ABD mahkemesinin 'Libananco Uzanlar'ın paravan şirketidir' kararıyla 20 milyar dolarlık tahkim davasında köşeye sıkışan Kaçak Uzan Ailesi'nden 'çıldırdı' denilecek son dakika çırpınışı geldi.
Baba Kemal ve oğulları Hakan ve Cem Uzan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) nezdinde Çukurova Elektrik A.Ş (ÇEAŞ) ve Kepez'e haksız el konduğu iddiası ile Türkiye aleyhine açtıkları dava için 100 milyar dolar tazminat talebinde bulundu. Faizlerle tazminat miktarı şimdiden 170 milyar dolara ulaştı.
Duruşma 30 Kasım'da
30 Kasım'da Strasbourg'da yapılacak duruşma mahkemenin seyri açısından önemli. Türkiye adına davayı Libananco davasını takip eden hukuk timi izliyor. Duruşmaya katılıp katılmayacağı belirsiz olan Uzanlar'ın Türkiye'den istediği rakam bir yıllık milli gelirin dörtte birine denk gelirken, 312 milyar devlet bütçesinin yüzde 80'ine ulaşıyor. Uzanlar, AİHM'ye yaptığı başvuruda, ÇEAŞ ve Kepez'in imtiyaz sözleşmelerinin devlet tarafından karşılık verilmeksizin iptal edilmiş olduğu tezini işleyerek 'mülkiyet hakkı ihlal edilerek insan haklarına aykırı durum oluşturuldu' iddiasında bulunuyor.
Köşeye sıkıştılar
Türkiye'de adil yargılanma hakkının ihlal edildiği de ileri sürüyor. Uzanlar benzer gerekçelerle Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıkları Mahkemesi'nde (ICSID) Libananco adı ile bilinen tahkim davasını açmıştı. Davanın 21-23 Mart'ta Paris'te görülen duruşmasında Uzanların kara kutusu çözülmüş ve iddialarında köşeye sıkışmıştı. New York Güney Bölgesi Mahkemesi ise 27 Eylül'de yapılan duruşmada Cem Uzan'ın Libananco'nun tek sahibi olduğu, şirketi yargıdan kaçmak için kurduğu ve şirket üzerindeki hâkimiyetini dolandırıcılıkta kullandığı hükmüne vardı. Bu karar Libananco mahkemesince delil kabul edilince Uzanlar iyice köşeye sıkıştı.
Davaları bir bir kaybediyorlar
Uzanlar, Türkiye aleyhine açtıkları davaları birer birer kaybediyor. Europe Cement Investment&Trade SA.'nın Türkiye aleyhine açtığı 3.8 milyar dolarlık dava yetki nedeniyle reddedildi. Uzanlar Polonya'daki paravan şirketlerinin açtığı 8.4 milyar dolarlık davayı da kaybetti.
ICSID Hakem Heyeti, Ürdün asıllı Hollanda vatandaşı Saba Fakes'in, Telsim'in Vodafone'a satışı nedeniyle zarara uğradığı iddiasıyla Türkiye aleyhine açtığı 19 milyar dolarlık davayı temmuz ayında reddetti.
Mahkeme 'ya tamam' diyecek 'ya devam'
Yetkililer, Uzanların çılgın tazminat talebini "siyasi manevra" olarak nitelendirirken, Uzanların en güçlü argümanlarını sundukları ICSID'de görülen Libananco davasında sona yaklaşıldığını hatırlatıyor. Libananco'da 22-23 Mart'ta Paris'te görülen duruşmaların ardından taraflar 1 Haziran'da son dilekçelerini mahkemeye sundu. Mahkeme 'ya tamam' diyerek yetkiden davayı kapatacak veya 'esası inceleyeyim' diyerek davayı uzun bir sürece alacak.
Hodorkovski'den bile fazla tazminat istedi
UZAN dışında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nden en astronomik rakamı 89 milyar dolarla yolsuzluk ve vergi kaçakçılığı suçuyla mahkum edilen Mihail Hodorkovski istemişti. Rus oligark Hodorkovski, sahibi olduğu Yukos petrol firmasının iflas ettirildiği iddiasıyla Rusya hükümetine karşı dava açmıştı. Davada, Rusya mahkemelerince yedi yıldır verilen kararlara itiraz ediliyor.
Davacılar, dönemin devlet başkanı, Başbakan Vladimir Putin'in, zengin oligarklar karşısındaki otoritesini güçlendirmek amacıyla Yukos'un iflasa sürüklenmesine yol açıldığı, bunun milyarlarca dolarlık zarara neden olduğu ileri sürülüyor. Hodorkovski tutuklandıktan sonrasında Yukos firması, 2006'da iflas etmişti.
Mehmet Nayır / Sabah
