 milyon dolar seviyesindeydi. 2010 yılında ise araç sayısı bin 965'e yükselmesine rağmen ihracat 6 milyon dolara kadar düştü. Sebep ise araçların ihracat için değil, 'sudan bahanelerle' mazot getirmek için Nahçivan'a geçiş yapmaya başlamaları. Iğdır'da litresi 3 lira 50 kuruştan satılan mazotu (motorin) Nahçivan'da 1 lira 4 kuruşa almak mümkün. Dilucu'nun fiziki yapısının günlük 350 araç için uygun. Ancak gümrüğe günlük araç girişi 2 bin üzerinde seyrediyor. Dolayısıyla bu yolla günde ortalama 500 bin litre motorinin Türkiye'ye getirildiği hesaplanıyor. Nahçivan'dan araçlara belli bir kotayla getirilen, ancak şehir içinde kaçak satılan mazotun litresi 2 lira 10 kuruş. Benzinin litresi ise 2 lira 60 kuruştan satılıyor. Usulsüz veya kaçak mazottan konunun tarafları da şikayetçi. Uzayan kuyruklar yüzünden, gümrük memurları, şoförler ve vatandaşlar zaman zaman karşı karşıya geliyor. Adını vermek istemeyen bir gümrük çalışanı, "Kamyonuna yüklediği 1-2 lastikle ihracat yapan şoförler, standart dışı yaptırdıkları depolarla kaçak mazot taşıyor. Bizler de buna müdahale etmeye çalışınca, saldırıyorlar." diye dert yanıyor. Dilucu gümrüğünde ihracat yükü taşıyan araçların kasalarında çok ilginç yüklere de rastlanıyor. Ayrı ayrı kamyonlarda tespit edilen yüklerden bir kaçı şöyle: 3 torba çimento. 100 kilo inşaat demiri. En çok rastlanılan bir başka yöntem de şöyle: Bir ihracat beyannamesi muhteviyatı eşyanın bir araca yüklenerek yurt dışı edilmesi gerekiyor. Ancak ihracat beyannamesi muhteviyatı 300 veya 500 kilo eşya; her araca 1 kap, 1 koli, 1 adet yada 50 kiloya bölünerek katar oluşturuluyor. Beyanname ekine 10 yada 20 araçlık çeki listesi ekleniyor. İddiaya göre bu işi ticarete döken bazıları, beyanname ekine ekledikleri araç başına 80 ila 100 TL arasında ücret alıyor. Örneğin içinde 10 kilo yük olan 15 ton kapasiteli 24 araç, 'ihraç yükünü' boşalttıktan sonra her biri deposu 600 litre mazotla dolu olarak yurda giriş yapıyor. Bazı araçlara sadece bu iş için standart dışı depolar bile ekleniyor. Ancak bu duruma müdahale eden memurlar tartaklanıyor. Benzer bir olay dolayısıyla Iğdır İl Jandarma Komutanlığı'na dilekçe ile başvuran ve yaşadıkları mağduriyeti anlatan memurlar, bu konuyla ilgilenilmediğini ve önlem alınmadığını öne sürüyor. Bazı kamyon şoförleri de gümrükte boş yere bekletilmekten ve işlemlerin uzatılmasından şikayet ediyor. İsminin açıklanmasın istemeyen bir şoför, Sadece gıda maddesi ve mobilya taşıyoruz. Yük ortada. Ama gümrükte çok sıkıntı yaşıyoruz. Uzun uzun kuyruklar oluşuyor. Çok mağdur oluyoruz." siteminde bulunuyor. Nahçican'dan Türkiye'ye geçen Azeriler de gümrükten dert yanıyor. Kendilerinden rüşvet alındığını ileri sürüyorlar. Ancak gümrük görevlileri bu iddiaya karşı çıkıyor. Sınıra yakın bazı köylerde Nahçivan'dan gelenlerin korkutulduğunu ve 'Sizi ihbar ederiz diye' para alındığı tespit ettiklerini, ayrıca kaçak mazot işiyle uğraşan bazı kimselerin gümrüğü tıkamak ve işleri aceleye getirmek için Azerileri kullandıklarını öne sürdü. Nahçivan'dan gelenlerden 'Rüşvet vereceğiz' diye para toplandığını, bu durumu tespit edilip kaymakamlık ve valiliğe bildirdiklerini aktardı. ARADAKİ FİYAT FARKI 3 KATTAN FAZLA Motorin (TL) Benzin (TL) Iğdır 3,50 4,03 Nahçivan 1,04 1,24 ARAÇ SAYISI ARTTI AMA İHRACAT AZALDI YILLAR İHRAÇAT DEĞERLERİ GÜNLÜK ARAÇ SAYISI 2008 53.000.000 USD 595 2009 41.000.000 USD 556 2010 6.000.000 USD 1965