İSTANBUL'DAKİ İRAN GÖRÜŞMELERİ -İRAN'IN NÜKLEER BAŞMÜZAKERECİSİ CELİLİ: (3) -&

İran Milli Güvenlik Yüksek Kurulu Genel Sekreteri ve Nükleer Başmüzakerecisi Said Celili, ortak bir yol bularak görüşmelerin devam edeceğini ümit ettiklerini söyledi.
Celili, Tahran'ın nükleer programıyla ilgili olarak BM Güvenlik Konseyi daimi üyeleri ve Almanya (5+1) ile İran arasında Türkiye'nin ev sahipliğinde İstanbul'da yapılan yeni tur müzakerelerin ardından basın toplantısı düzenledi.
Bir gazetecinin Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton'ın İran'ın ön koşullar koyduğunu söylediğini anımsatarak, bu ön koşulların ne olduğunu sorması üzerine Celili, "Bu koşulların birincisi milletlerin hakkına saygı duymak, ikincisi milletlerin hakkına karşı çıkmamak. Bunlar ön koşul mudur? Bunlar mantıklı konuşmanın gereğidir" dedi.
Nükleer enerji alanında işbirliği yapabilecekleri konulardan birinin barışçıl nükleer enerjiyi kullanma olabileceğini söyleyen Celili, "Nükleer enerji santrali kurma konusunda işbirliği yapabiliriz. Yakıt alıverişi milletlerin işbirlikleri çerçevesinde yapılabilir ama dediğim gibi, biz milletlerin işbirliğinden bahsediyorsak herşey işbirliğine dayanmalıdır, milletlerin haklarına saygı gösterilmelidir, onlara karşı gelmekten kaçınılmalıdır" diye konuştu.
Celili, Ashton'ın görüşmelerde bulunduğunu söylediği bazı önerilerin ne olduğunun sorulması üzerine, barışçıl nükleer enerji konusunun en temel işbirliği alanı olduğunu belirterek, NPT'de açıklandığı gibi bunun milletlerin hakkı olduğunu kaydetti. Celili, daha önce milletlerin bu hakkına karşı çıkılmışsa bu konuda herşeyi yapmaya hazır olduklarını ifade etti.
Celili, İran'ın "hakkımız" dediği şeyin ne olduğunu soran bir gazeteciye, bu hakkın barışçıl nükleer enerjiye sahip olmak olduğunu söyledi.
Yakıt takası konusunda İran'ın güncelleştirilmiş bir öneriye açık olup olmadığı sorulan Celili, "Ülkeler arasında yakıt takası en önemli işbirliği zeminini oluşturabilir. Bu daha fazla diyaloğun önünü açacaktır" dedi.
Celili, başka bir soru üzerine de görüşmeler sırasında ABD heyeti ile herhangi bir görüşmenin olmadığını söyledi.

-BREZİLYA VE TÜRKİYE'NİN ÇABALARI-

Celili, Brezilya ve Türkiye'nin çabaları anımsatılarak, Türkiye'nin gelecek süreçte herhangi bir rol oynamasını isteyip istemediklerinin sorulması üzerine, uluslararası konularda tüm ülkelerin söz sahibi olması ve karar sürecine dahil edilmesi gerektiğini ifade etti.
Celili, Türkiye ve Brezilya'nın uluslararası arenada çok ciddi girişimlerde bulunabileceklerini ve çok yüksek potansiyele sahip olduklarını gösterdiklerini belirtti.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva'nın 'Tahran Deklarasyonu'nda önemli rol oynadıklarını anımsatan Celili, bağımsız ülkelerin desteğinin önemine değindi.
Bir gazetecinin İngiltere'nin eski Başbakanı Tony Blair'in İran'a karşı güç kullanmak gerekse de harekete geçilmesi gerektiğini söylediğini anımsatarak askeri bir harekat bekleyip beklemediklerini sorması üzerine Celili, "Blair şu anda yargıda olan işten bir kurtulsun ondan sonra" dedi.
Celili, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bazı insanlar milletlerin haklarını görmezden gelerek bazı girişimlerde bulunuyorlar. Bu girişimlerin sonucunda binlerce insan ölüyor. Kimse bunu neden diye onlara sormuyor. Tony Blair cenapları sadece İngiltere'de değil, uluslararası arenada da yargılanmalı. Irak'a girmişler, yüzbinlerce insanın ölümüne sebep olmuştur ama kimse onları bugün sormuyor. BM Güvenlik Konseyi bunu yapsa bile veto ediyorlar hemen bu konuda bir şey yapamıyor. Uluslararası ilişkiler adil olmalı, tüm milletlerin hakkına saygılı olmalıdır."
Başka bir soru üzerine, BM Güvenlik Konseyi'nin aldığı kararlarda İranlı iki nükleer uzmanı bilimadamının isminin geçtiğini, daha sonra teröristlerin bu bilimadamlarına saldırı düzenlediklerini söyleyen Celili, bu konuda Güvenlik Konseyi'nin uluslararası topluma cevap vermesi gerektiğini dile getirdi.
İran'a yönelik siber saldırılara da değinen Celili, "İran, NPT'nin üyesidir. Tüm faaliyetleri UAEK denetimi altında yapılıyor. Bunlar hangi hakla bunları yapıyorlar?" dedi.
"Ashton sizi mantıklı bulduğu halde niye sizinle anlaşamadı?" şeklinde bir soru üzerine Celili, İran'ın mantıklı olduğunu söylediyse Ashton'a teşekkür etti.
Diyaloğun başarılı olması için ortak bir mantığa dayalı olması gerektiğini ifade eden Celili, Ashton'ın çoğu zaman kendilerinin görüşlerine katıldığını kaydetti.
Celili, "Uluslararası arenada, BM'de tüm görüşmeler ortak mantık, karşılıklı haklara saygı duymak çerçevesinde olmalıdır" diye konuştu.
Said Celili, bir sonraki görüşmelerin nerede yapılacağının sorulması üzerine, "Eminim ki ortak bir yol bularak görüşmeler tekrar devam eder. Biz de devam edeceğini ümit ediyoruz" dedi.
Başmüzakerecisi Celili, görüşmelerin bir fırsat olduğunu belirterek, bu fırsatı değerlendirmek, her zaman diyaloğa ve işbirliğine açık, ortak mantık üzerine bir tavır aldıklarını dile getirdi.

-DAVUTOĞLU'NUN YAPICI VE OLUMLU ÇABALARI-

Cenevre ve İstanbul görüşmelerini değerlendirmesi ve İstanbul görüşmelerinde Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun yaklaşımının sorulması üzerine Celili, Davutoğlu'nun yapıcı ve olumlu tüm çabalarına çok teşekkür ettiğini söyledi.
Tahran görüşmelerinde de Davutoğlu'nun rolünün çok etkili ve belirgin olduğunu söyleyen Celili, "Buradaki görüşmelerde de çok aktif ve yapıcı bir etkisi vardı. Davutoğlu da aynen bizim gibi ortak bir mantıktan, ortak bir zeminde buluşmamızı istiyordu. Kendisine teşekkür ediyorum" şeklinde konuştu.
Ashton'ın "UAEK'nin İran'ın nükleer programını barışçıl amaçlarla kullanıp kullanmadığı konusunu teyit etmediğini" söylediğini anımsatan bir gazeteciye Celili, ajansın başkanının 25 kez İran'ın nükleer faaliyetlerinin barışçıl olduğunu söylediğine işaret etti.
Celili, İran ve ABD heyetinin görüştüğünün belirtildiğinin anımsatılması üzerine, "Bizim hiçbir görüşmemiz olmamıştır. İran ve ABD arasında 30 yıldan fazladır güvensizlik duvarı var. ABD, İran halkına karşı 30 yıl içinde İran'daki demokrasiyi engellemek için yaptığı şeyleri herşeyden önce bir kenara bırakmalı" diye konuştu.
Celili, görüşmelerde ortak mantık oluşmasının ihtimali olup olmadığının sorulması üzerine, insanların hukukuna saygının herkes tarafından kabul edilmesi gerektiğini, bunun somut adımlarını görmek istediklerini söyledi.