Haber Merkezi / TİMETURK
Dünya basını ABD Başkanı Barack Obama'nın İsrail’i artık Filistin topraklarında yerleşim birimleri kurmaktan vazgeçirmeye çalışmayacağını açıklamasını yorumluyor.
Almanya'nın Münih şehrinde yayımlanan Süddeutsche Zeitung Barack Obama’nın açıklamasını konu alan yorumunda şu satırlara yer verdi:
“Bu başkan ne ümitler vermiş, neler neler vaat etmişti. Dünya barışa, Filistinliler devletlerine, İsrail güvenliğe kavuşacaktı. Obama Nobel ödülü avansıyla bundan daha üç ay önce, bir yıl zarfında İsrail ile Filistinliler arasında imzalanacak tarihi antlaşmayla noktalanacağını duyurduğu Ortadoğu’daki barış arayışının yeni turunu açmıştı. Ardından ortalığı sessizlik bürüdü. Ve sonunda Washington’dan cılız bir ses yükseldi. Amerikan yönetimi artık İsrail’i Filistin topraklarına yerleşmekten vazgeçirmeye çalışmayacaktı. Bu, barış sürecinin sona ermesi ve dünyanın en güçlü liderinin Filistin topraklarına göz diken bir avuç yerleşimci karşısında dize gelmesi, demektir.”
Der Neue Tag gazetesinin Ortadoğu’ya ayırdığı yorumda Filistinlilerin son umudunun Birleşmiş Milletlerin iradesi olabileceği dile getiriliyor:
“Son gelişmeler mutlaka barışın sona ereceği anlamına gelmemeli. Çünkü Filistinliler çoktan yeni bir strateji izliyorlar. Devlet olarak resmen tanınmayı deniyorlar. İsrail’in çoktandır çekindiği gibi, bu stratejilerine Kosova’yı örnek alıyorlar. Filistin devleti Birleşmiş Milletlerde yeterli desteği bulduğu takdirde İsrail’in doğal müttefiki ABD bile bu süreci durduramayacaktır.”
'ABD dolaylı görüşmelere odaklanacak'
Financial Times, Amerikan Yönetimi'nin Yahudi yerleşimi inşaatları konusunda İsrail'i ikna çabalarından vazgeçtiğini açıklamasıyla Orta Doğu barış sürecinin iyice belirsizliğe girdiğini yazıyor. Gazeteye göre, Obama yönetimi, şimdi dolaylı görüşmeler için zemin yoklamaya başladı.
"Dolaylı görüşmelerin güvenlik ve sınırlar gibi daha uzlaşılabilir konulara odaklanabileceği, bu alanlarda sağlanacak bir uzlaşmanın Doğu Kudüs ve mültecilerin geri dönüşü gibi daha zorlu başlıklarda çözüme yardımcı olacağı düşünülüyor. Ancak Filistin Yönetimi Başkanı'nın bir danışmanı, Amerikan yönetimi desteğinde yapılan geleneksel formattaki ikili görüşmelerin artık söz konusu olmadığını söylüyor. Mahmud Abbas'ın danışmanı Filistin yönetiminin bundan böyle diğer ülkeleri Brezilya ve Arjantin gibi, 1967 sınırları içindeki bağımsız Filistin devletini tanımaya ikna etmeye odaklanacağını belirtiyor. Filistin Yönetimi, bu çabalara paralel olarak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nden de Filistin devletini tanımasını isteyecek." diyor Financial Times.
Radikal gazetesinden Fehim Taştekin ise "Taşıma Suyla Barış" adlı bugünkü makalesinde konuyla ilgili şunlara yer verdi;
ABD’de başkan seçilince selefinin açtığı iki cephenin başkomutanı oluveren Barack Obama, Nobel Barış Ödülü’nün hakkını verebilmek için Ortadoğu’da taşları oynatmaya kendini mecbur hissetti. Başarısızlığa mahkûm olan yeni süreci, 2 Eylül’de Filistin lideri Mahmud Abbas ile İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’yu New York’ta buluşturarak başlatmıştı. Olmayacak bir dua için ‘Âmin’ denilmişti.
Bu süreç İsrail’in 26 Eylül’de süresi dolan yerleşimlerle ilgili 10 aylık moratoryumu yenileme sözü vermemesine rağmen başlamıştı. Doğu Kudüs’ü kapsamayan, Batı Şeria’da da sadece yeni yerleşim ihalesine çıkılmamasını öngören moratoryumda beklenen uzatma olmayınca Abbas masaya dönmeyeceğini belirtip ABD’yi kilidi açmaya davet etmişti.
Tel Aviv’in avuçlarını ovuşturarak keyfini çıkardığı WikiLeaks sızıntılarıyla Obama’yı afakanların bastığı ve Amerikan yönetiminin diplomatik olarak en zayıf olduğu bir dönemde Washington, İsrail’i 3 aylık yeni bir moratoryuma ikna çabalarından vazgeçti. Obama üç aylık bir moratoryumun çetrefilli meselelerin çözümü için işe yaramayacağını, üç ay sonra yeni bir üç ay için bir üç ay daha harcamak zorunda kalacağını anladı. İsrail sağı bunu kendileri için zafer, Obama için hezimet olarak algılasa da bu başarısızlığın farklı bir taktikle tersine çevrilme ihtimali yok değil.
Abbas, Filistin devletinin tanınması yönünde uluslararası kampanya başlatmak dahil 5–6 tek taraflı adımdan bahsediyor. 1967 sınırları üzerinden Filistin devletinin kurulmasına karşı İsrail’in meşruiyetini tanıma teklifini sunmuş Arap Birliği de yeni adımları destekliyor. Abbas bunun lobisini yapmak için iki gün önce Ankara’daydı ve Türk hükümetinin tam desteğini cebine koyarak Atina’ya geçti. Türkiye zaten Yaser Arafat’ın 1988’de ilan ettiği Filistin devletini tanımıştı. Hafta sonu Brezilya ve Arjantin 1967 sınırları üzerinden Filistin devletini resmen tanıyarak yeni sürecin ilk oyuncuları oldu. Sırada Uruguay var. Halkanın genişlemesi İsrail’in manevra alanını daraltabilir ve Obama’nın Yahudi lobisinin bileklerine geçirdiği kelepçelerden kurtulmasına yarayabilir. Böylece Tel Aviv sürdürülebilir bir müzakere için masaya dönmeye mecbur edilebilir.
Ancak Filistin devletinin tek taraflı tanınması sürecinin başarısı, BM Güvenlik Konseyi’nin desteğine bağlı. Orada anahtar ABD’nin elinde ve hiç kimse İsrail’e rağmen o kilidin açılabileceğini ummuyor. İsrail, Filistin’in müstakbel başkenti Doğu Kudüs’ü parsellemiş, yüzde 59’unu tamamen, yüzde 24’ünü kısmen kontrol altında tuttuğu Batı Şeria’da yeni yerleşimlerle işgal ettiği toprak miktarını yüzde 42’ye çıkarmış durumda. Amaç zamana oynayıp pazarlığın çıtasını bu fiili duruma yükseltmek.
Sonuç olarak İsrail’in, devletin Yahudi karakterini bozmayacak şekilde maksimum toprak genişlemesine ulaşıncaya ve Filistinlilere “Doğu Kudüs’ten vazgeçtik” dedirttirinceye dek nihai barış istemediği aşikâr. Beri tarafta Filistin tarafının tek taraflı adımları da Filistinliler arasında fazla meşruiyeti kalmamış Abbas’ın sahnede kalabilmek için oynayabileceği son oyun.
