Kurbanlık almaya hazırlanan vatandaşlara uzmanlardan önemli uyarılar geldi. Büyükbaş hayvanların kurban edilebilmesi için 2 yaşını doldurmuş olması gerektiği, ancak bu yıl fiyatların yüksek olduğu düşüncesiyle yaşı küçük hayvanların da pazara getirildiği belirtiliyor.
Bu konuda en dikkat çekici tespitler Kayseri Veteriner Hekimler Odası tarafından yapıldı. Odaya bağlı veteriner hekimler pazar yerlerinde gerçekleştirdikleri incelemelerde, hayvanların yarısından fazlasının 2 yaşını doldurmadığını belirledi. Satıcıların, hayvanların bazı dişlerini sökerek yaşını doldurmuş gibi pazarladığı iddia edildi. Oda Başkanı Doç. Dr. Zafer Gönülalan da, bu konuda geçmiş yıllara göre büyük artış yaşandığına dikkat çekti. Günülalan, bu durumu, kısa vadede çok kazanma düşüncesine bağladı.
Veteriner hekimler, dinimiz gereği kurbanlık hayvanlarda uygulanan yaş sınırına uyulması gerektiğini belirterek, pazarda satışa çıkan büyükbaş kurbanlıkların yüzde 60'ının yaşını doldurmadığını iddia etti. Kültür ırklarının artmasıyla birlikte 6 aylık ya da 1 yaşındaki büyükbaş hayvanların fiziksel olarak 2 yaş üstü hayvanlara benzediğine dikkat çekilerek, büyükbaş hayvan alırken yaş kontrolü yapılması istendi. Kayseri Veteriner Hekimler Odası Başkanı Doç. Dr. Zafer Gönülalan, odaya bağlı veteriner hekimlerle birlikte pazarları gezdiklerini söyledi. Doç. Dr. Gönülalan, geçmiş yıllara göre yaşını doldurmayan kurbanlık hayvan sayısının fazla olduğuna dikkat çekerek şunları anlattı: "Kurban satıcıları, nedendir bilmiyoruz ama büyük olasılıkla kısa vadede çok kazanma düşüncesiyle küçük yaştaki kurbanlıkları satışa çıkartıyorlar."
Diyanet İşleri Başkanlığı da kurbanlık hayvanların taşıması gereken şartlarla ilgili bir açıklama yaptı. Buna göre hayvanların kurban olarak kesilebilmesi için koyun ve keçinin 1, sığır ve mandanın 2, devenin ise 5 yaşını doldurmuş olması şart. Ancak 6 ayını tamamlayan koyun bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli olması halinde kurban edilebilir. Kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün, bir veya iki gözü kör, boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırık, dili, kuyruğu, kulakları ve memesi kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökük hayvanlardan kurban olmuyor. Ancak hayvanın doğuştan boynuzsuz olması, şaşı, topal, hafif hasta, bir kulağı delik veya yırtılmış olması, kurban edilmesine mani teşkil etmiyor. Kayseri İl Müftü Vekili Yakup Öztürk, kurbanlık satışında hileye kaçılmasını Allah korkusu olmadığının göstergesi olarak değerlendirdi. Veteriner Hekimler Odası İzmir Şube Başkanı Suat Çelikel, pazara hayvan getiren üreticilerin maddi durumunun iyi olmadığını, bu sebeple de kurbanlıklar iyi para ettiği için yaşı küçük hayvanları satışa çıkarmış olabileceklerini söyledi. İzmir Tarım İl Müdürlüğü Hayvan Sağlığı Şube Müdürü Bayram Sertkaya da, "Vatandaş, alacağı büyükbaş hayvanın 2 yaşında olup olmadığını sorgulasın. Görevlilerden de de yardım alınabilir." tavsiyesinde bulundu.
Konya Veteriner Hekimler Odası Başkanı Gürbüz ise, vatandaşın hayvanın iki yaşını doldurup doldurmadığını bilemeyeceğini, bu sebeple pazarlarda sıkı kontrol yapılması gerektiğini aktardı. Malatya Veteriner Odası Başkanı Ertuğrul Özdemir, "Hayvanın gelişmişliği alt damaktaki iki süt dişinin yerine kalıcı dişlerin çıkması ile anlaşılır. Ancak bu gelişim yapısına göre de değişebilir. Bazı satıcıların da hayvanların ön dişlerini söktüğü duyumu alıyoruz." açıklamasını yaptı. Malatya Koyun Keçi Üreticileri Birliği Başkanı İhsan Akın, bu yola başvuranların genelde üretici değil, komisyoncular olduğunu ifade etti. Denizli Ticaret Borsası Başkanı İbrahim Tefenlili ise kurbanlık alacaklara, 'Mutlaka pasaportunu ve kulak küpelerinin uyumlu olup olmadığını kontrol edin." tavsiyesinde bulundu.
Yaş kontrolü nasıl yapılıyor?
Büyükbaş hayvanların alt çenesindeki dişlerini kontrol edin. Alt çenesinin öndeki kesici dişlerine bakın. İki diş sarı görünümde ve büyükçe ise yaşını doldurmuştur. Ayrıca numaralı kulak küpesine de dikkat edin.
Kurbanlıklar İstanbul'un Avrupa yakasında daha pahalı
Kurban Bayramı'na 6 gün kaldı. Fakat gerek hayvan pazarlarında gerekse kurbanlıkları Avrupa'dan Anadolu'ya taşıyacak nakliye firmalarından kaynaklanan sıkıntılar dur durak bilmiyor. Tüketiciler ise dini vecibelerini yerine getirebilmek için uygun fiyata kurbanlık arayışında. Tarım Bakanlığı'nın çabaları da sonuç vermeyince geçen yıla oranla yüzde 25 daha zamlı piyasaya sürülen kurbanlık hayvanların fiyatları gün geçtikçe daha da yükseldi. Pazarlarda ortalama 25 kilo et verecek bir koçun fiyatı 750 liraya kadar çıktı. 120 kilo et çıkan büyükbaş bir hayvan ise 3 bin 500 ile 4 bin lira arasında satılıyor. İstanbul Avrupa yakasındaki kurbanlıkların fiyatı ise el yakıyor. Bu yıl başlatılan uygulama kapsamında Anadolu hayvanı Avrupa yakasına geçemedi. Bu durum fiyatlara olumsuz yönde yansıdı. İthal hayvanların da henüz pazarlara gelmemesi üzerine yerli hayvanların fiyatı adeta tavan yaptı. Ancak aynı durum Anadolu yakası kurban pazarları için geçerli değil. İstanbul'un iki yakasındaki kurbanlık fiyatlarının farkı ortalama bin lira arasında değişiyor. Avrupa yakasında oturan vatandaşlar bu yıl kurbanlık eti 30 liradan yerken Anadolu yakasında bu fiyat 20 ile 22 arasında değişiyor.
İstanbul'un belli noktalarına kurulan kurban pazarlarına her yıl olduğu gibi yine büyük ilgi var. Kesim için bütçesine uygun kurbanlık arayan vatandaşlar, pazarları gezmeye başlarken fiyatların aşırı yükselmesinden şikâyet etti. Kurbanlık fiyatlarının et fiyatlarındaki artışa paralel olarak bu yıl yüzde 30 daha pahalı olacağı tahmin ediliyordu ve buna göre satış yapılıyordu. Besiciler, angusların özellikle Avrupa yakasındaki kurbanlık fiyatlarını hiçbir şekilde düşürmeyeceğini belirtiyor. Trakya'da Sefaköy kurbanlık pazarına yerli hayvan getiren besici İsmail Altun, fiyatların yükselmesinin normal olduğunu belirterek "Çünkü Trakya bölgesinin yetiştirdiği hayvanların Avrupa yakasının kurbanlık ihtiyacını karşılaması mümkün değil. İthaller ise henüz pazarlara tam olarak gelmedi, gelenler ise yeterli değil. Şayet ithal kurbanlıklar beklenen zamanda gelmez ise Avrupa yakası çok daha pahalıya kurban almak zorunda kalacak." dedi.
Amasya Suluova Besiciler Birliği Başkanı İdris Yavuz, fiyatlarda haksız rekabet yaşandığını belirterek, "Tarım Bakanlığı'nın Anadolu'dan Avrupa yakasına kurbanlık hayvan geçişine izin vermemesi besiciler arasında haksız rekabete yol açtı. Bu da Avrupa yakasında yaşayan vatandaşın kurbanını daha pahalıya kesmesi demektir. Bunun önüne geçilebilmesi için ithalden vazgeçilerek küçük besiciler desteklenmeli." dedi.
Taşıma maliyeti iki katına çıktı ithal kurbanlıklar getirilemiyor
Tarım Bakanlığı'nın yurtdışından kurbanlık getirme kapısını açmasına rağmen özel sektör taşıma maliyeti iki katına çıktığı için istediği rakamlarda ithalat gerçekleştiremedi. İthalat izni verilen ülkelerde kurbanlık arayan birçok firma 5 bin Euro olan nakliye bedelinin 10 bin Euro'ya çıkması sebebiyle küçükbaş hayvan getiremiyor. Son birkaç haftadır yurtdışından kurbanlık bulmanın zorlaştığını aktaran bir firma yetkilisi, "Bunun üzerine taşıma maliyetleri de eklenince işimiz iyice zorlaştı. Çözüm bulmaya çalışıyoruz ancak nakliye bedellerine herhangi bir indirim yapılmıyor." dedi. Tarım Bakanlığı tarafından Trakya bölgesindeki kurbanlık hayvan ihtiyacının karşılanması için yaklaşık 720 bin başa yakın koyun ithalatı için kontrol belgesi verildi. 10 Kasım itibarıyla ithal edilen koyun sayısı ise 180 bin civarında. 75 bini bugün olmak üzere toplamda bayrama kadar 300 bin küçükbaş hayvanın Türkiye'ye giriş yapması bekleniyor.
MÜRSEL KARADENİZ, DERVİŞ GENÇ, ERCAN BAYSAL / ZAMAN
