ÇAY TARIMINI KURTARACAK PROJE 'KÖK BUDAMA' PROJESİ -ÇAYÜDAD BAŞKANI MAVİ: 'K

Çay Üreticileri Dayanışma Derneği (ÇAYÜDAD) Başkanı Mustafa Mavi, 2007 yılında çalışmalarına başlanan 'Kök budama' projesinin çay bahçelerinin gençleştirilmesi için yapılabilecek en uygun proje, heyelan riski olan yerlerde ise uygulanabilecek tek alternatif olduğunu söyledi.
Mavi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'de Artvin, Rize, Trabzon, Giresun ve Ordu illerinde 204 bin üretici tarafından, 767 bin dekar alanda çay tarımı yapıldığını belirtti.
Çay tarımı ve ticaretinin Doğu Karadeniz ekonomisinde çok önemli bir yer tuttuğunu ifade eden Mavi, 'Çay tarımı, dengeli gelir dağılımı sağlamakta, istihdam yaratarak bölgesel göçün azalmasında rol oynamaktadır. Ülke ekonomisine ise 300 milyon dolarlık kaynak yaratmakta, 1 milyon insanın ise geçim kaynağını teşkil etmektedir. Bölgede oluşabilecek bir çok sosyal sorunun ortaya çıkmasını engellemektedir' dedi.
Son yıllarda çay bahçelerinin ömrünü tamamlaması ve ürün kaybı nedeniyle alternatif arayışlar yapıldığını kaydeden Mavi, şunları söyledi:
'767 bin dekar çay tarım alanının yüzde 30'u, 50 yaşın üzerinde. Bu çay bahçeleri ekonomik verim yaşını tamamlamış. 1993 yılında başlatılan ve halen sürdürülen budama çalışmasının kaliteli yaş yaprak üretiminde sektöre önemli katkıları olmuştur. Ancak gelinen noktada budamanın da yeteri olmayacağı görülmüş son olarak çaylıkların kökten sökülerek bir yıl bekletilmesi ve ardından yeniden çelikleme yöntemi ile dikilmesi gündeme gelmiştir. ancak bölge arazi yapısının engebeli olması ve yağışların çok olması nedeniyle bu proje heyelan ve toprak kayması riskini artırmaktadır. Ayrıca çayı kökünden sökmek gençleştirmez, bahçeyi öldürür. Çay kökleri toprak kaymalarına karşı biyolojik tahkimattır. Bölgenin sosyo ekonomik yapısını kökünden sarsmamalıyız.'
ÇAYÜDAD olarak 2007 yılında 'Kök Budama Projesi' çalışmalarını başlattıklarını vurgulayan Mavi, şunları kaydetti:
'1939 yılında bizzat Zihni Derin tarafından dikimi yapılmış 72 yıllık çay bahçesinde örnek çalışmamızı başlattık. 2010 yılı sonunda örnek bahçemizde gençleşmeyi sağladığımız gibi ürün kalitesinin de arttığını, projenin yüzde 100 başarıya ulaştığını gördük. Projenin çok yağış alan bölgemizdeki sel, erozyon, toprak kaymaları ve toprağımızın kaybettiği alüvyonu önleyeceğini doğal yapısına kavuşturacak en ideal metot olduğunu tespit ettik. Kök Budama Projesi çay bahçelerinin gençleştirilmesi için yapılabilecek en uygun proje, heyelan riski olan yerlerde ise uygulanabilecek tek alternatiftir. Çalışmalarımız bunun sonucunu doğrulamıştır.'
Projenin 1/20 kök budama yaparak 20 yılda tamamlanabileceğini savunan Mavi, şunları ifade etti:
'Doğu Karadeniz'deki yaşlanmış çay bahçelerimizi 20 yılda gençleştirip doğal yapısına kavuşturabiliriz. Proje aynı zamanda, zahmeti, masrafı ve devlete ekonomik yükü çok daha az bir projedir. Üretici açısında zorluk derecesi, budama ile eşdeğerdir. Budama projesinde uygulanan destekleme, kök budama projesinde de aynı oranda uygulanarak devlete ek bir ekonomik yük getirmemektedir. Ayrıca, 1/7 olan budamanın, kök budama ile 20 yıla çıkacağı düşünüldüğünde devletin aynı parayı 20 yılda ödeyeceği aşikardır. Bu proje, ekonomik, ürünün verimi ve kalitesinin artırılması açısından uygulanabilir en ideal projedir.'
Mavi, proje ile ilgili maliyet raporlarının hazırlandığını, projenin Rizeli ve çay tarımını yakından takip etmesi nedeniyle Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Tarım Bakanlığı, TÜBİTAK, Türkiye Odalar Borsalar Birliği ve ÇAYKUR Genel Müdürlüğüne gönderileceğini sözlerine ekledi.