İlaç reklamını kim niçin serbest bıraktı?

Bir de reçeteli olanı var ki, nereden bakarsanız bakın ilaç sektörü, çok iyi denetlenmesi gereken, fakat iyi denetlenemeyen, bu yüzden bir taraftan insan sağlığını tehdit ederken, diğer taraftan birçok oyuna açık bir durumda olan bir sektör. 

Bu bilinmeyen bir şey değil, fakat kimse bu olayın üzerine gitmez. İnsan sağlığıyla ilgili olduğu için konu fazlasıyla hassastır. İlaç pazarında her türlü oyunu oynayıp daha çok kar yapmaya çalışanlar, “biz insan sağlığı için mücadele ediyoruz,” kalkanı ile bir dokunulmazlık kisvesine bürünmüşlerdir. Olayların üzerine biraz gittiğinizde, karşınızda kendilerine yönelik en ufak bir eleştiriye tahammülü olmayan, sizi hemen susturmaya hazır güçleri bulursunuz. Bu yüzden bu konulara değinenler, ileri sürdükleri iddialarda çok sayıda kaynak ve referans göstermek zorundadır. 
İnsan sağlığını tehdit eden yalnız iyi denetlenmeyen ilaç piyasası değildir. Gıda piyasası, kimya sektörü, GDO’lu gıda ve tohum üreten biyoteknoloji sektörü ile bunlara bağlı sektörlerin denetimsizliği de insan ve çevre sağlığı için büyük tehdit oluşturmaktadır. 

Çevremiz her gün hızlı bir şekilde yeni kimyasallarla kuşatılıyor. Bu kimyasallar bizi ve çevreyi zehirleyen en başlı etkenler. Bu kimyasalların çoğu da 1950’lerden sonra ortaya çıktı. II. Dünya Savaşı’ndan bu yana 80 bini aşkın yeni kimyasal geliştirildi. Bugün 100 bin değişik kimyasalın tam olarak denetimi artık mümkün değil. Avrupa Birliği Komisyonu, bu piyasadaki yeni kimyasalların yüzde 99’unun çevre ve insan sağlığına olan zararlarının detaylı bir şekilde incelenmediğini geçtiğimiz yıllarda itiraf etti.1 

Bugün, gıdalarda kullanılan 6 bin civarında katkı maddesi vardır. İnsanlar işlenmiş gıda ve ilaçların içeriği ve yan etkileri konusunda fazla bilgi sahibi değildir. 2007 ve 2009 yılında, Amerikalıların gıda güvenliği konusunda ne kadar bilinçli olduğuna dair yapılan araştırma (NDP Food Safety Monitor) sonuçlarına göre, halkın yalnız yüzde 29’unun gıda güvenliği konusunda çok duyarlı olduğu ortaya çıkmıştır.2

İNSANLAR SİLAHLI TERÖRDEN DEĞİL ADALETSİZ GELİR DAĞILIMI VE GIDA- İLAÇ TERÖRÜNDEN HAYATINI KAYBEDİYOR

Amerika’da hazır gıda üreticilerin ürünleri, kişi başına ortalama 3900 kalori tüketilmesine neden olmaktadırlar. Aslında bu oran bir Amerikalı’nın bir günde ihtiyacı olan kalorinin iki misline tekabül eder.3 Bu durum neredeyse şehir yaşamı içindeki herkesi kapsamaktadır. Gıda zehirlenmesi de işin cabasıdır. Bu konudaki istatistiklerin en iyi tutulduğu yer ABD olduğu için istatistiki örneklerimizi genelde buradan vereceğiz. 300 milyon nüfuslu Amerika’da her sene 75–76 milyon kişi gıda zehirlenmesine maruz kalmaktadır. Bunun yanında yalnız reçeteli ilaçlardan Amerika’da senede hayatını kaybedenlerin sayısı 100 binin üzerinde, ilaçların yan etkilerinden tekrar hastalananların sayısı da 2 milyondan fazladır.4 Bu ismi konulmamış gizli bir terördür.

11 Eylül olayını ve savaşta hayatını kaybeden askerler hariç Amerika’da ve Avrupa’da sivil halktan senede 100 kişi bile silahlı terörden hayatını kaybetmemektedir. Batı Avrupa’da 18 ülke üzerinde yapılan ve 2007 yılında yayınlanan bir araştırmaya göre, 1950 ile 2004 yılları arasındaki 54 yıl içinde tespit edilen toplam terör olayı 11,245 olarak hesaplanmıştır.5 

Bunun yanında gelir dağılımı bozukluğundan dolayı, dünyada her sene 6 milyondan fazla çocuk açlıktan hayatını kaybediyor.6 

İşte gıdayla ilgili bu ölümler ismi konulmayan, üstü örtülü bir terördür. Dünyada çocukların ölüm rakamlarına AIDS, sıtma, tüberküloz (verem) gibi bulaşıcı hastalıklardan kaynaklanan ölümleri de katarsanız bu rakam yaklaşık 10 milyona yükselir.7 Bu ölümlerin büyük bir kısmı fakir Afrika kıtasında olmaktadır.8 

İşlenmiş gıdalar ve bunlara konan katkı maddeleri başlı başına bir sorundur. İngitere’de University College London’ın yaptığı araştırma, British Journal of Psychiatry adlı medikal dergide Kasım 2009’da yayımlandı. Bu araştırma, işlenmiş gıdaların yalnız fiziksel olarak değil psikolojik olarak da insan sağlığını bozduğunu ortaya koymuştur. 
2008 yılında dünyada büyük bir finansal kriz ve işsizlik yaşanırken büyük gıda, biyoteknoloji ve ilaç firmaları kârlarını arttırmışlardı. 2008’de dünya genelinde ilaç satışları artarak 700 milyar doları bulmuştu.9 

ABD ilaç pazarı 310 milyar dolardır. Bundan dolayı ilaç firmalarının ilk hedeflediği pazar Amerika pazarıdır.

İLAÇ FİRMALARI VE İLAÇLAR NE KADAR GÜVENLİ

Maalesef bu büyük paralar kazanılan global olarak tekelleşmiş sektörde insan sağlığını hiçe sayarak çok büyük oyunlar dönmektedir. Aralık 2009’da yayınlanan bir araştırmaya göre10 yalnız ABD’de ilaç firmaları, 2008 yılında doktorlara verilen bedava ilaç numuneleri hariç, ilaç promosyonları için 20,5 milyar dolar harcamışlardı. Bu örnek bu sektörde dönen oyunların yalnız bir parçasıdır. Hasatlıkları yaratan oldukça fazla neden vardır fakat bunun nedenlerinden biri de ilaç firmalarının aşırı kar ve para kazanma hırsı ve ilaç pazarlama politikalarıdır.11 İlaç firmalarının doktorları çıkar ilişkileri içine itmesi sağlık sektörüne olan güveni zedelemektedir. 

ABD Georgetown Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde görevli Dr.Adriane Fugh-Berman, ilaç firmalarının nasıl doktorların çoğunun bağımsızlıklarını ellerinden alıp onları kendi maaşlı memurları gibi yönlendirdiklerini belirttikten sonra şöyle demişti: ‘Doktorlar artık ilaç firmalarının kucağında oturan fino köpekleri olmamalı’12 

Tabii bu yorum her doktor için geçerli değil. Dünyada sağlık sektöründe, yüz milyarlarca doları bulan inanılmaz boyutta yolsuzluklar vardır.13Dünya sağlık sektöründeki yolsuzlukların boyutu devletlerin ekonomilerini sarsacak, bütün dünyada halkın sağlığını olumsuz şekilde etkileyecek boyutlara ulaşmıştır.

3-4 Eylül 2009’da medyaya, dünyanın en büyük ilaç firması Pfizer’in, ABD’de kanunları ihlal ederek ilaç satışı ve promosyonundan, 2,3 milyar dolar para cezası ödemeye mahkûm olduğu yansıdı. 

Merck&Co. ilaç firması, birçok insanın kalp hastalığına bağlı olarak ölümüne neden olan ve 1999’dan itibaren Amerika’da senelik satışı 2,5 milyar dolara ulaşan Vioxx ağrı dindirici ilacından dolayı 60 binden fazla kişi tarafından mahkemeye verilmişti. Firma Eylül 2004’te ilacı piyasadan çekmiş ve uzun süren karşılıklı görüşmelerden sonra mahkeme sonuca bağlanmıştı. Kasım 2007’de Merck 4.85 milyar dolar ödemeyi kabul etmişti.14 Bu konuda örnekler, bir kitap dolduracak kadar çoktur.15 

Berlin merkezli, uluslararası şeffaflık konusunda araştırma yapan bir kuruluşun (Transparency International) araştırmasını kaynak alan WHO’nun raporuna göre; dünyada sağlık sektörünün tedavi için yaptığı harcamaların yüzde 10-yüzde 25 arası manipülasyon, rüşvet gibi çeşitli yollarla boşa harcanıyor.16 Saygın medikal dergilerde yeni ilaçlar konusunda yazan, ilaç firmaları tarafından satın alınmış uzmanlar da ilaç sektöründe dönen rezalette büyük rol oynuyorlar.17

İNSANLIK ÜZERİNDE OYNANAN MİLYAR DOLARLIK İLAÇ OYUNLARI

Yeni bir ilacın piyasaya çıkartılana kadar araştırma geliştirme ve diğer masrafları ile beraber Amerika’da 800 milyon dolara kadar çıkabildiği söylenmektedir.18 İlaç firmaları yeni bir ilacı çok büyük paralara mal ettiklerinden, bunları bir an evvel piyasaya sürmek isterler.19 Bu böyle olunca ilacın yan tesirleri, yeniden hasta olmalar ve ölümler, skandallar arka arkaya gelir. Yeni çıkan ilaçların 6 tanesinden 5 tanesinin bir faydası olmadığı ileri sürülmektedir.20 Bu, gerçekten de sömürünün boyutunu ve korkunçluğunu göstermede sanırım yeterli. New Jersey’den ABD’li Prof Donald Light, yazdığı makalede21 bu görüşü destekleyerek kolesterol düşüren Statin kaynaklı çeşitli ilaçların faydasından çok zararı olduğunu belirtir. Bu konuda araştırma yapan Shane Ellison söyle yazar:“Hekimler, ilaç üreticileri ve beslenmeye destek hapları satan firmalar, kolesterolün vücudumuza düşman olduğuna inanmamızı sağlayarak milyarlarca dolar para kazanmışlardır. Dünyadaki en saygın sağlık uzmanlarından bazılarının tıp ahlakı sakatlanmış durumdadır.”22 

Kolesterol ilaçlarının faydasından çok zararı çok yaygın şekilde dile getirilmektedir.23 Bugün Amerika’da 36 milyon24 kişi kolesterol düşürücü ilaçlar almakta ve bu sayı her geçen gün artmaktadır. Kolesterol ilaçlarının 2006 yılında satışı 22 milyar dolarken,25 bugün bu rakam 25 milyar doları geçmiştir.26 Yalnız bir tür ilacın pazarı bu kadar büyük olursa bu kârlı pazarın önüne hiçbir engel çıkması istenmez. Bundan dolayı bu konuda gerçekleri söyleyenler hemen susturulur ve bu kârlı pazarı ellerinde tutanların hakimiyetinden dolayı dünyada gıdaları ve ilaçları denetlemekle yükümlü kurumların güvenirliği ve bağımsızlığı oldukça münakaşalıdır. Bunların en başında Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) gelir. FDA büyük ilaç ve gıda firmalarının etkisi altındadır.27 

FDA’nın 2008’de onayladığı hastalara ABD’de ayda 8 bin dolara mal olan kadınların göğüs kanserinde en çok kullanılan ‘Avastin’ kanser ilacının, yüksek tansiyon, iç kanama, kalp krizi, beyinde şişme, iç organlarda tahribat yaptığı anlaşıldı. Kısaca zararı faydasından çok olduğu FDA onayından iki sene sonra ortaya çıktı.28 Piyasalardaki diğer bir çok ilacın verdiği zararları bahsetmeye yerimiz müsait değil. İnsanlar kolesterol, yüksek tansiyon, şeker gibi bazı hastalıklarda ömür boyu ilaç almaya mahkûm ediliyor. Bırakın insanların aldığı aşırı antibiyotikleri, hayvanlara yem içinde verilen antibiyotiklerin bile dolaylı yoldan insan sağlığına çok büyük olumsuz etkileri henüz yeni ortaya çıkmaktadır.29 Piyasada ürerilen antibiyotiklerin yüzde 70’i ziraat sektöründe kullanılıyor.30Hayvanlar için kullanılan antibiyotik pazarı çok büyük. Antibiyotiğe dirençli, Campylobacter, ESML (Extended Spectrum Beta Lactamase) gibi bakteriler, insanda gıda zehirlenmelerine ve ölümlere neden oluyor. Bir de devamlı almaya mahkûm olduğunuz ilaçlarla beraber alındığında kombine etkilerinin insanlara verdiği zararların ne düzeyde olduğu henüz tam aydınlanmamış bir konudur.

YENİ NESİL SENSÖRLÜ-ÇİPLİ İLAÇLAR YOLUYLA İNSANLARI KONTROL

İsviçe merkezli Novartis ilaç firması; sensörlü, çipli çok ufak ilaçlar üretti (sensor based drugs). Şimdilik bunlar deneme aşamasında. Novartis, 2012 yılı ortalarına kadar bunları onaylatıp piyasaya sürmeyi planlıyor. Bu sensörlü akıllı ilaçlar bir silikon ve metal karışımından yapılmış. Mide asidi ile aktive oluyor ve vücudunuzdaki belli aktiviteleri erken uyarı sistemi gibi kablosuz haberleşme veya bluetooth sistemi yardımıyla doktorun bilgisayarına veya telefonuna aktarıyor. Şirket bu ilaca hali hazırda 24 milyon dolar harcadı.31 Başka firmalar da bu ilaç üzerinde çalışıyor.

Bu tip ilaç, hali hazırda organ nakli hastalarında kullanılıyor. İlaç vücudun yeni organa karşı uyumunu denetleyip doktora bildiriyor. Bu çipli, sensörlü ilaçlar çok büyük medikal devrim, buluş ve hastalıkların erken teşhisinde kolaylık gibi görünüyorsa da, bu uygulamanın yaratacağı tehlikeleri de göz önünde bulundurmak gerekiyor.

Çipler 1960-70’lerden beri piyasada, fakat son yıllarda çok geliştirilip boyutları 5 mikro milimetreye kadar düşürüldü (saç kılı 50 mikro milimetre). Yeni çipler kıldan ince olduğu için aşı ile çocuklara bile enjekte edilebiliyorlar.

Pentagon, sözde sağlık durumlarını uzaktan kontrol edebilmek için ABD askerlerine mikroçip koymak için Clemston Üniversitesi, Bioelektrik Biosensör Bioçip Merkezi’ne 1.6 milyar dolarlık son sistem çip ısmarladı.32Böylece askerler bir robot gibi rahatlıkla uzaktan kontrol edip yönlendirilebilecekler.

Yakında çipli ilaçlar veya vücuda konulan çipler, herkesin bir kimliği yerine geçecek, herkes böylece kontrol altında tutulacak, çip takılmayı ret edenlere sağlık sigortası yapılmayacak, bankada hesap açılmayacak. Ödemeler bile deri altına konulmuş çiplerle olacak. İngiltere’de bu konuda bir reklam var, şimdiden bilinçaltına işlenen mesajlarla (subliminary messages) halkı hazırlıyorlar 

Çip üretimi stratejik bir sektör olduğundan Batı’da fabrikalar kapanırken, çip üreten dünya devi ’İntel’ ABD’de (Arizona, Oregon) yeni nesil çip üretimi için 8 milyar dolarlık yatırım yapacağını açıkladı.33 Yavaş yavaş kontrol bir tek merkezin eline geçiyor. Adamlar sizi uzaktan kontrol edilebilen birer robota çevirecek bütün alt yapıyı hazırlamış durumda. Bunu yapamazsa Deng Hummalı GDO’lu sivrisinekleri hazır bekliyor. Bunu da yapamazsa geliştirilmiş bir grip virüsü yollar. 
Biz ne yapıyoruz? Ne yaptığımızı bir bilsek‼ Devamlı din iman sömürüsü, bol demogoji ve duyguları okşayan ucuz halk popülizmi yapmayı çok iyi beceriyoruz. Yakın gelecekte bilimin teknolojinin gerisinde kalmış toplumların halinin daha kötü duruma düşeceği, bu ülkeyi yönetenlerin ve halkın çoğunluğunun bilgisi ve ilgisi dahilinde değil.

Kaynaklar
1 Geoffrey Lean, It’s Offical: Man really are the weaker sex, The Independent, 07.12.2008
2 Most American not too Concerned About Food Safety, Food Business News, 02.09.2009
3 Marion Nestle, David Ludwig, Can The Food Industry Play A Constructive Role in The Obesity Epidemic? Journal of the American Medical Association/JAMA, 15. Ekim, 2008; 300(15):1808-1811
4 Lazarou J. Pomeranz BH, Corey PN: Incidence of adverse drug reactions in hospitilized patients. The Journal of the American Medical Association (JAMA) 1998;279:1200
C. Kalb, When Drugs Do Harm, Newsweek 27.04.1998
Robert I. Bender, Prescription Drugs are the 4th Leading Cause of Death 29.09.2008 www.hollywoodtoday.net
5 Jan Oskar Engene, Five Decedaes of Terrorism in Europe, Journal of Peace Research, 2007, Vol. 44, No.1 s.109-121, Sage Journal Online, www.jpr.sagepub.com 
6 Black, Robert, Morris, Saul, & Jennifer Bryce. “Where and Why Are 10 Million Children Dying Every Year?" The Lancet 361:2226-2234. 2003.
7 State of the World's Children 2008--Child Survival. UNICEF. Ocak 2008
Young child survival and development,UNICEF, http://www.unicef.org/childsurvival/index.html
8 Child Survival and Health, http://www.childinfo.org/mortality.html
State of the World’s Children, 2008, UNICEF
9 Avery Johnson, Drug Firms See Poorer Nations as Sales Cure, The Wall Street Journal, 07.07.2009 
10 Jacob Goldstein, How the Drug Industry Spends $20 Billion a Year On Marketing, The Wall Street Journal, 03.12.2009
11 R. Moynihan, I. Heath I, D. Henry. Selling sickness: the pharmaceutical industry and disease mongering. British Medical Journal. 2002;324:886-891.
L. Payer. Disease-Mongers: How Doctors, Drug Companies, and Insurers Are Making You Feel Sick. New York, NY: Wiley & Sons; 1992
Dr. Larry Dossey, Creating Disease: Big Pharma and Disease Mongering The Huffington Post, 18.06.2010 
12 Adriane Fugh-Berman, Doctors must not be lapdogs to drug firms, British Medical Journal (BMJ), 333:1027, 11 Kasım 2006 
13 Stephanie Kirchgaessner , US probes corruption in big pharma, Financial Times, 12.08.2010
Thalif Denn, Corruption in Pharmaceutical Industry Kills 11.12.2006 www.aegis.com 
14 Settlement limits insurers claims in Vioxx deal, Associated Press, The New York Times,22.01.2009 4850000000 dolar Settlement Involving Pharmaceutical Vioxx, 05.09.2007 www.beasleyallen.com/news/vioxx 
15 İsmail Tokalak, Dünyada Gıda ve İlaç Terörü (İstanbul, Gülerboy Yay. 2010) 
16 Transparency International, Global Corruption Report, www.transparency.org 
Marcia Angell, The Truth About Drug Companies" (2004)
17 Antony Barnett, How drug firms hoodwink medical journals. Pharmaceutical giants hire ghost writers to produce articles then put doctor’s names on them, The Observer, 07.12.2003
Richard Smith, The Trouble With Medical Journals, 2004,
18 Joseph A. DiMasi, Ronald W. Hansen, Henry G. Grabowski, The Price of İnnovation: new estimates of drug development costs, Journal of Health Economics (USA, 2003) s.1 http://www.cptech.org/ip/health/econ/dimasi2003pdf 
Merril Goozner, $ 800 Million Pill: The Truth Behind The Cost of New Drugs (California: University of California Press, 2004)
19 Martha Rosenberg, Dangerous Drugs Big Pharma Shoves Down Our Throats; In the pharmaceutical industry’s rush to get drugs to market, safety usually comes last. And the public suffers, www.alternet.org 09.11.2010
20 Stephen Adams, Five out of six new prescription drugs don't work, doctor claims, The Telegraph, 17.08.2010
21 American Sociological Association (ASA) 17.08.2010 
22 Shane Ellison, Bir Masalmış Kolestrol, Çeviri. Arzu Aygen (İstanbul: Hayykitap 2007) s.17
Shane Ellison, Hidden Truth About Cholesterol- Lowering Drugs (USA: Health Myths Exposed Publ. 2006)
23 Ray Moynihan, Selling Sickness: How the World’s Biggest Pharmaceutical Companies Are Turning us All Into Patients (New York: Nation Books, 2006)
Uffe Ranskov, The Cholesterol Myths: Exposing the Fallacy That Saturated Fat and Cholesterol Cause Heart Disease, (USA: New Trends Pub. Inc, 2002)
Anthony Colpo, The Great Cholesterol Con (USA: Lulu Pub. 2006)
Karl Loren, High Cholestrol Causes Heart Desase? Truth Revealed, www.oralchelation.net
24 Ray Moynihan, Selling Sickness: How the World’s Biggest Pharmaceutical Companies Are Turning us All Into Patients (New York: Nation Books, 2006) s.3 www.healthy.net Statin: Too Many People Are Taking Them 11.02.2007, The Lancet 2007 369:268-9
25 Stephanie Saul, Maker of Lipitor Digs in the Fight Generic Rival, The New York Times, 03.11.2007
26 Ray Moynihan, Selling Sickness: How the World’s Biggest Pharmaceutical Companies Are Turning us All Into Patients (New York: Nation Books, 2006) s.1
27 Mike Adams, FDA Tyranny to become law, 12.07.2007, www.naturalnews.com 
Byron Richards, FDA Collaboration with Big Pharma Rises Eyebrows, 17.01.2008 www.naturalnews.com 
28 Cancer Epidemiology, Biomarkers and Prevention December 2. Aralık. 2010
CNN News, 16. 12. 2010 
29 Antibiotic Resistance—An Emerging Public Health Crisis http://www.keepantibioticsworking.com/new/resources_library.cfm?refID=36366 
Witte W. Medical consequences of antibiotic use in agriculture. Science 1998;279: 996 -997.
White DG, Zhao S, Sudler R, et al. The isolation of antibiotic-resistant salmonella from retail ground meats. N Engl J Med 2001;345: 1147 -1154.[
30 Western Journal of Medicine January 2002;176:9-11
31 Ben Hirschler, Look out, your medicine is watching you, Reuters Press,08.11.2010 
32 Adam Thomas, Pentagon to implant microchips in soldier’s brains, www.pressecs.com 30.07.2007
33 Patrick Darling, Intlel Announces Multi- Billion Dollar Investment.. www.intel.com 20.10.2010