Muhtarlar artık sigortalı olacak ve 400 ile 800 TL arasında maaş alacaklar. Köylü imza toplayıp muhtar ve Köy Meclisi’ni görevden aldırabilecek. İhtiyar heyeti ve imece usulü ise tarihe karışıyor.
1924 tarihinde çıkarılan Köy Kanunu değişiyor. İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan taslak, Bakanlar Kurulu’nun gündemine alındı. Taslakta ses getirecek düzenlemeler yer alıyor. Muhtarların özlük hakları yeniden ele alınıyor. Köy ve mahalle muhtarlarının bir ay yıllık izin kullanmaları kanuni güvence altında olacak. Köyler ve muhtarlar gruplara ayrılacak. Nüfusu 1500’den yukarı köyler birinci grup, nüfusu 250’den 1500’e kadar olan köyler ikinci grup, nüfusu 250’ye kadar olan köyler üçüncü grubu oluşturacak. Birinci grup köylerde muhtarlar 800, ikinci grup köylerde 600, üçüncü grup köylerde 400 lira maaş alacak. Şehir ve kasabadaki mahalle muhtarlarına 400 lira aylık ödenek verilecek. Köy muhtarlarının sosyal güvenlik primleri de muhtarlık ödeneğini veren kurum tarafından doğrudan Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödenecek. Halen emekli aylığı alanların aylıkları da muhtarlık ödeneği sebebiyle kesilmeyecek.
İHTİYAR HEYETi TARİH OLUYOR
Tasarı, pratikte uygulama imkanı kalmayan birçok unsuru kaldırıyor. Örneğin muhtarın, mevcut yasadaki gibi köy namına nalbant, bakkal, arabacı dükkânları yaptırmak gibi bir görevi olmayacak. İhtiyar heyeti kaldırılırken yerine vatandaşın oyu ile seçilecek kişilerden oluşacak ‘Köy Meclisi’ geliyor. 1924 tarihli kanunda yer alan 'Köy işlerinin birçoğu bütün köylü birleşerek imece ile yapılır' hükmü işlevsiz kaldığı için yeni yasada yer almayacak. ‘Türkiye Köyler Birliği’ adı altında yeni bir birlik kurularak köyler arasında yardımlaşma ve işbirliği teşvik edilecek.
KÖYLÜ İSTERSE MUHTAR DÜŞER
Köye ileri demokrasi getirecek düzenlemeye göre; köy muhtarı veya köy meclisi görevini yapmaz ve kamu hizmetleri aksarsa köylü harekete geçecek. Köydeki kayıtlı seçmenlerin yarıdan bir fazlasının kaymakama yazılı başvurusu durumunda, muhtar ve köy meclisi geri çağırılarak seçimler yenilenebilecek. Tasarının gerekçesinde, bu usulün pilot bir uygulama olacağı zamanla diğer mahalli idareler içinde kullanılabileceği ifade ediliyor. Yani uygulama faydalı olursa aynı usul belediye başkanları ve belediye meclisleri için de geçerli olacak.
İSİMLER DEĞİŞEBİLİR
Yeni kanunla Köy Meclis'i isterse, köyün ismini mülki idare amirinin ve İçişleri Bakanlığı’nın onayı ile değiştirebilecek. Yasa tasarısının gerekçesinde, yerleşim yeri sakinlerinin, kendi yaşadıkları yerin ismiyle ilgili söz sahibi olabilmelerinin önemine dikkat çekilirken, “Ad belirlemede çok basit ve seçilmişlerin tercihini ön plana çıkaran bir sistem benimsenmiş, ama istikrarı sağlamak için de onay şartı konmuştur" denildi.
MÜHENDİS İSTİHDAM EDİLECEK Tasarı yasalaşırsa, köylere yol, su, kanalizasyon, mezarlıklar gibi tesislerin bakımı ve onarımı, çevrenin korunması gibi görevler verilecek. Muhtarın yanında bir köy kâtibi, köy bekçisi ve çoban istihdam edilecek. Silahlı olan köy bekçilerine karşı gelenler, jandarmaya karşı gelmiş sayılacak. Büyük köylerde ihtiyaç olması durumunda veteriner, mühendis, mimar, teknisyen ve tekniker istihdam edilebilecek. Kültür, sanat, turizm ve tanıtım faaliyetleri ile spor faaliyetleri düzenlemek de görevler arasında.
